سرویس موسیقی هنرآنلاین: تورج شعبانخانی از آهنگسازان و خوانندگان صاحب سبک موسیقی پاپ بود که شهرت و محبوبیت بسیاری برای موسیقی پاپ ایران کسب کرد. او سال‌های سال بر این اندیشه بود که به جوان‌های این عرصه اصول درست موسیقی را بیاموزد و در کارش هم موفق بود.
شعبانخانی که دوشنبه 18 آذرماه بعد از تحمل یک دوره بیماری سخت در 69 سالگی دار فانی را وداع گفت، فعالیت حرفهای خود در موسیقی را در 1350 با آهنگسازی برای فیلم "آدمک" به کارگردانی خسرو هریتاش و معرفی فریدون فروغی شروع کرد و تا پیش از انقلاب با تعدادی از خواننده‌های مطرح آن زمان همکاری کرد. او بعد از انقلاب نیز ضمن آهنگسازی برای خوانندگان خارج از ایران با تعدادی از هنرمندان داخل مانند ناصر عبداللهی و محمدرضا عیوضی کار کرد.
زنده‌یاد شعبانخانی یک بار در آبان 1393 (اینجا) و یک بار هم در مهر 1396 (اینجا) با حضور در هنرآنلاین به‌طور مفصل از زندگی و دوران کاری خود گفت. آنچه در ادامه می‌خوانید بخش‌هایی از دومین گفت‌وگوی بلند ما با اوست.
علیرغم این‌که یک‌زمانی خواننده رسمی تلویزیون هم بودید اما چرا هیچ‌وقت سعی نکردید خوانندگی را به شکل جدی‌تری پی بگیرید و آثاری که می‌سازید را خودتان بخوانید؟
من فقط یک آلبوم موسیقی بانام "غزل" منتشر کردم و بعدازآن تمرکزم را روی موسیقی گذاشتم. معتقدم که خوانندگی، آهنگسازی و نوازندگی هرکدام فضای خاص خودشان رادارند. خواننده‌ای که می‌خواهد خوانندگی کند، باید خواننده‌ای باشد که مردم او را دوست داشته باشند و با جنس کار و صدایش ارتباط برقرار کنند. اما آهنگسازی فضای سنگین‌تری دارد چون یک آهنگساز باید به‌روز و جامعه‌شناس هم باشد و ادبیات را هم خوب بشناسد. من در عرصه موسیقی خیلی کارهای به‌روزی انجام دادم و خیلی از خودم مایه گذاشتم. حرفهای زیادی در دلم هست که می‌خواهم بازگو کنم. این حرف‌ها را سال‌های سال است که نگفته‌ام چون با خودم فکر کردم که نکند جواب‌ها فکر کنند که می‌خواهم سوءاستفاده کنم و به شهرت برسم. من هیچ‌وقت دنبال شهرت نبوده‌ام. قبل از انقلاب خودم را بانام "تورج" معرفی کردم و از نام خانوادگی‌ام استفاده نکردم. پدرم به من گفت چرا "شعبانخانی" را از اسم هنری‌‌ات حذف کرده‌ای؟ می‌گفتم اگر خودم را با اسم و فامیلی معرفی کنم، حمل بر این می‌شود که می‌خواهم از اسمم سوءاستفاده کنم ولی قصد من این نیست و همین‌که آثارم معروف شود برایم کافی است. همه می‌گفتند تو با خودت لج می‌کنی! زیاد در قیدوبند این نبودم که حتماً اسمم معروف شود، بلکه می‌خواستم مردم آثارم را بشنوند. بعد از انقلاب به دستور وزارت فرهنگ و ارشاد پذیرفتم که آثارم بانام و نام خانوادگی‌ام منتشر شود. از آن به بعد تازه یک عده متوجه شدند که تورج شعبانخانی آهنگساز همان آثاری است که با آن‌ها خاطره دارند.
با پیروزی انقلاب اسلامی خیلی از آهنگسازها، ترانه‌سرایان و خوانندگان مطرح پیش از انقلاب از کشور خارج شدند و در کشورهای دیگر به فعالیت هنری خود ادامه دادند. شما چرا کشور را ترک نکردید؟
من ایرانی هستم و قلبم برای ایران می‌تپد. نمی‌توانستم از ایران بروم. همین حالا اگر 24 ساعت از ایران خبر نداشته باشم، آن روزم شب نمی‌شود. هیچ‌وقت از این‌که ایران را ترک نکردم، پشیمان نشده‌ام. البته حرفهای زیادی می‌شنوم وعده‌ای می‌گویند که اگر به خارج از کشور می‌رفتی، بیشتر دیده و شنیده می‌شدی اما قلب من برای این کشور می‌تپد و نمی‌توانم در جای دیگری زندگی کنم. خداوند بزرگ است و در این سال‌ها نگذاشته که من ازنظر کاری و اقتصادی لنگ بمانم. در تمام این سال‌ها دلم خواسته که کاری برای جوانان انجام بدهم. در این کشور ماندم تا به جوان‌ها روشنایی بدهم. همیشه دلسوز نسل جدید بوده‌ام چون معتقدم که باید به کمک همین جوان‌ها تلاش کنیم تا کشورمان مثل کشورهای دیگر پیشرفت کند.
در دهه 50 آهنگ‌های مختلفی را برای معروف‌ترین خوانندگان آن دوره موسیقی کشور ساختید که آن آثار باعث معروف شدن چند خواننده شد. آن قطعات در کجای کارنامه هنری شما قرار می‌گیرند؟
اکثر قطعاتی که در آن دوره ساختم، قطعات زبانزدی بودند. آلبوم "همسفر" را ساختم و 8 قطعه از بهترین قطعاتم را با جان و دل به خواننده آن آلبوم دادم. به‌جز آن قطعات دیگری برای خوانندگان دیگر ازجمله خانم مرضیه، خانم مرجان، آقای مازیار و خانم‌ها پری زنگنه و سیمین غانم ساختم که همه آن قطعات هم شنیده شدند. آنچه از من باقی‌مانده همین آثار است که هنوز هم شنیده می‌شود. البته آن خوانندگانی که قطعات من تأثیر زیادی در معروفیتشان داشت، یک‌چیزهایی را یادشان رفته و دارند کم‌لطفی می‌کنند. من اعتقاددارم که ماه پشت ابر نمی‌ماند و همه مردم یا متوجه هستند که آن آثار را چه کسی ساخته و یا در آینده متوجه خواهند شد ولی نمی‌توانم پنهان کنم که دلم هم از خوانندگان پیش از انقلاب و هم از خوانندگان پس از انقلاب که آثارم را اجرا کرده‌اند شکسته است. خیلی از خوانندگانی که آثارم را اجرا کرده‌اند به هر طریقی دلم را شکسته‌اند و به همین خاطر است که می‌خواهم نشان بدهم برای خودم کسی هستم.
چندی پیش تلویزیون نماهنگی را با صدای شما پخش کرد که نام شمارا به‌عنوان زنده‌یاد تورج شعبانخانی معرفی کرده بود. وقتی متوجه چنین موضوعی شدید چه واکنشی نشان دادید؟
چندی پیش پدرخانمم با من تماس گرفت و گفت شبکه نسیم را ببین که قطعه "بهار بهار" را پخش کرده و نوشته با صدای زنده‌یاد تورج شعبانخانی! ایشان گفت نمی‌خواهی به خاطر استفاده غلط از کلمه زنده‌یاد از تلویزیون شکایت کنی؟ گفتم اشکالی ندارد چون می‌دانم که چند جوان بی‌تجربه دارند آن شبکه را می‌گردانند و من نباید جوان‌ها را مجازات کنم. باید کاری کنم که بدانند تورج شعبانخانی زنده است و هنوز هم دارد به موسیقی این کشور خدمت می‌کند. من هیچ‌وقت باکسی مشکلی نداشته‌ام و باکسی حرف و بحثم نمی‌شود. وقتی قرار شد موسیقی پاپ در این مملکت راه بیفتد، وزارت فرهنگ و ارشاد مرا به‌عنوان پیشکسوت دعوت کرد و من آن شب به اجرای موسیقی پرداختم. این‌ها برای من باعث افتخار است. همیشه دلم می‌خواهد طوری به موسیقی داخل کشور پروبال بدهیم که حتی مثل انگلستان بتوانیم خواننده و گروه به کشورهای دیگر صادر کنیم. یکی از صادرات مهم انگلستان، صادرات گروه‌های موسیقی است که در انگلستان معروف می‌شوند ولی به آمریکا می‌روند و در آنجا پول‌سازی می‌کنند. جوانان فعال حوزه موسیقی ما هم همچنین استحقاقی دارند. دلم می‌خواهد این اتفاق بیفتد چون می‌دانم که ما چیزی کم نداریم. خیلی دوست دارم تا زمانی که زنده هستم آهنگ‌های زیبا بسازم و به جوانان و موسیقی کشورم خدمت کنم.
برنامه‌ای برای اجرای موسیقی زنده بر روی صحنه ندارید؟
در حال حاضر دارم به پیشنهاد دوستان یک برنامه کنسرت برای ایتام می‌گذارم. چندی پیش در یک محفلی ساز زدم و خواندم و دوستان یقه مرا گرفتند که چرا روی استیج نمی‌روی؟ گفتم به فکرش هستم ولی برای اجرای زنده باید شرایط مناسبی وجود داشته باشد. خیلی دوست دارم قطعاتی که مردم تاکنون نشنیده‌اند را به گوش مردم برسانم. این قطعات زیرخاکی هستند و آن‌ها را نگه‌داشته‌ام تا یک روزی اجرایشان کنم. خودم هم باید آن‌ها را اجرا کنم چون واقعاً اجرایشان سخت است. مثلاً اجرای با گیتار قطعه معروف "هنوزم چشم‌های تو" از اجرای آن با گروه و ارکستر لذت و شیرینی بیشتری دارد. هم‌چین قطعاتی ساخته‌ام که دلم می‌خواهد آن‌ها را خودم روی صحنه بنوازم و بخوانم.
فرزند‌تان به موسیقی علاقه ندارند؟
پسرم به موسیقی علاقه دارد ولی توقع دارد یک موزیسین هم مثل یک مدیرکل اداره ماهی 16 میلیون تومان دستمزد بگیرد! درحالی‌که ما از همان اول می‌دانستیم که موسیقی پول ندارد و او آدم پولداری نخواهد شد. این موضوع را قبول کردیم و با آن کنار آمدیم ولی به‌هرحال خانواده‌های ما هم حق‌دارند چون آن‌ها هم آرزوهای خودشان را دارند.
صحبت پایانی؟
می‌خواهم در آینده در زمینه موسیقی یک مقدار پرکارتر باشم و نشان بدهم که در شرایط فعلی می‌شود موسیقی‌های خیلی زیبا و دلنوازی ساخت و درعین‌حال ادای فرنگی‌ها را هم درنیاورد.
قطعه زیر "بهار بهار" یکی از معروف‌ترین کارهای زنده‌یاد شعبانخانی است.