سرویس موسیقی هنرآنلاین: مدت‌هاست بحث آموزش موسیقی و پداگوژی به صورت اصولی و مبتنی بر اصول و استاندارد‌های بین‌المللی در ایران مطرح است. در سال‌های اخیر انجمنی تازه‌تاسیس به همت تعدادی از نوازندگان سازفلوت، به نام انجمن فلوت ایران تاسیس شد و در طی سال‌های فعالیت خود با برگزاری سمینار‌ها و کنکورهای نوازندگی سعی در ارتقای سطح نوازندگی این ساز در کشور را داشته است. این ماه سمیناری با عنوان چهارمین سمینار فلوت تهران در پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار شد. به این بهانه گفت‌وگویی با آذین موحد دبیر انجمن فلوت ایران و دبیر هنری این سمینار داشته‌ایم.
سابقه برگزاری سمینار فلوت تهران به چه سال‌هایی بازمی‌گردد؟
امسال چهارمین سمینار از سری سمینار‌های انجمن فلوت ایران برگزار شد. البته یک دوره هم کنکور نوازندگی فلوت داشتیم و یک دوره از این سمینار‌ها که سال گذشته برگزار شد به سمینار فلوت کودک اختصاص داشت که رویکردی آموزشی مانند سمینار امسال داشت. کلیه این سمینار‌ها توسط انجمن فلوت ایران که بیش از سه سال از تاسیس آن می‌گذرد برگزار شده و امسال توانستیم با کمک کانون علمی فلوت پردیس هنرهای زیبا که تحت نظر وزارت علوم فعالیت می‌کند، این سمینار را برگزار کنیم. در واقع کانون فلوت پردیس هنرهای زیبا در روند سمینار امسال به عنوان بازوی اجرایی انجمن فلوت به ایفای نقش پرداخت.
در پوستر و دفترچه امسال موضوع این سمینار «تحولی در پداگوژی فلوت» عنوان شده است. لطفا در این مورد توضیح دهید که چرا پداگوژی و چرا تحول؟
اعضای انجمن فلوت براین اعتقاد هستند که برنامه‌های سمینار امسال با تاکید بر گرایش پداگوژی، پنجره جدیدی را به روی نوازندگان فلوت و علاقه مندان این رشته می‌گشاید. به این نحو که همواره چالشی که در طی دو دهه اخیر درایران دربین نوازندگان این ساز مطرح بوده است، مکررا این سوال را مطرح کرده که کدام روش بهترین راه نواختن این ساز است؟ اختلاف نظر بر سر واژگانی چون سفت، شل، آزاد، بسته، عقب و جلو، همواره ابهاماتی را برای هنرجویان فلوت ایجاد کرده است. از عباراتی مانند شُل، سفت و... استفاده کردید. منظورتان چیست؟
منظور انقباض یا رها بودن عضلات صورت و داخل دهان است و همچنین ساختار بدن در حالت تمرین و اجرای صحنه‌ای. یعنی هر نوازنده باید با در نظر گرفتن فیزیک بدن و توانایی‌های فیزیکی‌اش بهترین وضعیت را برای نوازندگی انتخاب کند. در برنامه‌ریزی این سمینار تلاش کردیم با طرح مباحث بنیادین و اساسی در هنر نوازندگی همچون صداسازی، کوک، بدن، تفسیر، بیان، آموزش، یادگیری و تمرین و حتی تعمیرات فلوت شرکت‌کنندگان این سمینار را با عناصر مهم نوازندگی فلوت آشنا سازیم و ثابت کنیم رسیدن به بهترین الگوی نواختن مبتنی بر داشتن دانش کافی از فرایند نوازندگی است. به همین منظور هم سخنرانی‌ها، ورکشاپ‌ها و مس‌تر کلاس‌های مختلفی را برای شرکت کنندگان تدارک دیدیم که بتوانند با شرکت در آن‌ها به توانایی‌ها خود آگاه شده و از آن‌ها در جهت بهبود و ارتقای سطح نوازندگی خود بهره ببرند.
به طور مثال سه سخنرانی از مجموعه سخنرانی‌های امسال به مباحثی مانند صداسازی، مفاهیم کوک و ارتباط بدن نوازنده با فرآیند تولید صحیح صدا اختصاص داشت که توسط اساتید دانشگاه تهران و نوازندگان و معلمان برجسته‌ای چون فیروزه نوائی، پیام گرایلی و ایمان فخربرگزار شد.
همچنین در رابطه با مدرسان و معلمان و اصول تدوین متد آموزش ساز برای کودکان نیز سخنرانی مهرداد پاکباز را داشتیم که به مباحث و اصول ساختاری پداگوژی و فرآیند‌های تدوین متد آموزشی اختصاص داشت. در این سخنرانی از اهمیت تدوین متد‌های بومی صحبت شد و اینکه ما در ایران متد‌های بومی شده برای تدریس در اختیار نداریم.
متد‌های غربی مبتنی بر فرهنگ کشور‌های غربی است و برای کودکی که در ایران رشد‌و‌نمو می‌کند و با فرهنگ صوتی غیر از موسیقی کلاسیک بالیده می‌شود، واقعا سخت است که بتواند با متدی که برای کودکی با فرهنگ اروپایی تدوین شده آموزش ببیند. بنابراین باید به دنبال شیوه‌هایی باشیم تا معلمانی را تربیت کنیم که بتوانند برای کودکان ایرانی و با استفاده از متریال فرهنگی ایران، مفاهیم کلی و اصولی موسیقی را آموزش دهند تا بعد‌ها کودک بتواند با زمینه‌هایی که به دست آورده متد استاندارد راحت‌تر هضم کند در عین اینکه دچار استحاله فرهنگی هم نشود و بتواند موسیقی را با تفسیر خودش اجرا کند.
از فعالیت‌های دیگر و جنبی این سمینار نیز این بود که نوازندگانی که با این شیوه‌ها رشد و نمو یافته‌اند در پایان هر روز و در بین برنامه‌ها به صورت کنسرت یا میان برنامه به اجرا می‌پرداختند. کنسرت‌هایی که اصول اجرایی آن‌ها مبتنی براصول استاندارد آکادمیک بوده و دورنمای آموزش‌های این گونه سمینار‌ها اجراهایی با این کیفیات است. همچنین مستر‌کلاس‌هایی در ۲ سطح برای جوانان و نوجوانان برگزار شد که در طی آن‌ها شرکت کنندگان با انتخاب قطعاتی از پیش مشخص شده می‌توانستند بنابر توانایی‌هایشان در امرنوازندگی، سطح اجرای قطعات را افزایش داده و برای کنسرت پایانی سمینار آماده شوند.
اهداف کلی این سمینار در بلند مدت چیست و چه تاثیراتی را دنبال می‌کند؟
امروزه لازم است متخصصین این حوزه با آگاهی از اصول موسیقی، اصول ساز، اصول نوازندگی، علم صدا، علم بدن و مهم‌تر از همه علم آموزش، از طریق تفکر و مکاشفه بهترین راه و منطقی‌ترین راه حل را برای دست‌یابی به روش صحیح نواختن در خود بجویند. بدین ترتیب این سمینار با ایجاد فرصت‌هایی برای درک اصول بنیادین هنر موسیقی و حساس شدن نسبت به مفاهیم هنر نوازندگی، خواهد کوشید تا شرکت‌کنندگان را به اهمیت آموزش و یادگیری به عنوان فرایندی خلاق که بازآموزی، تغییر، تأمل، ارزیابی، مقایسه، سلیقه و بینش موسیقایی را در هنرجو پرورش می‌دهد، آشنا سازد و نوازندگان و معلمان این ساز را تشویق کند که الگوی صحیح نوازندگی را می‌باید با پایبندی به اصول علمی و بیان هنرورانه جستجو کنیم و بپذیریم روش نوازندگی ساز، زمانی صحیح است که مبتنی بر علم پداگوژی، اجرای موسیقی را در بستر مفاهیم علمی و زیربنایی هنر موسیقی به ما بیاموزد.
در پایان حرفی دارید؟
ذکر این نکته ضروری است که انجمن فلوت ایران و کانون فلوت پردیس هنرهای زیبا تشکلی علمی دانشجویی است و به طور کامل متکی بر توانایی‌های اعضای این انجمن و کانون است و همواره این دغدغه برای اعضای این تشکل و کانون وجود داشته است که چنین انجمن‌هایی برای سایر ساز‌ها نیز تشکیل شود تا نوازندگان این ساز‌ها نیز بتوانند با رویکردهای علمی سطوح نوازندگی دیگر ساز‌ها را ارتقا دهند تا تفکر علمی- فرهنگی و آموزش موسیقی در کشور جاری شود.