سرویس موسیقی هنرآنلاین: پری ملکی موسیقی‌دان، خواننده و نوازنده موسیقی اصیل ایرانی و سرپرست گروه موسیقی "خنیا" است که به عنوان یکی از معدود خوانندگان زن پس از انقلاب با کنسرت‌هایی که به همراه گروه خنیا برگزار کرده، تأثیرات شگرفی بر روی موسیقی بانوان گذاشته است.
کنسرت‌های ملکی معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شود که در دسته اول او فقط برای بانوان تک‌خوانی می‌کند و در دسته دوم برای جامعه مخاطبان مردان و زنان، همخوانی و همنوازی می‌کند. البته برگزاری کنسرت فقط بخشی از فعالیت‌های این موسیقی‌دان است، چرا که او به تدریس، تولید موسیقی و فعالیت موسیقیایی در حوزه مستند و سینما نیز می‌پردازد.
دوران کودکی
به گفته وب‌سایت رسمی گروه خنیا، پری ملکی با نام شناسنامه‌ای عذرا خباز یزدی‌ها در 15 آبان ماه 1330 در محله درخونگاه بازار تهران به دنیا آمد. او ششمین فرزند خانواده بود. پریا ملکی از شش سالگی همراه با خانواده به منزلی در محله جمال‌آباد نیاوران نقل مکان کردند و از این ایام بود که به موسیقی رادیو گوش می‌کرد و آنچه می‌شنید، فرا می‌گرفت. او کلاس اول دبستان بود که برای اولین بار در جمع همکلاسی‌ها آواز خواند. پنجم دبستان بود که در جشن مدرسه همراه با ساز یکی از همکلاسی‌ها که عبارت بود از یک شانه سر، تصنیفی از پروین را خواند. از آن پس به طور مرتب در جشن‌ها و مسابقات مدرسه، بی‌اطلاع خانواده، شرکت کرد. بارها در مسابقات ناحیه شمیران رتبه اول را کسب کرد اما به دلیل همین حضور مخفیانه، از ادامه راه باز ماند.
از تحصیل تا تدریس موسیقی
پری ملکی دیپلم خود را در رشته علوم طبیعی دریافت کرده بود. او با حسن ملکی که در همان مدرسه دبیر ادبیات بود آشنا شد و ازدواج کرد. ملکی پس از ازدواج به تشویق همسرش خواندن را به طور جدی پی گرفت. زنده‌یاد ایرج تیمورتاش، ترانه‌سرا، او را به وزارت فرهنگ و هنر وقت معرفی کرد و او مدت زمان کوتاهی نزد مرحوم محمود کریمی به فراگیری آواز سنتی پرداخت. از سال 56 تا 59 در انگلیس به فراگیری گیتار کلاسیک پرداخت و پس از بازگشت به ایران یک سالی نیز نزد برادران موذن آموختن را ادامه داد. پس از آن به آموختن سه‌تار روی آورد. یک سال نخست را با جمال سماواتی و پس از آن را با مسعود شعاری کار کرد. از سال 60 تا 64 فراگیری آواز سنتی را نزد استاد نصرالله ناصح‌پور پی گرفت. پری ملکی از سال 65 شروع به تدریس کرد. ابتدا با چند هنرجو و سپس و تا کنون در ماه بیش از پنجاه هنرجو را تعلیم می‌دهد و با شاگردان به صورت انفرادی و تک‌تک کار می‌کند. ملکی گوشه‌ای را می‌خواند و ضبط می‌کند و به همراه هر گوشه در هر جلسه یک تصنیف نیز می‌آموزد. او علاوه‌بر تدریس خصوصی، تا کنون در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی، فرهنگسرای شفق، آموزشگاه هنری پیام، آموزشگاه تماشاگه راز، آموزشگاه هنری ساز، آموزشگاه هنری ترانه و آموزشگاه بنیاد رودکی نیز به تدریس پرداخته است.
تشکیل گروه "خنیا" و آغاز فصل حرفه‌ای زندگی او
تا قبل از سال 73، پری ملکی هنوز در میان عموم مردم شناخته شده نبود، زیرا او کارش را صرفاً در تدریس و مطالعه خلاصه می‌کرد اما در سال 73 ملکی تصمیم گرفت که یک گروه موسیقی به نام خنیا تشکیل داده و به فعالیت حرفه‌ای در زمینه موسیقی بپردازد. "خُنیا" واژه‌ای کهن و ایرانی است به معنای سرود و نغمه و نام "خنیاگران" در ادبیات ایران بسیار به‌کار رفته است. گروه موسیقی خنیا به عنوان یکی از پیشگامان گروه‌های موسیقی بانوان، با انگیزه ایجاد زمینه برای بروز استعدادهای بانوان در زمینه هنر موسیقی تشکیل شد و در ابتدا همه اعضای آن را بانوان تشکیل می‌دادند اما در سال 79 از همکاری نوازندگان و خوانندگان مرد نیز بهره جست. نوع فعالیت‌های موسیقیایی پری ملکی و گروه خنیا، به دو بخش تقسیم می‌شد. نخست آن که گروه موسیقی خنیا در برهه‌های مختلفی از زمان به اجرای موسیقی برای بانوان پرداخت و بخش دیگر این فعالیت‌ها نیز به صورت همخوانی و همنوازی برای عموم انجام شد.
اهم فعالیت‌های رسمی ملکی با گروه خنیا
این گروه تاکنون بیش از ۱۵۰ اجرا در ایران و دیگر کشورها داشته است. نخستین بار پری ملکی، در مقام خواننده در یک تور اروپایی در آلمان، اتریش، سوییس و انگلیس به اجرای برنامه پرداخت. برنامه‌های این گروه معرف موسیقی ایرانی و فعالیت‌های گروه بانوان، مورد استقبال ایرانیان مقیم کشورهای ذکر شده قرار گرفت و در دومین سفر، گروه موسیقی خنیا به دعوت دانشگاه "اکول نورمال" فرانسه، راهی پاریس شدند و به اجرای برنامه پرداختند. در مرداد ۸۴ فستیوال بین‌المللی موسیقی "مورا" با دعوت رسمی از گروه خنیا، برای اجرای دو برنامه اقدام کرد. اما استقبال بی‌نظیر فرانسویان سبب شد که گروه، همزمان در فستیوال موسیقی شهر "ساران" حضور یابد و به خلاف برنامه‌های پیش‌بینی شده از قبل، در چندین برنامه دیگر، موسیقی سنتی ایران را به علاقه‌مندان معرفی کند.
بار دیگر در بهار سال ۸۵ گروه موسیقی خنیا در یک تور اروپایی در سوییس و چندین شهر آلمان به اجرای کنسرت‌هایی پرداخت. در همین زمان (۱۳ آوریل ۲۰۰۶) به دعوت سازمان یونسکوی پاریس، گروه موسیقی سنتی خنیا به سرپرستی پری ملکی در سالن شماره دو این سازمان در پاریس به مناسبت میلاد حضرت رسول اکرم (ص) و اعطای جایزه بوعلی سینا به اجرای کنسرت پرداخت. در سال ۸۸ نیز گروه خنیا در جشنواره موسیقی باسکرز برن در سوییس حضور یافت.
اعضای فعلی گروه خنیا را پری ملکی سرپرست و خواننده گروه، جلال امیرپورسعید آهنگساز و نوازنده تار، مرضیه رحیم‌زاده نوازنده سنتور، سهیل مخبری نوازنده کمانچه و فاروق کسمایی خواننده تشکیل می‌دهند. این گروه در کنسرت‌های‌شان آثاری از آلبوم‌های یاد ایران، یادمان بنان، زیباتر از ماه و گل، نرگس مست، تهران ۱۳۳۰، امیر عشق، شالی، رؤیای رنگین، قصه‌های از یاد رفته، عاشقان دیروز، شبی با خیام و آن روزها اجرا می‌کنند. همچنین پری ملکی با سه فیلم مستند به کارگردانی خسرو سینایی و فیلم مستند "بارکوله کشی" نیز همکاری کرده است.
موسیقی ایران مردسالار است
ملکی یک خواننده و موزیسین جسور است. او جزو معدود زنان خواننده ایرانی پس از انقلاب اسلامی است و همیشه به صورت رک سخنانش را بیان کرده که در ادامه به بیان برخی از گفته‌های این خواننده پیشکسوت ایرانی پرداخته خواهد شد. سرپرست گروه خنیا در سال 87 مصاحبه‌ای با ماهنامه فرهنگ و آهنگ داشت که صحبت‌هایش در آن مصاحبه حسابی سر و صدا کرد. ملکی در آن گفتگو در مورد موسیقی مردسالار ایران چنین گفت: یک آقا می‌تواند کارش را به‌صورت آلبوم منتشر کند. می‌تواند تبلیغات کند و بیلبورد بزند. اما ما نمی‌توانیم. این اجازه به من داده نمی‌شود. مطمئن باشید اگر می‌توانستم تک‌خوانی کنم، کنسرت‌هایم به مراتب از آن آقا پرفروش‌تر و پرسروصداتر می‌شد. برای اینکه الان با این شرایطی که دارم هم هنوز نفوذ کار من بیشتر است. هیچ‌وقت سالن کنسرت‌های من خالی نرفته است. متأسفانه در گروهی که مسئول آن آقاست، همه‌چیز راحت‌تر برگزار می‌شود. موسیقی ما مردسالار است و تمام اتفاقاتی که می‌افتد به این دلیل است.
فضای کنسرت بانوان غیر هنری است
پری ملکی فعالیت خودش با گروه خنیا را با برگزاری کنسرت‌های موسیقی برای بانوان آغاز کرد. آن زمان شرایط به گونه‌ای بود که اجراهای خنیا برای بانوان، پری ملکی را راضی می‌کرد اما این خواننده زن موسیقی اصیل ایرانی اکنون دیگر میلی به اجرای موسیقی برای بانوان ندارد و همخوانی و همنوازی را به اجرای مستقل برای بانوان ترجیح می‌دهد. پری ملکی در این‌باره گفته است: ترجیح می‌دهم برای بانوان کنسرت برگزار نکنم. فکر می‌کنم در این سال‌ها که برای بانوان اجرا داشتم، خیلی برای‌شان دوست‌داشتنی نبوده و از طرفی، فضای کنسرت بانوان تا حدی غیرهنری است. البته نمی‌توان منکر شد بانوان در سطحی وسیع در حال فراگیری و فعالیت موسیقی به صورت اصولی و علمی هستند. حضور بانوان مثل همه عرصه‌های اجتماعی دیگر، روز به‌روز در عرصه موسیقی جدی و پررنگ‌تر می‌شود.
به خاطر عشق به ایران در کشورم ماندم
فضای موسیقی بانوان در ایران محدود است و خوانندگان زن فقط در سالن‌های کوچک و در سانس‌های نه چندان مناسب می‌توانند برای بانوان به اجرای موسیقی بپردازد، اما این اتفاقات هیچ‌گاه باعث نشد که پری ملکی کشورش را ترک کند و در خارج از کشور فعالیت کند. ملکی در گفت‌وگوی سال گذشته خود با روزنامه قانون در این مورد گفت: همیشه می‌توانسته‌ام در خارج از ایران فعالیت کنم، اما هرگز ضرورت آن را احساس نکرده‌ام. من عاشق ایرانم. هنرمند ایرانی، جایش در کشورش است. من در اینجا بسیار مفیدتر هستم تا بیرون از اینجا. من اینجا شاگردان بسیاری دارم و عاشقانه با آنها کار می‌کنم. من اینجا می‌توانم برای پیشبرد موسیقی و آگاهی‌بخشی به مردم مؤثر باشم. ضمناً کنسرت‌های مداوم و شنوندگان فوق‌العاده‌ای دارم که همیشه همراه من هستند. چرا باید جای دیگری باشم؟