گروه موسیقی هنرآنلاین: اتابکی که این روزها مایستر ویلن‌آلتو در ارکستر ملی ایران است، در برنامه «ارغنون» با تاکید بر اقدام‌های تاثیرگذار و ثمربخش بنیاد رودکی به ویژه در بخش ارکسترها، از مسئولان خواست حرفه نوازندگی را رسمی بدانند و آن را یک شغل تعریف کنند. متن کامل گفتگوی مهدوی (کارشناس موسیقی و مدیر پیشین مرکز موسیقی حوزه هنری) با اتابکی از این قرار است:
نگاه شما به بنیاد رودکی و مجموعه مدیریتی این بنیاد چیست؟
یکی از مسائل مهم در ارکسترها حقوق و دستمزد است. یعنی اگر نوازنده‌ای الآن ۵ میلیون می‌گیرد با ۲۰ سال سابقه، حقوق پایه اداره کار هم به همین میزان است. باید دید نوازنده‌ای که در یک ارکستر دولتی کار می‌کند باید دقیقا مثل کارمند همه موارد را داشته باشد یا نه، می‌توانیم به نوازنده بگوییم ما یک حقوقی به شما می‌دهیم و شما می‌توانید شغل دیگر هم داشته باشید. مطلب بعدی این است که اگر می‌خواهیم موسیقی ما رشد کند هر شهری باید یک ارکستر سمفونیک داشته باشد و نوازندگان بتوانند در جایگاه های خودشان قرار بگیرند. مساله دیگر که بیماری کرونا هم خیلی آن را تشدید کرده این است که جایگاه نوازندگان دقیقا مشخص نیست. یعنی نوازنده‌ای را که باید فقط نوازنده ارکستر سمفونیک باشد در کنسرت پاپ هم می‌بینیم و گاهی مجبور است در ارکستر ملی هم بنوازد.
من فکر می‌کنم همه اینها به مدیریت برمی‌گردد؛ از وزیر تا معاون هنری و بنیاد رودکی. یعنی آن بودجه‌ای که برای این امر تعریف شده قابل افزایش است. در چند سال اخیر زحمت کشیده شده و مدیریت بنیاد تلاش کرده به ویژه در شرایط سخت کرونا حداقل‌ها را به ثبات برساند و این نشان می‌دهد این دغدغه هست.
مطالبی که شما فرمودید کاملا درست است. یک‌سری از آقایان همیشه همه جا هستند و ما هیچ تغییری در چیستی رویدادها نمی‌بینیم ولی از حدود سال ۹۳-۹۴ که ارکسترها به بنیاد رودکی محول شده می‌بینیم برای شروع کار علی رهبری را می‌آورند و یک‌سری اختیار به ایشان می‌دهند و ایشان سعی می‌کنند در ارکستر سمفونیک تهران تغییر و تحول ایجاد کند. بعد فرهاد فخرالدینی برمی‌گردند و از ایشان استفاده می‌‌شود و ما بعد از چند سال سعادت پیدا می‌کنیم در ارکستر ملی باشیم که متاسفانه سال ۹۵ دوباره فعالیت آن متوقف شد. بعد از وقفه‌ای ارکستر موسیقی ملی ایران به ارکستر ملی ایران تبدیل شد و نوازندگان همه جوان و جدید بودند و با همین نوازندگان جدید ارکستر اواخر سال ۹۵ راه افتاد.
کارهایی که بنیاد رودکی در سال‌های اخیر انجام داده خیلی ثمربخش بوده است. اولین اقدام پرداخت منظم حقوق نوازندگان بود. با توجه به دوران کرونا هم حقوق‌ها را پرداخت هم حق اجرای ماهیانه را واریز کرده است. برای نوازنده‌ها مسترکلاس نوازندگی و رهبری برگزار و چهار ساز کنترباس خریداری شده است به علاوه لوازم و تجهیزات سازهای کوبه‌ای. مساله دیگر این است که همیشه درهای ارکستر باز بوده است. هر چند وقت یکبار آزمونی برگزار و تعیین صلاحیت می‌کنند اگر کسی بخواهد وارد ارکستر شود. در مورد آهنگسازی هم همین بوده است؛ شورایی گذاشتند و فراخوانی منتشر کردند که این نباشد که فقط اشخاص خاصی برای ارکستر آهنگسازی می‌کنند. بازسازی و تجهیز سالن طبقه پنجم هم در دست اقدام است. انعقاد قرارداد با مشاور درباره ساماندهی فضای پشت سن که کتابخانه و آرشیو است که وضعیت بسیار مناسبی پیدا می‌کند. نت‌ها و پارتیتورهایی را در این آرشیو پیدا و ساماندهی کرده‌اند. رفع نواقص آثار آهنگسازان و قطعات کلاسیک و ارائه فیش حقوقی به نوازنده‌ها و همچنین تشکیل شورای ارکستر و شورای نوازندگان که هر کدام وظایف مشخص دارند. همین تشکیل شورای ارکستر احساس خیلی خوبی بود که من به عنوان یک نوازنده می‌توانم درباره نواختن یا ننواختن پارت‌ها نظر بدهم. اینها استقلال بسیار عالی بود که بنیاد رودکی برای نوازنده‌ها تعریف کرده و امیدوارم موضوع ادامه پیدا کند. افرادی که قبلا در ارکسترها مسئولیت داشتند به صورت زیربنایی در پی حل مشکلات نبودند و در واقع فقط با تکیه بر رهبر سعی داشتند بتواند سالن را شاد کنند و قطعاتی را بنوازیم که مردم شاد و راضی از سالن بیرون بروند. ماهیت ارکستر سمفونیک اجرای قطعات کلاسیک و قطعات آهنگسازان ایرانی در ژانر کلاسیک است. همین‌طور در ارکستر ملی. ولی قبلا کارها یک مسکن موقت بود اما اقدام‌های فعلی بسان آنتی‌بیوتیک در ماهیت ارکسترها عمل و بدنه ارکسترها را سالم می‌کند.
آیا بنیاد رودکی می‌تواند یک بازوی پشتیبانی از هنرستان‌ها داشته باشد که آنها هم انگیزه پیدا کنند.
من فکر نمی‌کنم وظیفه بنیاد رودکی یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین چیزی باشد ولی بحث کارآفرینی و ایجاد ارکسترهای زیاد و برنامه‌دار و از طرفی مدیریت در جذب تعدادی از هنرجویان هنرستان‌ها می تواند به این موضوع کمک کند. یعنی تعداد ورودی کمتر، کیفیت بالاتر و به این شکل ارکسترها می‌توانند جوابگوی دانش‌آموخته‌های هنرستانهای پسران و دختران در سازهای فرهنگی و ایرانی باشند.
هنرستان‌ها استادهای توانمند دارند که بتوانند با تربیت درست هنرجویان خیال بنیاد رودکی راحت کنند؟
مشکل آنجاست که رهبر ما از خارج می‌آید و تازه می‌خواهد بررسی کند که می‌تواند با این ارکستر کار کند یا نه!
آقای رهبری گفتنه است اگر بیاید می‌تواند سیستم ارکسترها را دوباره اصلاح کند.
آقای رهبری همان زمان که تشریف داشت کارهای ثمربخشی انجام داد اما من یادم هست خیلی از نوازنده‌ها به خاطر ایشان از ارکسترها بیرون رفتند. من در آن برهه نوازنده ارکستر ملی بودم و با ارکستر سمفونیک همکاری نداشتم و در جریان اتفاق‌هایی که آنجا افتاد نبودم ولی به هر حال یک‌سری از نوازندگان راضی بودند و یک گروه هم ناراضی.
چه انتظارهایی برای ارکسترها دارید؟
انتظارم این است که تکلیف خودشان را مشخص کنند و ما موسیقیدان‌ها و نوازنده‌ها ابزار قرار نگیریم و صرفا عضوی از بدنه موسیقی ایران باشیم. ضمن اینکه موسیقیدان بودن کاملا یک شغل تعریف شود. وزیر ارشاد محترم هم دقیقا موضع خودش را در مورد هنرمندان به ویژه موسیقیدانان مشخص کند.