گروه موسیقی خبرگزاری هنر ایران: هوشنگ جاوید پژوهشگران موسیقی نواحی و آیینی ایران در گفت‌وگو با هنرآنلاین، در خصوص چالش‌های پیش روی ارکسترال ملی ایران توضیح داد: ارکستر ملی برای حفظ هنر ملی ضروری است و باید همواره فعال باشد اما تحت تأثیر تغییر و تحولات مدیریتی مدام دستخوش چالش‌هایی است. تعویض مدیریتی‌ها و به دنبال آن تغییر سیاست‌ها یکی از دلایل بروز این چالش‌هاست، درعین‌حال ارکستر ملی جایگاه مشخص و تعریف‌شده‌ای در میان مسئولان ندارد. مسئولان حوزه موسیقی تنها محدود به مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد نمی‌شود و خارج از این دامنه ارگان‌هایی هستند که در عرصه فرهنگ تصمیم‌گیرنده هستند.
جاوید در ادامه افزود: تصمیم گیران حوزه فرهنگی تنها به وزارت ارشاد خلاصه نمی‌شود و ارگان‌های بالادستی مانند شورای انقلاب فرهنگی و یا کمیسیون فرهنگی مجلس و حتی مسئولینی که با امور فرهنگی کشور مرتبط‌اند مانند شورای عمومی استان‌ها همه این‌ها در امور فرهنگی و هنری دخالت دارند. بنابراین در وهله اول باید اهمیت و جایگاه ارکستر ملی برای تمام ارگان‌های فرهنگی و هنری به‌عنوان یک الزام تعریف شود و درعین‌حال ارگان‌ها نباید نسبت به عملکرد هم بی‌تفاوت باشند.
وی درباره چگونگی ایجاد ارتباط مؤثر میان ارگان‌های مختلف، توضیح داد: حمایت از هنرمندان باید به‌صورت جدی و همه‌جانبه باشد. همه‌جانبه از این منظر که اگر وزارت ارشاد در انجام وظایفش تعللی هم داشته باشد، سایر ارگان‌ها باید پیگیر کم‌کاری‌ها و یا مشکلات باشند و دلایل این کوتاهی را مطالبه کنند و حتی خودشان در مرتفع کردن مشکلات بسیج شوند؛ به‌عنوان‌مثال کمیسیون فرهنگی مجلس اگر بودجه‌ای را در زمینه فرهنگی تصویب می‌کند باید در نحوه هزینه شدن و یا اثرگذاری بودجه مصرف‌شده پیگیر و مطالبه گر باشد.
جاوید با تأکید بر اهمیت پیگیری مطالبات گفت: کمیسیون فرهنگی نباید تنها به تصویب بودجه اکتفا کند و به‌عنوان نماینده مردم در اجرای قوانین مطالبه گر باشد. بنابراین برای حل چالش‌های پیش روی مجموعه مهم و مؤثری مانند ارکستر ملی ایران، باید مشکلات را فراتر از عملکرد وزارت ارشاد جستجو کرد. به فرض ممکن است سازمان برنامه‌وبودجه در تصویب تعهدات مالی خود دچار مشکل شود، بنابراین سایر ارگان‌های فرهنگی باید در تأمین این بودجه ورود و حمایت کنند.
وی در ادامه تصریح کرد: ارتباط بین دستگاهی ضعیف است و در اولین مواجه با کمبود بودجه، بخش‌های فرهنگی مانند گروه‌های ارکستر تعطیل می‌شوند، بنابراین ارتباط ضعیف میان ارگان‌های هم‌عرض و مرتبط سبب می‌شود تا مدام مجموعه‌های فرهنگی مانند ارکستر ملی به تعطیلی کشیده شود.
این پژوهشگر حوزه موسیقی در ادامه افزود: یک‌بار باید مسئله مطرح و همان یک‌بار برای همیشه مسئله ارکسترال ملی ایران حل شود. اینکه مجموعه‌ای به این مهمی مدام دستخوش چالش است یعنی نگاه به مسائل فرهنگی دم‌دستی است و نگاه کلان نگر و عمیقی دراین‌ارتباط وجود ندارد و هر دو سال یک‌بار این ارکستر مظلوم واقع می‌گردد و مدام به تعطیلی کشیده می‌شود.
جاوید با تأکید بر عدم ثبات در سیاست‌های فرهنگی تحت تأثیر تغییرات سیاسی کشور بیان کرد: با تغییر دولت‌ها مدیران فرهنگی سیاست‌های فرهنگی را از نو می‌نویسند و برنامه‌ریزی جدیدی ارائه دهند. بنابراین همین بی‌ثباتی‌ها سبب می‌شود تا مدام جریان‌های فرهنگی مانند ارکسترال ملی دچار سکته شود.
این مدیر فرهنگی با اشاره به عملکرد خوب مدیران امروز در عرصه موسیقی گفت: ارکستر ملی نیاز به بودجه مستقل و تعریف‌شده دارد تا مدام تحت تأثیر تغییر دولت‌ها دچار نوسان نشود و نوازندگان و هنرمندان با اطمینان بیشتری در این حوزه فعالیت کنند. بنابراین بودجه ارکسترال ملی باید مستقل شود و به‌صورت سالیانه ابلاغ شود. شاید از این مسیر بتوان یک ارکسترال ملی باثبات را به سرانجام رساند، درعین‌حال که این مجموعه آبروی هنر موسیقی کشور است و این تعطیلی‌های مداوم آن را به نابودی می‌کشاند.
جاوید درباره نقش انجمن‌های مستقل در اداره باثبات‌تر ارکستر ملی توضیح داد: اداره ارکستر ملی، زیر نظر انجمن مستقل ایده خوبی است که اگر به مرحله اجرا درآید، بازهم ازنظر بودجه به دولت وابسته خواهد است. ارکستری که بعد از انقلاب زیر نظر وزارت ارشاد و با حمایت وزارت ارشاد نفس کشیده است، نمی‌تواند به‌یک‌باره از زیر چتر این وزارتخانه خارج و رها شود.
این پژوهشگر موسیقی گفت: امروز سرمایه‌گذارانی که تحت عنوان سرمایه گذران مستقل با برنامه اقتصادهنر وارد این عرصه شده‌اند، امروزه محصولاتی را تولید می‌کنند که به لحاظ فرهنگی جایگاهی ندارند و به عنوانی، می‌توان آن‌ها را موسیقی فاسد بنامیم. بنابراین نمی‌توان ارکستر ملی را به بخش خصوصی سپرد و همچنان باید تحت نظارت و حمایت وزارت ارشاد باشد، چرا که ارکسترال ملی به‌عنوان هنر شاخص کشور به لحاظ ملی میهنی جایگاه ویژه‌ای دارد.
وی با تأکید بر ضعف در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی، گفت: رفتار کج دار و مریض با این مجموعه مهم فرهنگی سبب شده تا تنها نسخه‌های کوتاه‌مدت ارائه شود که در طول زمان راهگشا نخواهد بود.
جاوید در خصوص کارکرد طرح‌های فرهنگی در شهرستان‌ها گفت: بعد از پنج سال فرهنگسرایی برای شهر ساری افتتاح شده است که هنوز بعد از این مدت متولی آن مشخص نیست و این سرنوشت بسیاری از سالن‌های موسیقی در کشور است که بسیاری از آن‌ها همچنان نیمه‌کاره مانده‌اند.
وی در ادامه توضیح داد: مشکل اینجاست که بودجه این فرهنگسراها زیر نظر استانداری‌ها قرار می‌گیرد و به مجرب آن، استانداری‌ها بابت بودجه‌ای که اختصاص می‌دهند از ارشاد مطالبات مالی دارند. خود این فرایند و مطالبات مالی دست مدیران ارشاد را می‌بندد. برای مثال اگر وزارت ارشاد منطقه بخواهد در جهت حمایت از هنرمندان کمتر از نرخ‌های تصویب‌شده بابت اجرای سالن هزینه دریافت کند باید نسبت به تناقضات دریافتی ایجادشده پاسخگو باشد، بنابراین مدیران برای رهایی از این اتهامات در این نوع از حمایت‌ها ورود نمی‌کنند درنتیجه در شهرستان‌ها سالن ساخته می‌شود اما کارایی ندارد چرا که مطالبات بودجه بر اساس فعالیت سالانه زیر سؤال می رود.
وی در ادامه افزود: ساخت سالن به‌تنهایی نمی‌تواند هنر ما را رونق دهد و باید به شیوه‌های بهره‌برداری از آن‌هم اندیشیده شود.
این مدیر فرهنگی در ارتباط با راه برون‌رفت از این چالش‌ها گفت: باید در بودجه‌بندی این سالن‌ها بر اساس اهداف حمایتی از هنرمندان شهرستانی الزامات خاصی در نظر گرفته شود. مثلاً برای فعالیت‌های فرهنگی تخفیفات لازم و تشویقی برای هنرمندان در نظر گرفته شود تا فرهنگسراها به یک پایگاه و پاتوق هنری تبدیل شوند.
جاوید با تأکید بر بی‌اثر بودن ساخت سالن بدون سیاست‌گذاری درست، تشریح کرد: اگر این ملزومات و سیاست‌های حمایتی در کنار این سالن‌ها تعریف نشود این مراکز فرهنگی تنها باب میل کسانی است که با اسپانسر از تهران برای فروش هنرشان به شهرستان می‌آیند و ممکن است که آن هنر منطبق بافرهنگ آن منطقه هم مغایرت داشته باشد. بنابراین در این فرایند هنرمند شهرستانی مظلوم واقع می‌شود و هیچ بهره‌ای از زیرساخت‌های فرهنگی نخواهد برد.
وی در ارتباط با مافیای موسیقی توضیح داد:مافیایی موسیقی بخشی از جریانی است که امروز بر موسیقی حاکم است. تهیه‌کنندگانی که برای جذب سرمایه‌های بیشتر از موسیقی‌های سنتی و ایرانی حمایت نمی‌کنند این در حالی است که به‌واسطه تسلطشان در امر تبلیغات این توانایی را دارند که همچون گیشه موسیقی پاپ فروش بالایی را برای موسیقی سنتی رقم بزنند و برای موسیقی‌های اصیل ایرانی مشتری دست‌وپا کنند اما بر اساس آنچه در جریان است، کمپانی‌ها به دنبال سود زودبازده‌اند و بر این اساس سمت موسیقی پاپ می‌ایستند و حاضر به ریسک در سرمایه‌گذاری روی موسیقی سنتی نیستند.
جاوید بیان کرد: اگر این تهیه‌کنندگان که به سیستم تبلیغاتی مسلط‌اند اولویت خود را هنرمندان شهرستانی و بومی قرار دهند راهکار جواب خواهد داد و موسیقی اصیل ایرانی جایگاه خود را بازخواهد یافت هرچند که این سرمایه‌گذاری برای سوددهی به زمان نیاز داشته باشد اما در ادامه راه خود را پیدا خواهد کرد.
وی در ادامه تصریح کرد: امروزه برای این تهیه‌کنندگان موسیقی روشن‌شده است که دیگر موسیقی‌های بی‌محتوای پاپ مخاطب ندارد و از طرف مردم پس‌زده می‌شود همان‌طور که در گلستان گروهی از کنسرت گذاران آمدن اما کسی استقبال نکرد و روز دوم اجرا به تعطیلی کشیده شد. درحالی‌که اگر همان سرمایه‌گذار روی هنرمندان بومی سرمایه‌گذاری می‌کرد، نتیجه بهتر و سود بیشتری می‌گرفت.
خبرنگار: هانیه شجاعی زند
بیشتر بخوانید: امروز دروغ‌هایی مثل سینمای مستقل از جانب مخاطبان قابل پذیرش نیست