سرویس موسیقی هنرآنلاین: جشنواره ملی موسیقی جوان در بیش از یک دهه گذشته نقش مهمی در معرفی نوازنده‌های جوان داشته و در گذر زمان جایگاهی ویژه بین جوانان و علاقه‌مندان به موسیقی به دست آورده است.
این رویداد امسال در حالی چهاردهمین دوره برگزاری خود را جشن می‌گیرد که شکل برگزاری آن به خاطر پیامدهای ناشی از شیوع ویروس کرونا متفاوت با دوره‌های قبل است.
بررسی آثار این دوره جشنواره که با دبیری هومان اسعدی و توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری بنیاد رودکی و حمایت دفتر موسیقی و معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار میشود، از سوم تیر آغاز شد. امسال بیش از 2400 شرکت‌کننده در سه بخش موسیقی دستگاهی ایران، موسیقی کلاسیک و موسیقی نواحی ایران رقابت می‌کنند که آثار آن‌ها توسط 100 نفر از کارشناسان هر یک از این حوزه‌ها داوری میشود.
داوران چهاردهمین جشنواره ملی موسیقی جوان طبق روال سال‌های گذشته، در بخش اول، آثار شرکت‌کنندگان را به‌صورت صوتی گوش دادند و طبق ملاک‌هایی که برای بازبینی آثار در نظر گرفته شده بود، افراد برگزیده مرحله اول را انتخاب کردند و حالا در انتظار اجرای مرحله دوم آن‌ها هستند.
در دوران بحران ویروس کرونا، موضوعی که بیشتر از هر مسئله دیگری رویدادهای هنری را تحت شعاع قرار داده این است که امکان برگزاری جشنواره‌ها به‌صورت حضوری وجود ندارد، به همین دلیلی تصمیم بر این شد که مرحله دوم جشنواره ملی موسیقی جوان مانند مرحله اول به‌صورت غیرحضوری برگزار شود.
هرچند اجرای آنلاین، کیفیت و حس و انرژی اجرای صحنه‌ای را ندارد ولی با این حال تعطیل نشدن جشنواره در چنین شرایطی می‌تواند اتفاق بسیار مثبتی باشد و انگیزه جوانان را برای فعالیت بالا ببرد. برخی داوران ایام کرونا را فرصت محسوب می‌کنند و اعتقاد دارند که نوازنده‌ها امسال به نسبت سال‌های گذشته باکیفیت‌تر شده‌اند. از طرفی بعضی داوران معتقدند کرونا به سطح نوازندگی شرکت‌کنندگان آسیب زده و آن‌ها با آمادگی کمتری پا به این جشنواره گذاشته‌اند.
در ادامه گزارش نظر تعدادی از داوران را شامل حسین علیزاده حیدر کاکی، آرش شهریاری، سیامک آقایی، پویا سرایی، پریچهر خواجه، ایمران حیدری، آذین موحد، مجید سینکی، علی اصغر شاه‌زیدی، محمدرضا فیاض، کریم قربانی، پدرام فلسفی، جابر اطاعتی، عزیز تنها، فرج علیپور و کامبیز گنجه‌ای درباره کیفیت آثار این دوره از جشنواره پرسیده‌ایم.
برخی شرکت‌کنندگان از نظر ذهنی آماده نبودند
حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده و عضو شوراهای تخصصی، هیئت انتخاب و داور جشنواره ملی موسیقی جوان در خصوص بازبینی آثار این دوره گفت: اولین موردی که به‌محض شنیدن آثار تصمیم می‌گیریم این است که آیا آثار ارسالی در سطح جشنواره هستند یا خیر. معمولاً تعداد نوازندگان برجسته سه‌تار در سنین پایین کم‌اند. از بین افرادی که در جشنواره شرکت کرده‌اند، تعداد زیادی نوازندگی‌شان در سطح راه‌یابی به جشنواره نبودند. البته خوشحالیم که تعداد زیادی به ساز سه‌تار علاقه‌مندند، اما احساس می‌کنم به خاطر شرایط موجود به دلیل بیماری کرونا راهنمای کمتری داشته‌اند و کیفیت آثار در این دوره در بخش سه‌تار کمی پایین بود.
او در توصیه به برگزیدگان مرحله اول جشنواره عنوان کرد: به نظرم برگزیدگان با توجه به قطعاتی که در مرحله نهایی برایشان تعیین شده است، یادشان باشد باید خودشان را به روح آن قطعات نزدیک کنند. وقتی شعری را با درک موضوع آن بخوانید مشخص میشود شعر را فهمیده‌اید، ولی وقتی کلمات را همین‌طور ادا کنید مشخص میشود با مضمون آن رابطه برقرار نکردید. در نواختن نیز همین‌طور است.
علیزاده در مورد مرحله نهایی گفت: انتظار داوران از کسانی که به مرحله نهایی راه پیدا کرده‌اند چندین برابر کسانی است که در مرحله اول حضور داشته‌اند. برگزیدگان در این فرصت می‌توانند از معلمین خود راهنمایی بگیرند. بسیاری از شرکت‌کنندگان تکنیک خوبی دارند ولی از نظر ذهنی برای آن چیزی که اجرا می‌کنند هنوز آماده نشده‌اند. به هر حال موسیقی باید تأثیرگذار باشد و حس داشته باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که جشنواره ملی موسیقی جوان چقدر توانسته مؤثر باشد توضیح داد: به نظرم وجود این جشنواره یکی از اتفاق‌های مثبت موسیقی کشور است. همه اهالی موسیقی بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند. واقعاً جنبه معنوی آن بسیار قوی است و شرکت‌کنندگان زیادی از سراسر ایران در آن حضور پیدا می‌کنند. جرئت و جسارتشان بسیار ستودنی است. شرکت‌کنندگان قطعاً به این موضوع واقف‌اند که همه برنده نخواهند شد ولی برای کسب تجربه باز هم در این جشنواره شرکت می‌کنند. معمولاً در ساز سه‌تار، نوازنده‌های جوان دیرتر به پختگی می‌رسند.
سطح جشنواره ملی موسیقی جوان بالاست
حیدر کاکی نوازنده تنبور، تار و سه‌تا و عضو هیئت داوران جشنواره در بخش تنبور درباره ارزیابی آثار توسط داوران گفت: تکنیک‌های اجرایی، اصالت مقام‌ها و بیان موسیقایی قطعات، پارامترهایی هستند که در این بخش مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
وی در خصوص معیار داوری سبک‌های مختلف تنبورنوازی توضیح داد: به نظرم به این مسئله دامن نزنیم چون مقام‌های تنبور مقام‌های واحدی هستند. گاهی ممکن است بین اجرای دو نفر اختلاف‌هایی وجود داشته باشد ولی به نظرم اختلاف بین دو منطقه را برجسته نکنیم. اگر به مقام‌های تنبور و اصالت آن‌ها توجه کنیم بهتر است.
این عضو هیئت داوران درباره تأثیرگذاری جشنواره ملی موسیقی جوان بر پیشرفت نوازنده‌ها عنوان کرد: جشنواره ملی موسیقی جوان قطعاً از مؤثرترین جشنواره‌هایی بوده که در تاریخ موسیقی ایران اتفاق افتاده است. این جشنواره، در همه این سال‌ها جشنواره بسیار پرباری بوده است و پشتوانه علمی و پژوهشی دارد. به نظرم سطح جشنواره بسیار بالاست.
جشنواره در مسیر خوبی گام برمی‌دارد
آرش شهریاری آهنگساز و نوازنده تار و تنبور و دیگر عضو هیئت داوران جشنواره در بخش تنبور درباره بازبینی آثار گفت: نکاتی که در اصالت و صحت قطعات به لحاظ سنت موسیقایی وجود دارد و آنچه درواقع به سنت اجرایی قدما برمی‌گردد، در بازبینی آثار بسیار تأثیرگذار است. تکنیک اجرایی بنا بر توانایی‌های فردی هر شرکت‌کننده و با توجه به سن و سال آن‌ها نیز یکی دیگر از ملاک‌های داوران برای امتیازدهی بود. در داوری تنها صدای سازشان را می‌شنیدیم و بر اساس اجرا نظر می‌دادیم.
وی ادامه داد: فکر می‌کنم این تمهید بسیار خوبی بود تا به داوری‌ها اعتماد شود. ریتم و زمان‌بندی، متر مشخص و جمله‌بندی و بیان موسیقایی دیگر پارامترهایی بود که داوران بر اساس آن‌ها رأی دادند.
شهریاری جشنواره ملی موسیقی جوان را در آینده نوازندگان بسیار تأثیرگذار خواند و گفت: وقتی معیار بر اساس شیوه و سبک و سیاق اجرای قدما باشد جوان‌ها با آن شیوه آشناتر می‌شوند. جشنواره ملی موسیقی جوان در مسیر خود به‌خوبی حرکت می‌کند و امیدوارم در سال‌های آینده از این هم بهتر شود.
وی افزود: جشنواره مهمی است چون توقع ما را هم بالا می‌برد. تقریباً همه شرکت‌کنندگان در این مدت در خانه بوده‌اند و می‌توانستند به ساز و مقام‌ها بیشتر توجه کنند. همین مسئله طبیعتاً توقع ما از اجراها را هم بالا می‌برد. فکر می‌کنم اجراهای بخش نهایی بهتر هم باشد.
باید از امکانات فضای آنلاین نهایت استفاده را ببریم
سیامک آقایی مدرس، پژوهشگر و نوازنده سنتور درباره بازبینی آثار مرحله اول بخش سنتور این دوره جشنواره گفت: داوری بر اساس مقولاتی اعم از سونوریته، کوک، تکنیک نوازندگی، ریتم، زمان‌بندی، بیان موسیقایی و صحت رپرتوار انجام شد. البته شرکت‌کنندگان با توجه به شرایط موجود، بد نیست به سمت امکانات گوشی همراه و فضای مجازی بروند و با شیوه‌های مختلفِ ارتباطی آشنا شوند. درست است که چیزهایی مثل دیدار حضوری را از دست داده‌ایم، اما با به خدمت گرفتن این امکانات می‌توانند این اجبار را به نحوی تبدیل به توفیق اجباری کنند تا در شرایط حاضر بتوانیم بیشترین استفاده را از این شرایط ببریم.
آقایی درباره اهمیت جایگاه ردیف در فراگیری موسیقی کلاسیک ایرانی اظهار کرد: هیچ‌کس شک ندارد که ردیف، مهم‌ترین بخش آموزش موسیقی ماست و در جایگاه بسیار بالایی قرار دارد. یکی از مشکلات ما، ترس از درگیر شدن با مسائل هویتی است. گاهی ممکن است در واکنش با این ترس از طرف دیگر بوم بیفتیم.
وی ادامه داد: شرکت‌کنندگان و به‌ویژه افراد کم‌سن‌تر باید در نظر داشته باشند ردیف موسیقی یک تِکست آموزشی است. ارزش و اعتبار موسیقی ایرانی به میزان تغییری است که ما به این تِکست می‌دهیم و نه به میزان حفظ و دقت در دوباره تکرار کردن جزئیات آن. وقتی شما در سیستمی این‌قدر به ردیف اهمیت می‌دهید ممکن است برداشت‌های اشتباه هم صورت بگیرد. یکی از مهم‌ترین برداشت‌های اشتباه این است که ما به سمتی برویم که بچه‌ها فکر کنند غایت نوازندگی، حفظ کردن چند گوشه و عیناً تحویل دادن آن است. چنین چیزی قطعاً مدنظر افرادی که در این جشنواره زحمت می‌کشند نبود.
آثار کمتری کیفیت دلخواه ما را داشتند
پویا سرایی آهنگساز، نوازنده سنتور و رهبر ارکستر درباره نحوه بازبینی آثار گفت: بیشتر بر روی چگونگی آفرینش آثار تمرکز کردیم و برای داوران بسط و گسترش ایده‌ای نوازندگان مهم بود و اجرای خوب در مراحل بعدی اهمیت قرار داشت.
این هنرمند آهنگساز، با بیان این که کیفیت دلخواهی که بر اساس سنت و هم نوآوری باشد را در میان آثار شرکت‌کنندگان کمتر شنیدیم، اظهار داشت: بیشتر آثار رسیده به جشنواره بسط ایده‌هایی بود که در برخی از قطعات خوب نبود.
او در عین حال، این مشکل و مسئله را نبود سرفصل‌های رشته موسیقی ایرانی در دانشگاه‌ها به‌طور خاص درس آهنگسازی عنوان کرد و افزود: به هر حال ضعف‌های زیاد این حوزه باید مرتفع و چاره‌اندیشی شود.
سرایی در ادامه سخنان خود، همچنین در توصیه به برگزیدگان مرحله نخست برای اجرا در مرحله نهایی این دوره جشنواره ملی موسیقی جوان هم، گفت: مقرر شده تا شرکت‌کنندگان بر روی آثاری که برای جشنواره فرستاده‌اند ویرایشی روی آن‌ها انجام داده و آن را مجدد ارسال کنند.
او با تأکید بر این نکته که در موضوع آهنگسازی به شکل آکادمیک مشکل جدی داریم، خاطرنشان کرد: با توجه به تدریس موسیقی در دانشگاه، می‌دانم هیچ درسی با این عنوان وجود ندارد و دانشجویان باید خود به‌طور آزاد این خلأ را پر کنند.
سرایی در ادامه تأثیر جشنواره ملی موسیقی جوان را در موسیقی کشور پررنگ خواند و گفت: شاید همین جایگاه من در موسیقی به خاطر جشنواره ملی موسیقی جوان باشد. از سال ۱۳۷۴ هر سال امید ساز زدن در این جشنواره را داشتم.
به گفته وی، همین که نوازنده امید دارد سالی یک‌بار جشنواره بیاید و ساز بزند تا بقیه بشنوند اثربخش است. سال ۱۳۷۸ در خلال همین جشنواره بود که از استاد حسین علیزاده مشورت خواستم که به سمت موسیقی بروم یا نه.
نوازنده‌ها باید ساز استادان بزرگ را درک کنند
پریچهر خواجه نوازنده قانون درباره داوری آثار جشنواره در بخش ساز قانون و بازبینی آثار گفت: در بازبینی آثاری که به جشنواره ارسال شد، موضوعات مختلفی ازجمله سونوریته، موزیکالیته، کوک ساز، تکنیک‌های نوازندگی، ریتم و زمان‌بندی اجرا، بیان موسیقایی، ظرایف اجرایی و صحت و درستی رپرتوار مشخص شد و مورد توجه قرار گرفت و داوران به هرکدام از این پارامترها نمره دادند و درنهایت هم میانگین گرفته شد.
وی گفت: یکی دو سال است که داوران محترم، تصویر نوازنده‌ها را نمی‌بینند و فقط صدای ضبط‌شده را می‌شنوند که به نظرم اتفاق بسیار خوبی است، زیرا احیاناً اگر برای کسی سوء‌تفاهمی مبنی بر این که داورها جناحی و برحسب سلیقه عمل می‌کنند پیش آمده باشد، با اجرای چنین قانونی از بین می‌رود.
این داور در ادامه صحبت‌هایش به برگزیدگان مرحله نخست جشنواره توصیه کرد: بد نیست نوازنده‌های ساز قانون اجراهای قانون را بشنوند و نیز ساز استادانی چون داریوش طلایی و حسین علیزاده را درک کنند. امثال این استادان دیگر در تاریخ تکرار نمی‌شوند و نگاه درستی به موسیقی دستگاهی دارند. بنابراین اکتفا به یک نسخه شاید باعث شود عمق درک هنرمند از موسیقی کم شود.
نوازنده‌ها هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی رشد کرده‌اند
ایمران حیدری نوازنده ساز عاشیقی و داور بخش موسیقی آذربایجان درباره نحوه داوری آثار گفت: امسال اتفاق خوبی در مکانیسم داوری‌ها رخ داد، این که در بازبینی آثار به‌هیچ‌وجه تصویر شرکت‌کننده را نمی‌دیدیم و فقط صدای سازشان را می‌شنیدیم. به نظرم با این روش داوری‌ها سالم‌تر میشود.
وی در مورد پارامترهای داوری بیان کرد: اولین چیزی که در نوازندگی اهمیت دارد، کوک ساز است. وقتی ساز ناکوک باشد همه‌چیز تحت شعاع قرار می‌گیرد. پارامترهایی مثل کوک ساز، ریتم و سونوریته هم در داوری‌ها اهمیت زیادی دارد. بعضی از نوازنده‌ها خوب ساز می‌زدنند ولی کارشان فضای خوبی نداشت.
این داور بخش موسیقی آذربایجان در توصیه به پذیرفته‌‌شدگان مرحله اول عنوان کرد: همان‌طور که عرض کردم، اولین چیزی که برای نوازندگی اهمیت دارد کوک ساز است. در مرحله اول اغلب سازها یا کوک دقیقی نداشتند و یا ناکوک بودند. نکته بعدی این است که قطعاتی را انتخاب کنند که مربوط به ساز خودشان باشد. بعضی افراد قطعات ساده‌ای را انتخاب می‌کنند که در امتیازدهی تأثیر خوبی ندارد. توصیه می‌کنم قطعاتی انتخاب کنند که بار تکنیکی و احساسی زیادی داشته باشد.
حیدری در رابطه با تأثیر جشنواره ملی موسیقی جوان بر نوازندگان موسیقی نواحی اظهار داشت: هر سال هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی شاهد رشد نوازندگان هستیم. صد درصد به نسل آینده موسیقی آذربایجان امیدوارم.
مرحله دوم امسال هیجان‌انگیزتر خواهد بود
آذین موحد نوازنده فلوت، پژوهشگر و استاد دانشگاه و داور بخش ساز فلوت درباره بازبینی آثار گفت: با توجه به نگاه جدی و اصولی‌تری که به نحوه انتخاب رپرتوارها داشتیم، کمک کردیم سطح نوازندگی و جدیت نوازندگان نسبت به استانداردهای نوازندگی در جشنواره بالاتر بیاید.
وی در مورد شرکت‌کنندگان گفت: حضور در جشنواره نیازمند این است که فرد قابلیت‌های مافوق استاندارد داشته باشد. فکر می‌کنم انتخاب رپرتوار در مرحله اول نقش بسیار مهمی در این مسئله دارد. افرادی که تصمیم می‌گیرند در این مسابقه شرکت کنند اشخاصی هستند که به دلیل نحوه انتخاب رپرتوار این اطمینان را در خودشان دارند که مافوق استاندارد سن خودشان بودند. به هر حال نخبگی و قابلیت‌های خاص‌تری داشتند که بتوانند در مسابقه شرکت کنند. در ارتباط با ساز فلوت، بخش عمده‌ای از شرکت‌کنندگان سطح بسیار بالایی داشتند و این جای خوشحالی داشت.
این عضو هیئت داوری در توصیه به برگزیدگان مرحله نهایی جشنواره عنوان کرد: فکر می‌کنم امسال مرحله دوم، هم هیجان‌انگیز است و هم با یک سری ابهامات روبه‌رو شویم. تاکنون هیچ‌وقت تجربه چنین مرحله دومی را نداشته‌ایم. نوازندگان سازهای فلوت، ویولن و ویولنسل می‌بایست با پیانو همراهی کنند که این امر به‌راحتی نمی‌تواند صورت بگیرد. باید ببینیم مرحله دوم چطور پیش می‌رود.
شرکت‌کنندگان این جشنواره نخبه‌های جامعه هستند
مجید سینکی نوازنده و از داوران بخش فلوت درباره آثار مرحله اول گفت: واقعیت این است که انتخاب نوع قطعات سطح نوازندگی را بالا برده است. در گروه سنی الف نوازندگان زیادی شرکت کرده بودند و انتخاب از بین آن‌ها دشوارتر بود. در گروه ب انتخاب سخت بود، و در گروه ج همه خوب بودند. فکر می‌کنم مهم، درک هنری از ماهیت کاری است که انجام می‌دهند.
وی ادامه داد: گاهی حس می‌کنم نوازنده‌ها به‌محض این که می‌بینند قطعه درآمده، آن را رها می‌کنند و قطعه به سطح عالی و پختگی خود نرسیده است. وقتی با قطعه‌ای آشنا می‌شویم، درکی از فضای قطعه پیدا می‌کنیم. فکر می‌کنم بسیاری از نوازنده‌ها در گروه الف به این درک نرسیده بودند. به خاطر همین است که می‌گویم قطعه‌ها نصفه‌نیمه رها شده بودند.
سینکی درباره ملاک بازبینی آثار توسط داوران اظهار کرد: مجموع ویژگی‌هایی که یک نوازنده را می‌سازد؛ نحوه مواجه شرکت‌کنندگان با قطعه و درکشان نسبت به اجرای موسیقی و فضای قطعه چگونه است، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
سینکی در پاسخ به این سؤال که چه توصیه‌ای به برگزیدگان مرحله نخست دارید، تصریح کرد: نکاتی که گفتم را برای مرحله نهایی رعایت کنند. شرکت‌کننده‌هایی که به اینجا می‌آیند اصولاً نخبه‌های جامعه ما هستند. باید درکی نسبت به نخبگی داشته باشیم. صرفاً کار فیزیکی و مکانیکی انجام نمی‌دهیم، بلکه کاری در سطح عالی انجام می‌دهیم. استانداردهای این کار بین‌المللی است و باید در آن سطح کار کنیم.
شرکت‌کنندگان به اول و دوم شدن اکتفا نکنند
علی اصغر شاه‌زیدی خواننده پیشکسوت موسیقی ایرانی و عضو هیئت انتخاب آثار بخش آواز دستگاهی درباره نحوه بازبینی کارهای شرکت‌کننده عنوان کرد: معمولاً مقرراتی وجود دارد که شرکت‌کنندگان باید به آن‌ها عمل کنند. ملاک داوری، دقت بیشتر روی شعر و سونوریته صداست. عده‌ای به مرحله بعد راه پیدا می‌کنند و برخی هم از راه یافتن به مرحله بعد بازمی‌مانند. امسال همه بر این عقیده بودیم که خوانندگان این دوره ضعیف بودند.
وی به برگزیدگان مرحله اول توصیه کرد: خوانندگان باید بیشتر از این‌ها کار کنند. به هر حال در مرحله اول از بین شرکت‌کنندگان چند نفر برگزیده می‌شوند. نباید بعداً به این فکر کنند که در جشنواره اول و دوم شدیم اما کسی به داد ما نمی‌رسد و کاری برایمان انجام نمی‌دهد! نباید به اول یا دوم شدن در جشنواره اکتفا کنند و باید سخت تمرین کنند. این یکی از مهم‌ترین پارامترهایی است که باید به آن توجه شود.
این خواننده تأثیر جشنواره ملی موسیقی جوان را مثبت ارزیابی کرد و اظهار داشت: مسلماً این جشنواره به نوازنده‌ها کمک می‌کند، چون یک خودآزمایی محسوب میشود. به هر حال با توجه به عشق و شوق این که در جشنواره اول شوند باعث میشود کار بیشتری انجام بدهند. به نظرم جشنواره ملی موسیقی جوان از این جهت موفق بوده چون بسیاری از نوازنده‌ها پیشرفت کرده‌اند. این اتفاقات به هر حال حرکت شایسته‌ای است که امیدوارم ادامه داشته باشد.
آثار نسبت به سال گذشته در بخش آهنگسازی افت کرده‌اند
محمدرضا فیاض آهنگساز، مدرس دانشگاه، منتقد، نوازنده سنتور در مورد نحوه بازبینی آثار گفت: من درباره مؤلفه‌های ذهنی خودم صحبت می‌کنم. طبیعتاً بخش قابل توجهی از پارامتر تکنیکال را در بدو امر مورد توجه قرار دادم. بعد بستر سنتی که نوازنده به آن تکیه داده است و این که در درون آن آبشخور فکری چه نوشیده و از آنچه چیزی برآورده است را تعقیب کردم.
فیاض به برگزیدگان مرحله اول بخش آهنگسازی جشنواره توصیه کرد: امسال در قیاس با سال گذشته مختصری افت در بخش آهنگسازی احساس می‌کردم. آن‌قدری که در فضای موسیقی زندگی کرده‌ام، در همین محدوده سنی دیگرانی را می‌شناسم که خلاقیت‌های ستودنی دارند. کسانی که نمره بالایی گرفته‌اند و برگزیده شده‌اند اگر به مؤلفه‌هایی که هیئت داوران می‌گویند توجه کنند، احتمالاً در آثارشان به نتیجه قابل توجهی می‌رسند.
فیاض درباره تأثیر جشنواره ملی موسیقی جوان توضیح داد: در کل هر نوع فعالیتی که به ایجاد انگیزه در موقعیت فعلی کمک کند ستودنی است. ما با همین نیت در جشنواره ملی موسیقی جوان شرکت می‌کنیم تا مبادا این چراغ خاموش شود. جشنواره ملی موسیقی جوان میدان خوبی برای بالا بردن انگیزه‌هاست.
این عضو هیئت داوری افزود: ما در جشنواره موسیقی عنوان یک بخش را تک‌نوازی خلاق گذاشته‌ایم. خود این عنوان می‌تواند دست‌مایه این تفکر قرار بگیرد که به چه چیزی تک‌نوازی خلاق می‌گوییم؟ شمار قابل توجهی از آثار ارائه‌شده، اساساً فاقد این ویژگی‌اند که در بازبینی اولیه حدود ۴۰ عنوان را کنار گذاشتیم و روی ۱۵-۱۶ اثر دیگر تمرکز کردیم.
هر سال شاهد پیشرفت جوان‌ها هستیم
کریم قربانی نوازنده ویولنسل درباره بازبینی آثار این دوره جشنواره گفت: آیتم‌هایی برای داوران از قبل تعیین شده بود که باید آثار را بر اساس آن آیتم‌ها بازبینی می‌کردیم. این آیتم‌ها شامل مواردی چون موزیکالیته، سونوریته، حفظ ریتم و زیبانوازی بود. همچنین توانایی شخص در اجرا هم برای داوران بسیار اهمیت داشت.
وی در خصوص اجرای برگزیدگان مرحله دوم جشنواره عنوان کرد: بهترین روش این است که نسبت به قطعه‌ای که قرار است اجرا کنند پشتکار داشته باشند و بسیار خوب تمرین کنند.
این نوازنده موسیقی در پاسخ به این سؤال که آیا جشنواره ملی موسیقی جوان می‌تواند باعث پیشرفت جوان‌ها شود، توضیح داد: یکی از مهم‌ترین اهداف جشنواره ملی موسیقی جوان پیشرفت جوان‌هاست و هر سال شاهد پیشرفت جوان‌ها هستیم.
نوازنده‌ها باید با استادهای خود مشورت کنند
پدرام فلسفی آهنگساز و نوازنده گیتار در خصوص نحوه داوری بخش گیتار گفت: امسال در مرحله اول برای گروه‌های سنی مختلف، چهار اتود مختلف انتخاب کردیم که شرکت‌کنندگان ملزم بودند از بین آن‌ها دو اتود را انتخاب کنند. تقریباً توانستیم منتخبی از اتودهای سخت تا متوسط را در نظر بگیریم. انتخاب شرکت‌کنندگان نشان می‌داد که آن‌ها در چه سطحی نوازندگی می‌کنند. در انتخاب قطعه هم آزاد بودند. این انتخاب نشان‌دهنده این بود که شرکت‌کنندگان در چه سطحی هستند و دوست دارند خودشان را در چه سطحی ارائه دهند. البته دو سه نفر بودند که اتودهای خوبی زده بودند ولی قطعه انتخابی آن‌ها به ضررشان تمام شد.
به گفته‌ی فلسفی امسال تلاش شده است تا سونوریته در نظر گرفته شود: امسال به جهت سیاست جشنواره تصویر شرکت‌کنندگان را ندیدیم و فقط از روی صدا و اجرای آن‌ها داوری کردیم. بنابراین سونوریته از فاکتورهای مهم داوری بود.
این نوازنده در توصیه به برگزیدگان مرحله اول جشنواره عنوان کرد: توصیه من به برگزیدگان این است که تا حد امکان قطعه‌ای را برای خودشان انتخاب کنند که سطح تکنیک و موزیکالیته‌شان را به هیئت داوران نشان بدهد. یعنی طوری باشد که متوجه شویم آن قطعه برای شرکت‌کننده بهترین قطعه‌ای است که نشان‌دهنده توانایی‌شان بر روی ساز است. اگر صرفاً بخواهند قطعات ساده‌ای را انتخاب کنند که بتوانند آن‌ها را خوب بزنند، نشان‌دهنده تلاش آن‌ها نخواهد بود. امیدوارم شرکت‌کنندگان از زمان نهایت استفاده را کنند و با استادانشان مشورت کنند. من از استادان محترم نیز خواهش می‌کنم در این مورد حتماً به هنرجویان مشاوره بدهند.
فلسفی در خصوص اهداف جشنواره گفت: هدف از برگزاری جشنواره جوان پیشرفت نوازنده‌هاست. ممکن است آن‌ها کم‌کم فراموش کنند که باید خودشان را به‌عنوان نوازنده ارائه بدهند. هدف این مسابقه، برنده یا بازنده شدن نیست. ممکن است بعضی از استادان به‌اشتباه بگویند شما بهترین قطعه‌ای را اجرا کنید که آن را تمیز می‌زنید. به همین خاطر شرکت‌کننده فکر می‌کند پس قطعه‌ای را می‌زنم که نسبت به آن مطمئن هستم، در صورتی که ما دنبال این هستیم شرکت‌کنندگان کار شاخص‌تری اجرا کنند. انتخاب قطعه آزاد همین مسئله را نشان می‌دهد که آیا شرکت‌کننده پُر دل و جرئتی داریم یا نه؟
وی در پاسخ به این سؤال که جشنواره ملی موسیقی جوان چقدر باعث پیشرفت جوان‌ها میشود، توضیح داد: فرمت جشنواره ملی موسیقی جوان این‌طور در نظر گرفته شده است که شرکت‌کنندگان حاضر در جشنواره در سنی قرار دارند که هنوز خودشان را به‌عنوان نوازنده حرفه‌ای در نظر نگرفته‌اند. دنبال فرصتی هستند تا خودشان را به نمایش بگذارند. شما اگر مدام به کلاس بروید در سطح یک هنرجو باقی می‌مانید ولی جشنواره ملی موسیقی جوان باعث میشود شما خودتان را محک بزنید.
رقابت‌ها در دور اول تنگاتنگ بود
جابر اطاعتی آهنگساز و نوازنده ویولن و داور موسیقی آذربایجان درباره آثار شرکت‌کنندگان این دوره جشنواره گفت: نکته حائز اهمیت این دوره جشنواره تنگاتنگ بودن رقابت‌ها در مرحله اول بود. خیلی خوشحالم که جوان‌های علاقه‌مند و بااستعداد در این جشنواره شرکت می‌کنند. سطح شرکت‌کنندگان مسرت‌بخش و امیدوارکننده بود. اعتقاد دارم موسیقی یک سلاح برنده فرهنگی است و رقابت جوان‌ها با یکدیگر بسیار خوب بود.
اطاعتی ادامه گفت: با توجه به شرایط کرونا در دور بعدی اجرای زنده حضوری نداریم چون تجمع عزیزان برای سلامتی‌شان خطرناک است. مسئولین مکرراً توصیه می‌کنند فاصله‌گذاری صورت بگیرد و تجمع‌ها و برنامه‌های این شکلی لغو شود. به هر حال اجرای آنلاین کیفیت و حس و انرژی اجرای صحنه‌ای را نداشت.
این نوازنده موسیقی در توصیه به برگزیدگان مرحله اول جشنواره ملی موسیقی جوان عنوان کرد: به نظرم بهتر است شرکت‌کنندگان در مرحله دوم اثرشان را در محیط مناسبی ضبط کنند و بفرستند. اگر کیفیت صدای کار پایین باشد خودشان متضرر می‌شوند. طبیعتاً هر نوازنده‌ای باید به کیفیت صوتی کار خود اهمیت بدهد.
اطاعتی نقش جشنواره ملی موسیقی جوان در پیشرفت جوان‌ها را مثبت ارزیابی کرد و گفت: به نظرم نقش جشنواره ملی موسیقی جوان کاملاً مشهود است. هر سال شاهدیم جوان‌های پرشور زیادی توانسته‌اند گام روبه‌جلو بردارند. واقعاً جای خوشحالی دارد. آینده هنر ما دست همین جوانان است. امیدوارم مسئولین در حد بضاعتشان به برگزیدگان این جشنواره کمک کنند. باید آن‌ها را پس از این که دیده می‌شوند فراموش نکنیم و در کنسرت‌های آموزشی و اجراهای حرفه‌ای از آن‌ها استفاده کنیم.
جشنواره ملی موسیقی جوان باعث انگیزه نوازنده‌ها میشود
عزیز تنها نوازنده و پژوهشگر موسیقی و داور بخش شرق و جنوب خراسان درباره کیفیت آثار این دوره از جشنواره گفت: در مرحله اول اجراها خوب بودند. ما حتی نوازنده‌هایی را هم داشتیم که در دوره‌های قبل اول و دوم شده بودند ولی امسال از مرحله اول بالا نیامدند. این مسئله نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگان امسال با انگیزه بیشتری کار کرده بودند. حالا باید مرحله دوم را ببینیم که چه اتفاقی می‌افتد.
وی با اشاره به این که به آینده موسیقی خراسان و نوازندگان جدید این منطقه امیدوار است، عنوان کرد: جشنواره ملی موسیقی جوان برای نوازنده‌ها ایجاد انگیزه کرده است که بروند تمرین کنند. مطمئناً این انگیزه باعث میشود که آینده بسیار خوبی داشته باشد. من آینده بسیار خوبی را برای جوان‌ها و آینده موسیقی خراسان متصور هستم.
نوازنده‌ها را تشویق می‌کنیم تا سال بعد بهتر شوند
فرج علیپور خواننده و نوازنده کمانچه و از داوران جشنواره ملی موسیقی جوان درباره ملاک‌ها و معیارهای ارزیابی آثار بخش موسیقی لری گفت: به نظرم اجراها در مقایسه با سال گذشته کیفیت لازم را نداشت، اما تشویقشان خواهیم کرد تا برای سال‌های بعد بهتر عمل کنند. نوازنده‌ها باید سخت تمرین کنند و کاری که از آن‌ها خواسته شده را درست انجام بدهند.
وی با تأکید بر این که بیشتر کارها اصالت لازم را نداشتند عنوان کرد: بعضی از قطعات اصلاً لری نبودند، ولی در عوض بعضی از نوازنده‌ها هم خوب کار کرده بودند. سازهای سُرنا و کمانچه، سازهای سختی هستند و ژوست نواختن آن‌ها کار سختی است. بالاخره سال‌های سال کار کرده‌ایم و از این مشکلات آگاهیم.
این نوازنده در توصیه به برگزیدگان مرحله نخست اظهار داشت: باز تکرار می‌کنم، باید سخت تمرین کنند. نگویند به ما گفته‌اند قطعه دایه دایه” بزنیم، این قطعه که کاری ندارد! این قطعه را تمرین کنند و درست اجرا کنند و حتی تکنیک‌هایی به آن اضافه کنند. در این دوره، نوازنده‌های تنبک در همراهی با سُرنا اصلاً خوب نبودند. به نظرم یا تنبک‌نواز خوبی با آن‌ها ساز بزند یا اصلاً بدون تنبک اجرا کنند.
ساز برخی از نوازنده‌ها از نظر صدادهی مشکل داشت
کامبیز گنجه‌ای نوازنده تنبک و عضو هیئت داوران بخش موسیقی دستگاهی درباره ملاک‌های بازبینی آثار گفت: از قبل با همفکری بچه‌ها آیین‌نامه‌ای طراحی شد که طبق همان آیین‌نامه عمل کردیم.
او توضیح داد: نوازنده‌ها زحمت بسیار زیادی کشیده‌اند ولی یک سری اشکالات هم دارند. مثلاً سازهای آن‌ها ازنظر صدادهی کمی مشکل دارد. از آنجا که شاید در آینده بخواهند در این حرفه فعالیت کنند، خوب است معلم‌ها در این زمینه به آن‌ها کمک بیشتری کنند.
وی ادامه داد: بچه‌ها در ابتدای کار خوب هستند ولی وقتی می‌خواهند تکنیک بزنند تمپوی آن‌ها تند و کند میشود. داوران لحاظ کرده‌اند که تمپو مشخص باشد و بالا و پایین نشود، ولی بعضی از شرکت‌کنندگان به این مسئله توجه نکرده‌اند. اشکال دیگر این بود که برخی مترونوم گذاشته بودند، در حالی که چنین چیزی از آن‌ها نخواسته بودیم.
این نوازنده در توصیه به برگزیدگان مرحله نخست عنوان کرد: توصیه می‌کنم فیلم‌هایی را که برای جشنواره می‌فرستند ابتدا خودشان دو سه بار ببینند تا متوجه اشکالشان بشوند. در مرحله اول برخی از شرکت‌کنندگان آثارشان را گوش نداده بودند. طبق تجربه چند سال داوری در این جشنواره معمولاً رده سنی الف از گروه‌های دیگر بهتر بود.
گنجه‌ای در خصوص تکنیک افزود: تکنیک خوب است ولی اول باید در ریتمی که کار می‌کنند مسلط شوند و بعد تکنیک‌ها را در اثر به کار ببرند. اگر از اول تا آخر قطعه فقط تکنیک باشد، چه من باشم و چه هنرجو، مغز را خسته می‌کند. استفاده زیاد از تکنیک برای نوازنده یک امتیاز منفی است.
این نوازنده در خصوص تأثیر جشنواره ملی موسیقی جوان در پیشرفت نوازندگان تأکید کرد: به نظرم این جشنواره می‌تواند تأثیر زیادی در بالا بردن انگیزه جوانان داشته باشد، منتها به‌شرط این که پیگیر باشند. وقتی فهمیدم استقبال شهرستانی‌ها از این جشنواره بیشتر از تهرانی‌هاست تعجب کردم. برخی افراد وقتی سنشان بالا می‌رود شرکت در جشنواره را کسر شأن می‌دانند و فکر می‌کنند وقت مناسبی برای رشد نیست. شما با شرکت در این جشنواره می‌توانید با دیگران رقابت کنید و فرق خودتان را متوجه شوید.