سرویس موسیقی هنرآنلاین: به‌تازگی کتاب "عالیم قاسیم‌اف در شصت سال" با نگارش سعید خاورنژاد نقاش و آهنگساز ایرانی مقیم فرانسه، درباره خواننده و موسیقیدان سرشناس آذربایجانی منتشر شده است.
خاورنژاد عضو هیئت مؤسسان و مدیر اجرایی انستیتو تخصصی هنرهای معاصر خاورمیانه و اروپا در فرانسه، کانادا و آفریقا است. او تحصیلات آکادمیک خود را در ایران و اروپا در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به انجام رساند.
آثار هنری خاورنژاد در زمینه‌های موسیقی، آهنگسازی آثار نمایشی و صحنه، گرافیک آرت، نقاشی و فوتواینستالیشن به نمایش و اجرا درآمده است. فعالیت‌های بین‌المللی او نیز به‌صورت مستمر در کشورهای ایران، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، کانادا، چین، کرواسی، تونس، مراکش، امارات متحده عربی، ترکیه و آذربایجان بوده که در قالب همکاری با ارکسترهای ملی، فستیوال‌ها، انتشارات، گالری‌ها، نمایشگاه‌ها و دوسالانه‌های هنری، مؤسسات و سازمان‌های معتبر نظیر یونسکو، سازمان جهانی موزه‌ها (ICOM)، بخش فرهنگی سازمان ECO در خاورمیانه (ECI) و تعدادی کمپانی و گروه‌های هنری بوده است.
همچنین در کارنامه هنری او همکاری با استاد عالیم قاسیم‌اف (برنده جایزه IMC از سازمان جهانی یونسکو در سال 1999) و تنی چند از دیگر هنرمندان معتبر اروپایی دیده می‌شود. با این هنرمند بهانه نگارش کتاب "عالیم قاسیم‌اف در شصت سال" بعد از چهار سال، گفت‌وگو کرده‌ایم:
آقای خاورنژاد، ابتدا درباره کتاب "عالیم قاسیم‌اف در شصت سال" بگویید.
ایده اولیه تهیه این کتاب به‌موازات مجموعه پروژه‌های "هفت‌پیکر" (Seven Beauties Music Projects) که از سال 2016 میلادی بین کشورهای ایران، آذربایجان، فرانسه، ترکیه و کانادا شروع شده بود شکل گرفت. همچنین یک مراسم رونمایی اولیه با حضور اصحاب رسانه و عوامل اجرایی پروژه و ازجمله استاد قاسیم‌اف در موزه موسیقی تهران هم برپا کردیم که خبر اولیه این همکاری‌ها به‌صورت رسمی اعلام شد. در همان روزها و در کنار مراسم رونمایی پروژه، کلیپ اول پروژه با عنوان "شهر سیاه‌پوشان" (Black Land) در جزیره قشم فیلمبرداری شد. در ادامه پس از دو سال از آغاز پروژه در سال ۲۰۱۸، مراسم رونمایی از نخستین دی‌وی‌دی این همکاری در مرکز فرهنگی جمهوری آذربایجان در پاریس برپا شد که در آن مراسم تعداد پانزده عکس از پروژه با امضای استاد عالیم قاسیم‌اف به آرشیوها و مراکز مهم هنر فرانسه دُنِیشِن شد. این عکس‌ها توسط هنرمند عکاس تبریزی جلیل دیده‌ور گرفته شدند که همگی در کتاب معرفی و ثبت شده است. همچنین بخشی از پروژه نیز در قالب کنسرتی با نام "هفت‌پیکر"، در شب نوروز در سالن اصلی یونسکو در پاریس روی صحنه رفت.
همان‌طور که عرض کردم پروژه کتاب زندگی استاد عالیم قاسیم‌اف در امتداد مجموعه‌ای از همکاری‌های موازی با ایشان شامل: ضبط آلبوم موسیقی "هفت‌پیکر"، کلیپ "Black Land"، نمایشگاه عکس‌های استاد در پاریس و اجرای کنسرتِ "هفت‌پیکر" در سالن یونسکو بوده است. ما در طی یک فرآیند همکاری و همفکری با استاد تصمیم گرفتیم این کارها را در قالب یک پکیج چندملیتی با ایشان انجام دهیم. سال 2016 با شصتمین سال تولد عالیم قاسیم‌اف مصادف بود و ما تصمیم گرفتیم این 60 سال زندگی را به‌عنوان یک رفرنس مهم و قابل استناد در قالب کتابی تهیه کنیم و قطعاً این مهم برای اولین بار در زندگی ایشان به‌عنوان یک شخصیت مهم جهانی اتفاق افتاده است که اتفاقاً بسیاری از فکت‌های پروژه مشترک ما با ایشان هم در بخش‌هایی از کتاب آمده است. این کتاب پیوست به پروژه‌ای بود که در خدمت استاد عالیم قاسیم‌اف انجام می‌دادیم و بنده در آن پروژه به‌عنوان آهنگساز و آقای شعیب شهابی نیز در مقام خواننده ایرانی همکاری داشته‌ایم.
ما با همفکری استاد عالیم قاسیم‌اف و همسرشان ترجیح دادیم عنوان کتاب "60 سال زندگی عالیم قاسیم‌اف" باشد. البته سال 1959 سال تولد استاد است و ما نخواستیم شروع فعالیت حرفه‌ای استاد را ملاک قرار بدهیم، چرا که بخش مهمی از زندگی عالیم قاسیم‌اف، دوران کودکی و نوجوانی ایشان است؛ ایشان در نوجوانی زندگی عجیب، جذاب و تا اندازه‌ای پرشور و عاشقانه داشته که یقیناً آن سال‌ها نیز در کیفیت زندگی اکنون ایشان تأثیرگذار بوده است. ایشان اعتقاد داشتند که بخش‌هایی از زندگی شخصی‌شان که در زندگی حرفه‌ای‌شان تأثیرگذار بوده نیز در کتاب گنجانده شود؛ یکی از این موارد، نقش همسرشان خانم تمیلا اَسلانووا بوده؛ او به‌شدت باور داشت که کتاب می‌بایست با عکس همسرشان تمام شود. جمله‌ای را هم برای دلیل این تصویر گفته بودند که من آن را یادداشت کردم؛ گفتند: "تمام زندگی گل‌های شکفته شده روزهای نخست آشنایی است".
چرا انتشار کتاب چهار سال طول کشید؟
از اول هم قرار نبود که کتاب را در یک سال دربیاوریم چون تقریباً این موضوع غیرممکن به نظر می‌رسید. محتوای کتابی که بخواهد در بیش از 180 کشور فکت و مقاله جمع کند، زمانی بسیار می‌طلبید؛ عالیم قاسیم‌اف بسیار پرکار بوده است؛ ایشان در برخی سال‌ها بالای نیمی از روزهای سال را در سراسر دنیا کنسرت برگزار کرده‌اند. این فشردگی پروژه‌ها سبب می‌شد که ما بخواهیم حتی تعدادی از این پروژه‌ها را غربال کنیم و درنهایت این کار را هم انجام دادیم. طبعاً می‌بایست در ابتدا آرشیو کاملی از کلیه اجراها، مراکز هنری، سفرها، تصاویر، مقالات، لیست مدیران اجرایی و نهادهای برپاکننده پروژه‌های استاد تهیه می‌کردیم که البته این مهم نیاز به کسب اجازه از جانب هر یک از بخش‌ها را هم به همراه داشته است.
همان‌طور که می‌دانید برخی از نهادهای بین‌المللی به‌سادگی اجازه درج نام و تصویرشان را به مجموعه‌های خصوصی نمی‌دهند. از طرفی باید یک‌به‌یک موارد را با استاد و همسرشان بررسی می‌کردیم؛ اینکه چه موضوع یا فکتی مطرح شود یا نشود. البته دسترسی به استاد با توجه به فشردگی فعالیت‌هایشان بسیار دشوار بوده است؛ مثلاً گاهی باید دو ماه صبر می‌کردیم که از سفری برگردند تا بتوانیم از ایشان اجازه و مشورت کاری را بگیریم. فراموش نکنید که در کنار این کار مشغول یک پروژه بسیار سنگین تصویر و موسیقی هم بودیم؛ مثلاً یکی از این کلیپ‌ها 276 نفر عوامل پشت صحنه داشت و شاید هر بخش از این پروژه در حد تدارک یک فیلم سینمایی کار برده است.
کتاب در چه انتشاراتی منتشر شده است؟ آیا مجموعه‌ای از ایران هم در تهیه کتاب به شما کمک کرده است؟
این کتاب را انتشارات فرانسوی-انگلیسی استوریا ادیشنز STORIA Editions با همکاری انستیتوی تخصصی هنرهای معاصر خاورمیانه و اروپا (SAFPEM) در فرانسه و کانادا که مدیریت آن را من بر عهده دارم منتشر کرد. افراد و موسسات دیگری نیز کمک کردند. ازجمله مرکز فرهنگی جمهوری آذربایجان در پاریس به نام انجمن دوستان آذربایجان در فرانسه (AAA Association) که مدیریت آن را آقای ژان فرانسوا مانسل برعهده دارند. ایشان یک شخصیت فرهنگی-سیاسی بسیار مهم در تاریخ معاصر فرانسه هستند. خانم مهری قلیوا و میرواری فتحعلیوا نیز کمک زیادی به ما کردند. دو ارگان بسیار مهم از خاورمیانه نیز کمک‌هایی داشتند که یکی از آن‌ها بخش فرهنگی سازمان اقتصادی خاورمیانه (ECO-ECI) بود و دیگری سازمان جهانی موزه‌های دنیا (ICOM). مالکیت مادی-معنوی این کتاب به‌صورت مشترک در اختیار انتشارات استوریا ادیشنز، انستیتوی تخصصی SAFPEM، گروه پروژه "هفت‌پیکر" و خانواده استاد قاسیم‌اف خواهد بود. تنها قسمت منتهی به ایران این کتاب، مؤلف و گروه همکاران استاد عالیم قاسیم‌اف هستند که شامل آقایان محمد مناجاتی، شعیب شهابی، رضا موسوی‌زاده، خسرو سرتیپی، حسام ناصری و جلیل دیده‌ور بوده‌اند. این کتاب به زبان انگلیسی نوشته شده و مقالات متعددی هم در آن به زبان‌های دیگر جمع‌آوری شده است.
نسخه دیگری هم از کتاب "عالیم قاسیم‌اف در شصت سال"منتشر می‌شود؟
این کتاب یک نسخه دارد و قرار نیست نسخه دیگری از آن دربیاید. چنانکه کتاب بسیار پرحجمی است و نسخه دیگر از آن، خود پروژه مفصل دیگری است. البته با کمی تورق کتاب متوجه خواهید شد که چقدر وقت و هزینه صرف تهیه آن شده است. البته به این فکر کرده‌ایم که "عالیم قاسیم‌اف در شصت سال" به زبان ترکی آذربایجانی ترجمه شود و در اختیار مردم آذربایجان هم قرار بگیرد، اما تا به این لحظه موضوع به قطعیت نرسیده و ما هیچ برنامه مشخصی برای آن نگذاشته‌ایم.