سرویس موسیقی هنرآنلاین: وقتی سخن از آسیب صنعت موسیقی در ایام کرونا می‌رود، برخی تنها نگاهشان به خواننده‌ها و موزیسین‌هایی است که چند ماه از صحنه کنسرت و کسب درآمد دور شدهاند، اما در این بین سالن‌های کنسرت، سامانه‌های فروش بلیت و تهیه‌کنندگان این صنف هم از آسیب‌های این ویروس در امان نمانده‌اند و چه‌بسا ضررهای بیشتری را متحمل شدهاند.
در میان خبرهایی که از بازگشایی احتمالی سینماها و سایر فعالیت‌های اجتماعی پس از ایام عید فطر مطرح می‌شود، چالش جدیدی برای برگزارکنندگان کنسرت به وجود آمده که آیا آن‌ها هم می‌توانند در خردادماه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی میزبان مخاطبان و علاقه‌مندان موسیقی باشند، چالشی که قطعاً ظرفیت سالن‌ها را کم خواهد کرد و برای موفقیت‌آمیز بودن آن علاوه بر استقبال هنرمندان موسیقی باید به حضور مردم چشم دوخت که آیا در این شرایط راضی می‌شوند بار دیگر حرارت سالن‌ها را بالا ببرند؟
در این زمینه با محمد اله‌یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، محمدحسین توتونچیان مدیرعامل شرکت ایران‌کنسرت، محسن رجب‌پور مدیرعامل شرکت ترانه شرقی و مجید پیرایش مدیر سالن همایش‌های ایرانیان گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌توانید نظر آن‌ها درباره بازگشایی احتمالی سالن‌های کنسرت را بخوانید:
هدف ما بازگشایی سالن‌ها پس از عید فطر است
محمد اله‌یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد درباره آخرین خبرها ازسرگیری مجدد برگزاری کنسرت‌ها گفت: ما با سالن‌های بزرگی که مجوزشان را از دفتر موسیقی دریافت می‌کنند دو جلسه برگزار کردیم و از طرفی مدیرعامل خانه موسیقی و مدیرعامل مجمع صنفی ناشران موسیقی هم در جلسه حضور داشتند. جلسه‌های ما دو دستورالعمل داشت. بحث اول رسیدن به یک پروتکل‌های بهداشتی برای سالن‌ها و گروه‌ها بود که در این بخش تقریباً به 15 مورد رسیدیم که این موارد پیش‌شرط و لازم است. این دستور در گام اول محقق شد و برای ستاد ملی مبارزه با کرونا فرستاده شد.
وی ادامه داد: دستور دوم جلسه این بود که طبیعتاً با توجه به صندلی‌های خالی که باید در سالن وجود داشته باشد، گروه‌های موسیقی با کاهش درآمد مواجه می‌شوند. در این بخش لازم است که سالن‌های موسیقی برخی از بندهای مالی را کاهش بدهند تا گروه‌ها هم راغب شوند اجرای صحنه‌ای برگزار کنند. در این زمینه هم توافقات خوبی حاصل شده است. اگر دستورالعمل اول توسط ستاد ملی مبارزه با کرونا تصویب شود، ما می‌توانیم به سالن‌ها اعلام کنیم که می‌توانند سالن‌های خود را اجاره بدهند و به گروه‌های موسیقی بگوییم که برای اخذ مجوز کنسرت مراجعه کنند.
مدیرکل دفتر موسیقی درباره تاریخ ازسرگیری برگزاری کنسرت‌ها اظهار کرد: هدف‌گذاری ما برای بعد از عید فطر است و امیدواریم مراحل آن طی شود و مکاتبات اداری به سرانجام برسد تا جامعه هنری هم بتواند فعالیت‌های اقتصادی خود را از سر بگیرد. البته این تمهیدات بیشتر برای سالن‌های بزرگ است. در سالن‌های کوچک اگر قرار باشد سالن با 50 درصد ظرفیت تکمیل شود کار برای هنرمندان سخت می‌شود.
اله‌یاری بیان کرد: مهم‌ترین نگرانی شرکت‌ها این بود که حتی اگر سالن‌ها هم باز شوند ممکن است مردم تا مدتی به تجمع‌هایی از این دست تمایل نشان ندهد ولی ما به‌عنوان مجری وظیفه داریم که شرایط را تسهیل کنیم. بنا شد که از زمان بازگشایی سالن‌ها که احتمالاً در خردادماه باشد تا ماه محرم، فرصتی باشد تا ما از حضور مردم بازخورد بگیریم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: دفتر موسیقی هم مثل سایر مجموعه‌های وزارت ارشاد برآوردهایی از خسارت‌ها و خانه‌نشینی هنرمندان داشت و در آن بسته 976 میلیارد تومانی که وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به دولت ارائه کردند بخشی از آن هم به موسیقی اختصاص داشت. در دو سه هفته اخیر فرم‌هایی که وزارت کار و سازمان مدیریت از وزارت ارشاد خواسته بودند بین صنوف حوزه موسیقی تقسیم شده است. اطلاعات اهالی حوزه موسیقی به‌صورت کامل گردآوری شده است.
مشخص نیست مردم از کنسرت‌ها استقبال کنند
محسن رجب‌پور مدیرعامل شرکت ترانه شرقی و مدیرعامل مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار شنیداری درباره تأثیرات کرونا بر روی کسب و کار این صنف به هنرآنلاین گفت: کرونا تقریباً کسب و کار ما را به صفر رسانده است. علاوه بر هنرمندان و شرکت‌های موسیقی، تمامی دست‌اندرکاران این حوزه اعم از صدابرداران، نوربرداران، تصویربرداران و عوامل فنی را هم تحت تأثیر قرار داده است.
این تهیه‌کننده موسیقی بیان کرد: ما با فاصله‌گذاری اجتماعی به‌صورت خانوادگی موافق هستیم. یعنی یک خانواده که در خانه کنار هم زندگی می‌کنند می‌توانند در سالن کنسرت هم کنار هم باشند، اما به‌شرط این که صندلی‌های کناری آن‌ها خالی باشد و فاصله اجتماعی را رعایت کنند. نکته بعدی این است که مردم خودشان بهداشت فردی را باید رعایت کنند و بلافاصله پس از ورود به سالن کنسرت به سر جای خودشان بروند و در ورود و خروج دقت کنند تا این فاصله رعایت شود.
وی ضمن تأکید بر این که با پخش کنسرت آنلاین موافق نیست، عنوان کرد: ذات سینما یک ذات غیرزنده است ولی هنرمند موسیقی انرژی ادامه کنسرت خود را از مردم می‌گیرد. پخش کنسرت‌های آنلاین به صورتی که بیننده بتواند کنسرت را برای خود ضبط کند و نگه دارد، باعث از بین رفتن و نابودی هنرمندی می‌شود که کنسرت آنلاین برگزار کرده است.
رجب‌پور اظهار داشت: من هم مثل همه مردمان دنیا می‌توانیم آرزو کنم که این ویروس منحوس هر چه سریع‌تر شر خود را از سر مردم کشورم و دنیا کم کند.
مدیرعامل مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار شنیداری در پایان درباره توقع خود از دولت گفت: ما با همراهی همکارانمان داریم تلاش می‌کنیم کنسرت‌ها از سر گرفته شوند ولی آنچه هنوز مبهم است بحث استقبال مردم خواهد بود. آیا مردم پس از کرونا می‌پذیرند کنسرت بیایند؟ به همین خاطر توقع ما از دولت این است که یک نقشه جامع و کامل برای پشتیبانی از این صنف تا از بین رفتن کرونا تدوین کند.
شرایط برای برگزاری کنسرت‌ها فراهم نیست
محمدحسین توتونچیان مدیرعامل شرکت ایران‌کنسرت با اشاره به ضررهای صنف موسیقی از برگزار نشدن کنسرت‌ها، گفت: نخستین گروه، شرکت‌های برگزارکننده موسیقی هستند که از این راه کسب درآمد داشتند و صدمات مالی بسیاری را متقبل شدهاند که تا به امروز درآمدی نداشته‌اند. ضرر دوم شامل خانواده هنرمندانی است که از این طریق امرار معاش می‌کردند. در برگزاری هر کنسرت، 300 خانواده به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از هزینه‌های حاصل از برگزاری کنسرت امورات زندگی خود را می‌گذرانند. اغلب کسانی که در پشت صحنه برگزاری کنسرت هستند به‌صورت غیرمستقیم از گردش صنعت موسیقی محروم می‌شوند.
این تهیه‌کننده موسیقی افزود: به عقیده من آنچه مهم‌تر از خود کرونا است، اتفاقات پساکرونا است، آنجایی که پس از ماه‌ها، واکسن کرونا کشف شده و کرونا ریشه‌کن شده است؛ اما ترسی که در اذهان عمومی رخنه کرده موجب می‌شود، مردم تا مدت‌ها از حضور در اماکن عمومی و تجمع‌ها خودداری کنند. از سوی دیگر رکودی که در ایام قبل از کرونا در همه اصناف شدت و شکل گرفته همچنان ادامه‌دار خواهد بود. نکته دیگر این است که اغلب مردم تمام اندوخته‌ها و پس‌اندازهای خود را در زمانی که هیچ‌گونه درآمدی نداشتند هزینه کرده‌اند بنابراین باید همه چرخ‌های اقتصادی مملکت به جریان بیفتد تا مقوله فرهنگ بعد از اولویت‌های اصلی زندگی، بار دیگر در چرخه سبد کالای خانوار قرار بگیرد.
وی بیان کرد: مجموعه ایران‌کنسرت و ققنوس از چندین جهت مورد هجمه سنگین مالی قرار گرفت و ضررهای بی‌شمار را متحمل شد. ضرر اول و دوم این که نه‌تنها ایران‌کنسرت درآمد حاصل از فروش بلیت‌های کنسرت اسفندماه سال گذشته را از دست داد، بلکه دقیقاً شرکت ما 16 میلیارد و 200 میلیون تومان فقط در اسفندماه پول مرجوع کرده و کارت به کارت کرده است. حالا این رقم را به‌طور متوسط تقسیم بر 200 هزار تومان کرده و ضرب در کارمزد بانکی 1000 تومان شود حاصل تقریبی آن حدوداً 80 میلیون تومان خواهد بود. از سویی دیگر سومین زیان ما این بود که همین مبلغ (16 میلیارد و 200 میلیون تومان) هم باید در فروردین بلیت فروخته می‌شد یعنی رقمی حدود 32 میلیارد تومان که حاصل نشد.
توتونچیان ادامه داد: ضرر چهارم طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و به روال هر سال تصمیم داشتیم 14 روز فروردین‌ماه و ایام نوروز در تمام کشور فستیوال موسیقی نوروزی برگزار کنیم و حتی برخی از اجراها بیش از یک سئانس بود اما تمامی این برنامه‌ها کنسل شد. ضرر پنجم آن است که تمامی بلیت‌های شرکت‌های برگزارکننده کنسرت فروخته شده بود و بالطبع به‌واسطه همکاری و اعتمادی که بین ما وجود داشت مبالغ حاصل از فروش بلیت‌ها پیش از برگزاری کنسرت دریافت شده بود و آن‌ها این مبلغ را خرج کرده بودند و بنابراین پولی برای برگرداندن ندارند. یعنی شرکت ما مبالغ بسیار هنگفت حاصل از فروش بلیت‌های برگزار نشده را به کنسرت‌گذارها پرداخت کرده است. ضرر ششم آن بود که مبلغ تمام اجراها هم پیش‌تر به خواننده‌ها پرداخت شده و با کنسل شدن کنسرت‌ها خواننده هم توان بازگرداندن این مبالغ را ندارد.
این تهیه‌کننده موسیقی اظهار کرد: در زیان هفتم اغلب به علت کنسل شدن فعالیت‌های کاری اکثر صنوف، شرکت‌ها کارمندان خود را تعدیل کرده یا به مرخصی اجباری فرستاده‌اند، اما ما نه‌تنها نتوانستیم کارمندان خود را مرخص کنیم بلکه نیروهای کاری خود را بیشتر کردیم به این دلیل که باید 16 میلیارد و 200 میلیون تومان پول به مردم برگردانده می‌شد. حال حساب کنید در این بین برخی از مردم حساب‌های خود را چک نمی‌کردند و تماس می‌گرفتند که وجهی واریز نشده است و ما مجبور بودیم فیش‌ها را ارسال کنیم. بنابراین حجم بسیاری از پاسخگویی تلفن‌ها، ایمیل‌ها و فضاهای مجازی باید انجام می‌گرفت و تمامی نیروهای ما، شب عید و ایام نوروز مشغول به کار بودند و بدون هیچ درآمدی می‌بایست غیر از حقوق، هزینه اضافه‌کاری، عیدی، سنوات و ... از شرکت پرداخت می‌شد. علاوه بر این، میزان خسارت و بستانکاری، حجم سرمایه‌ای که به دست ما نرسید و این لطمه مالی جبران‌ناپذیری است.
وی درباره راه‌کارهای پیش رو گفت: به نظرم تا برگزاری و بازگشایی سالن‌های کنسرت زمان بسیاری لازم است. البته شاید این پیش‌بینی برای دیگران باورپذیر نباشد. اوایل اسفندماه سال گذشته که دولت یک هفته را به‌عنوان تعطیلی‌های حاصل از کرونا اعلام کرد در گفت‌وگو با یکی از سایت‌های خبری اعلام کردم این تعطیلی‌ها تا پایان ماه رمضان تداوم خواهد داشت و این اتفاق هم افتاد. امروز هم بر این نظرم که این جریان حداقل تا بعد از ایام صفر و محرم ادامه خواهد داشت و حتی اگر دولتمردان تسهیلاتی را برای برگزاری کنسرت‌ها فراهم کنند باز هم ترسی که از ویروس کرونا در مردم رخنه کرده و عواقب بعد از آن، از حضور در تجمعات خودداری خواهند کرد. از سوی دیگر فکر نمی‌کنم خود خواننده‌ها هم راغب باشند در سالن‌هایی که ظرفیت آن با یک‌سوم و با فاصله پُر شده است کنسرتی برگزار کنند و به نظرم این تدابیر در سالن‌های سینما بهتر جواب خواهد داد. در حقیقت کنسرت یک اتمسفر هست کما این که در کنسرت‌های آنلاین نوروز دیدید که هیچ حس و حال و هیجانی از کنسرت وجود نداشت. بنابراین حضور آن اتمسفر است که کنسرت را زیبا و هیجان‌انگیز می‌کند.
توتونچیان تأکید کرد: نظر شخصی من این است که برگزاری کنسرت‌ها یا نباید انجام بگیرد یا باید به نحو درست و اصول و بدون استرس و با رعایت استانداردها انجام شود. بنابراین بهتر است آرامش خود را حفظ کنیم و به تولیدات موسیقایی و ترک‌های مرغوب و با کیفیت بهتر بپردازیم و آرامش خود را حفظ کنیم.
وی با اشاره به این که ازسرگیری کنسرت‌های موسیقی به نفع شرکت‌های برگزارکننده کنسرت و سامانه‌های فروش بلیت و همچنین فرهنگ و هنر است، گفت: دراین‌باره از مسئولان وزارت ارشاد کمال تشکر را دارم اما به عقیده من شرایط آن‌گونه که باید باشد فراهم نیست.
این تهیه‌کننده موسیقی درباره افزایش قیمت بلیت کنسرت‌ها بیان کرد: من مخالف افزایش بلیت هستم و ترجیحم این است که قیمت بلیت با همان مبلغ سال گذشته حفظ شود اما تعداد بیشتری را به سالن‌ها دعوت می‌کنیم تا خدایی نکرده مردم تحت فشار قرار نگیرند. اما نکته مهم این است که ما نیز بهتر است در این شرایط همان مسیری را پیش بگیریم که دنیا رفتار می‌کند و تبعیت از یک قانون بین‌المللی همان خرد جمعی است.
توتونچیان در پایان خاطرنشان کرد: بهتر است که دولت، همانند همه کشورها، برای حفظ و نگهداری مراکز و شرکت‌های فرهنگی، معادل مالیاتی که شرکت‌ها در سال گذشته پرداخته‌اند، وام با کارمزد کم در اختیارشان قرار دهد تا نه‌تنها کارمندان بلکه خود شرکت‌ها بتوانند با آرامش از این ایام کرونایی گذر کنند.
برخی با این طرح مخالف هستند
مجید پیرایش مدیر سالن همایش‌های ایرانیان درباره تأثیر کرونا بر روی فعالیت‌های این سالن گفت: همان‌طور که در جریان هستید از آبان‌ماه تا دی‌ماه سال گذشته به خاطر اتفاقات پیش آمده، ما با یک رکودی مواجه بودیم و اکثر برنامه‌ها به اسفندماه موکول شد. از آنجایی که ما برنامه‌های ارگانی هم برگزار می‌کنیم، فروردین‌ماه امسال و ایام شعبانیه 40 شب برنامه داشتیم که همگی آن‌ها لغو شدند. متأسفانه این لغو شدن‌ها ضربه بزرگی به ما زد. بزرگ‌ترین ضربه‌ای که زد این بود که ما زمان را از دست دادیم. سایر اصناف یک کالایی داشته‌اند که نفروخته‌اند ولی در یک زمان دیگر می‌فروشند، اما ما زمان را از دست داده‌ایم که قابل جبران نیست.
وی اضافه کرد: ما نیروهای ثابت سالن که 10 نفر بودند را اخراج نکردیم و داریم حقوق و مزایا آن‌ها را پرداخت می‌کنیم. سالن ایرانیان در بخش خصوصی فعالیت می‌کند و با سایر سالن‌ها متفاوت است. متأسفانه تا به حال هیچ ارگان یا وزارتخانه‌ای از ما حمایت نکرده است.
مدیر سالن همایش‌های ایرانیان در پاسخ به این سؤال که آیا موافق هستید که مانند بخش سینما، کنسرت آنلاین (با پرداخت هزینه) هم به گزینه‌های شما اضافه شود، توضیح داد: کنسرت یک اتمسفر و جوی دارد که فقط در سالن‌ها ایجاد می‌شود. ما تجربه موفقی در کنسرت‌های آنلاین نوروز نداشتیم. توجه داشته باشید که این کنسرت‌ها به‌صورت رایگان هم برگزار شدند. به نظرم این طرح شکست خورده است و قابلیت اجرایی ندارد. من فکر می‌کنم استقبالی از کنسرت آنلاین به شکل رایگان صورت نگیرد، حالا چه به برسد به این که هزینه هم داشته باشد.
پیرایش در رابطه با راه‌کارهای پیشنهادی بیان کرد: در جلسه با دفتر موسیقی پیشنهاد شد که به ازای هر خرید، دو صندلی کناری بلاک شود. با چنین طرحی عملاً ظرفیت سالن به نصف می‌رسد. من در صحبتی که با تهیه‌کنندگان و خوانندگان داشتم، آن‌ها از عدم استقبالشان از این طرح گفتند. کنسرت یک مشارکتی بین تهیه‌کننده، سالن و مردم است. الآن سالن‌ها موافقت خودشان را اعلام کرده‌اند و حاضر هستند ضرر هم کنند ولی باید ببینیم آیا خواننده‌ای حاضر هست چنین کاری انجام بدهد؟ اگر فرض کنیم هنرمند هم چنین کاری را انجام داد، باید ببینیم آیا مردم حاضر می‌شوند در این شرایط به سالن کنسرت سرپوشیده بیایند؟ به نظرم تصمیم نهایی را باید مردم بگیرند و استقبال آن‌ها نشان می‌دهد که این طرح شکست خورده است یا نه. پیشنهاد من این است که از مردم نظرخواهی کنیم آیا حاضر هستند به سالن کنسرت بیایند؟
وی با اشاره به این که برخی افراد سالن‌های کنسرت را با سالن‌های سینما مقایسه می‌کنند و می‌گویند سالن‌های سینما با این شرایط می‌خواهد راه بیفتد، اظهار داشت: سالن‌های سینما ظرفیت 200-300 نفری دارند و در حالت عادی هیچ‌‌وقت پُر نیستند. کنترل و نظارت بر یک ظرفیت 100-200 نفری راحت‌تر از یک ظرفیت هزار نفری است. ضمن این که در سالن‌های سینما سکوت وجود دارد و کسی با کسی حرف نمی‌زند و یک ارتباط یک‌سویه است، اما کنسرت یک ارتباط دوسویه همراه با تخلیه انرژی است. من شنیده‌ام که خیلی از خوانندگان پاپ عدم استقبال خودشان را اعلام کرده‌اند.
پیرایش اذعان داشت: چشم‌انداز من چشم‌انداز مثبتی نیست. در آمریکا کلیه مراسم فرهنگی تا پایان سال 2020 تعطیل شده است. اگر مبنا را بر این خبر بگذاریم چشم‌انداز خوبی نیست و شاید ما مجبور شویم نیروهای خودمان را تعدیل کنیم. یک خبر دیگر هم خواندم که سینماها در شهر ووهان چین راه‌اندازی شده ولی استقبال به حدی پایین بوده که دوباره تعطیل شدهاند. اگر این اتفاق بیفتد بدتر خواهد بود و زیان بیشتری خواهد داشت. ما اگر کارمان را از اواخر شروع کنیم تا اول ماه محرم دو ماه فرصت داریم و پس از آن هم از الآن هشدار می‌دهند که در آبان ماه با یک موج جدیدی از کرونا مواجه خواهیم بود. من فکر می‌کنم ما حداقل با یک رکود یکی دو ساله در این صنف مواجه هستیم. شاید لنگان‌لنگان بشود این جسم نحیف برگزاری کنسرت‌ها به راه خود ادامه دهد ولی این به معنای بازدهی نیست.
مدیر سالن همایش‌های ایرانیان گفت: ما در سیستم عوامل برگزارکننده کنسرت ضعفی داشتیم که الآن دارد خودش را به بدترین شکل ممکن نشان می‌دهد. آن ضعف هم به نبود یک تشکل قوی برمی‌گردد. ما در طول سال چهار پنج ماه تعطیلات داریم که برای آن فکر می‌شود ولی برای این شرایط فکر نشده است. شاید بهتر باشد که یک صندوق در نظر بگیریم که بخشی از درآمد کنسرت‌ها در آن ذخیره شود تا در چنین روزهایی خرج شود.
پیرایش در پایان تأکید کرد: حداقل 300 نفر از یک شب برگزاری کنسرت نان به خانه می‌برند که در این ایام آسیب‌های زیادی دیدند. اگر زمانی که درآمدهای کنسرت درآمدهای خوبی بود به فکر این روزها می‌افتادیم خیلی خوب می‌شد. هنوز هم دیر نشده و می‌توانیم چنین کاری انجام بدهیم. پیشنهاد من این است که از همین الآن به آینده فکر کنیم تا در اتفاقات ناگوار بعدی ضربه فنی نشویم.