سرویس موسیقی هنرآنلاین: نخستین نشست هم‌اندیشی تخصصی هنرمندان موسیقی با مدیران سازمان توسعه تجارت ایران صبح روز سه‌شنبه اول مرداد در محل سازمان توسعه تجارت ایران برگزار شد.
جمعی از اهالی موسیقی و در راستای بحث، بررسی و جمع‌بندی قابلیت‌ها، راهکارها و امکانات فعالان رشته‌های مختلف موسیقی و همچنین به منظور افزایش امکان گسترش و عرضه این هنر در عرصه تجارت بین‌الملل در این نشست شرکت کردند.
در این نشست تعدادی از چهره‌های صاحبنام موسیقی کشورمان از جمله فریدون شهبازیان، کامبیز روشن‌روان، عبدالحسین مختاباد، حسام‌الدین سراج، تقی ضرابی و... صحبت کردند.
مهم‌ترین راهکارهای افزایش حضور مؤثر و فرهنگی هنرمندان عرصه موسیقی در دنیا، اصلی‌ترین موانع عرضه محصولات موسیقایی و تولیدات هنری و فرهنگی در زمینه موسیقی در جهان، شیوه‌ها و ساز و کار گسترش تولیدات موسیقایی و فعالیت‌های هنری در زمینه‌های متنوع مرتبط با هنر فاخر موسیقی ایرانی در کشورهای جهان، مهم‌ترین و موثرترین راهکارها، موانع، الگوها و شیوه‌های کمک به توسعه فعالیت هنرمندان موسیقی در سطح بین‌المللی، مناسب‌ترین، فرهنگی‌ترین و سودآورترین کشورها در سطح دنیا برای صادرات تولیدات موسیقایی و حضور هنرمندان، بهترین الگوهای صادرات آثار هنری، فرهنگی و ملی در دنیا و تلاش برای ایجاد فرصت‌های تولید مشترک با کشورهای برتر صاحب موسیقی در دنیا از جمله مباحث مطرح در این هم اندیشی تخصصی بود.
در ابتدای نشست فاضل جمشیدی خواننده و مجری نشست توضیح داد: این نشست آخرین برنامه از سلسله نشست‌هایی است که با تمامی اهالی هنر در ژانرهای مختلف برگزار می‌شود. از دید من هنر به قدری از ظرفیت‌های بالایی برخوردار است که حتی بیشتر از نفت می‌توان از آن سود برد.
محمود اسکندری مدیرکل دفتر توسعه صادرات خدمات و محصولات دانش بنیان در ادامه نشست گفت: این سازمان وظیفه خود می‌داند که در تمامی حوزه‌ها وارد عمل شود. در این مدت ما در بخش هنر کارنامه خوبی از خود ارائه ندادیم، در نتیجه به فکر اجرای برنامه‌هایی در بخش فرهنگ و هنر و افتادیم.
او ادامه داد: شاید به صفر رسیدن فروش نفت ایران که من آرزو می‌کنم هر چه زودتر اتفاق بیفتد، بتواند حضور حوزه‌های دیگر در عرصه تجارت را بیشتر فراهم کند. به همین منظور ما با برگزاری جشنواره "تصویر صادرات" تلاش کردیم تلنگری به مدیران بزنیم که حوزه‌های دیگر غیر نفتی هم می‌توانند در قالب صنایع خلاق فضای جدیدی را برای ورود به دنیای تجارت ایجاد کنند.
در ادامه صحبت‌های هنرمندانی را که در این جلسه صحبت کردند، می‌خوانید:
تقی ضرابی آهنگساز و رهبر ارکستر در این نشست گفت: به دلیل مدیریت‌های نادرست، موسیقی جاری ما از خرده‌فرهنگ‌های بیگانه گرفته شده است. آنچه من می‌گویم حفاظت از موسیقی خودمان است و در درجه دوم در جهت صادرات می‌توانیم موسیقی را به عنوان ارزش افزوده بودن کالایمان به کار بریم.
پس از چهار دهه هنوز تکلیف موسیقی در کشور ما مشخص نیست
کامبیز روشن‌روان آهنگساز در ادامه گفت: خوشحالم که دولت بالاخره به این نتیجه رسیده که می‌تواند موسیقی را به تمام دنیا صادر کند، هرچند این اقدام 40 سال دیر صورت می‌گیرد. پس از چهار دهه هنوز تکلیف موسیقی در کشور ما مشخص نیست. مشخص نیست جایگاه این هنر در کشور کجاست. وقتی چنین باشد هیچ مدیری جرات برنامه‌ریزی برای موسیقی ندارد. این بزرگترین مشکلی است که ما امروز با آن مواجهیم.
او ادامه داد: از زمانی که یک هنرجوی موسیقی از هنرستان فارغ التحصیل می‌شود تا زمانی که وارد دانشگاه می‌شود، هیچ ضابطه کاری ندارد. نتیجه‌اش تربیت تعدادی معلول هنری است که هیچ فایده‌ای برای کشور ندارند. موسیقی زبان مشترک همه دنیاست. همه بی واسطه می‌توانند این هنر را درک کنند. این همان ویژگی است که می‌تواند موسیقی را به کالایی پر مصرف تبدیل کند.
روشن‌روان تاکید کرد: دنیای امروز دنبال کیفیت است. ما باید ببینیم کیفیت موسیقی در کشورمان کجاست. بررسی اینها نشان می‌دهد که ما در این سال‌ها دچار سقوط فرهنگی شده‌ایم. برای اینکه بتوانیم سرمان را در دنیا بالا نگه داریم و موسیقی ارزشمندی داشته باشیم باید سراغ اتاق فکر رفت. اتاق فکری که بدون غرض و مرض فکر کنند و تصمیم بگیرند.
این هنرمند اضافه کرد: گروه‌های پاپ از کشور ما می‌روند به دیگر نقاط دنیا و اجراهای بسیاری دارند و درآمدزایی هم می‌کنند، اما انواع دیگر موسیقی ما برای صادر شدن این توانایی را دارند. برای این کار به برنامه ریزی بلندمدت ملی نیازمندیم. سازهایی داریم که در دنیا قابل عرضه هستند. الان صادرات ساز از تجارت‌های بزرگ دنیاست.
می‌توانیم در عرصه هنر تولید داشته باشیم
عبدالحسین مختاباد خواننده و آهنگساز در بخش دیگر نشست گفت: وقتی صنعتگری بخواهد وارد عرصه صادرات شود، دشواری‌های بسیاری پیش رو خواهد داشت. اما در کشورهای دیگر تاجران کمترین مشکل برای صادرات را دارند. من به عنوان هنرمند وقتی می‌خواهم هنرم را به دنیا معرفی کنم باید تلویزیون خودمان کارهای ما را نشان دهد. اگر صدا و سیما این کار را انجام نمی‌دهد، بگذارد شبکه‌های خصوصی تلویزیوی ایجاد شود.
او ادامه داد: بیشتر شرکت‌های تولید موسیقی یا ورشکسته شدند یا کارشان را رها کردند و رفتند. ما کشور صنعتی نیستیم، کشور جهان سومی هستیم. تولید چندانی نداریم. اما می‌توانیم در عرصه هنر تولید داشته باشیم.
موسیقی بدون کالا بودن می‌تواند به دنیا صادر شود
در ادامه حسام‌الدین سراج خواننده گفت: تجاری‌سازی کلمه درستی برای موسیقی نیست. متولی فرهنگ و هنر در دوران قدیم، وزارت فرهنگ و هنر بود. معتقدم متولی هنر در حال حاضر هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
او ادامه داد: شما می‌خواهید از موسیقی پول در بیاورید؟ بزرگترین مشکل سازمان ایرانیان خارج از کشور، نام خود این سازمان است. اسم موسیقی را به عنوان کالا ذکر نکنید. موسیقی بدون کالا بودن می‌تواند به دنیا صادر شود. هنر کالا نیست. وزارت ارشاد که باید مشکلات ما را حل کند، مشکل مجوز ایجاد می‌کند. تازه بعد از مجوز مشکل اماکن ایجاد می‌شود. اگر خیلی بخواهید در این زمینه کمک کنید باید موانع را بردارید. هنرمند باید استقلال هنری داشته باشد.
در ادامه نوبت به پری ملکی خواننده رسید، او گفت: صدای زنان در کجای این برنامه قرار دارد. همچنان می‌خواهید به همان روال سابق ادامه دهید. من همین سؤال را دارم.
نباید با واژه‌ها بازی کنیم
کیوان پهلوان پژوهشگر موسیقی نواحی هم در این نشست گفت: آقای ضرابی می گویند روی صنعت صحبت کنید. می گویند موسیقی برای عروسک بسازیم تا بچه‌ها بازی کنند با عروسک‌ها. ما درد دل نمی‌کنیم. خانم ملکی گریه می‌کند. ما نباید با واژه‌ها بازی کنیم. تا کشور از حالت امنیتی برای موسیقی و فرهنگ بیرون نیاید، به هیچ وجه چیزی به عنوان موسیقی نخواهیم داشت.
او ادامه داد: در اسپانیا و در همین سه روز پیش آماری منتشر شده که جمعیت توریست‌ها از مردم خودِ اسپانیا بیشتر است. در اسپانیا و در کشورهای دیگر بخشی از جذب توریست از طریق موسیقی شکل می‌گیرد.
پهلوان اضافه کرد: بیشترین ساز از ایران به امریکا می‌رفت. آن‌هایی که از طریق اینترنت ساز می فروختند الان با مشکلات بسیاری مواجه هستند. قیمت پُست وسایل از ایران به دیگر کشورها آنقدر گران شده که دوستان صادر کننده ساز، سازهایشان را به ترکیه می‌برند و از آنجا به امریکا صادر می‌کنند.
مسعود حبیبی نوازنده و صادرکننده ساز دف نیز گفت: مشکلات پیچیده‌ای پیش پای تولیدکنندگان محصولات موسیقی قرار دارد. این پیچیدگی‌ها آنقدر زیاد است که اگر عشق نباشد خیلی زود منصرف می‌شوند. روزی که تصمیم گرفتم ساز دف را از وضعیت بدویش خارج کنم و به حالت استاندارد در بیاورم مشکلات زیادی پیش رویم بود.
او ادامه داد: در سطح کشور درخواست سالانه حدود 150 هزار سال را داریم. معتقدم که می‌توانیم تعداد صادرات این ساز را به 200 هزار قطعه در سال برسانیم.
جنبه مثبت تحریم‌ها پرداختن به صادرات موسیقی است
سید عباس عظیمی مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت هم در ادامه این برنامه اظهار کرد: جنبه مثبت تحریم‌ها همین پرداختن به صادرات موسیقی است. فکر می‌کنم که تنها تجارتی است که با فوت صاحب اثر، ارزش سهام آن اثر بالا می‌رود. می‌شود روی این تجارت کار کرد و به درآمدزایی بالایی رسید.
او ادامه داد: همین نمایشگاه بین المللی می‌تواند سالانه میزبان هنرمندان عرصه موسیقی باشد تا آثارشان را در اینجا ارائه کنند. موسسه هنرمندان پیشکسوت با هشتصد هنرمند پیشکسوت پای کار این حرکت است.
ارزش افزوده موسیقی حدود 800 درصد است
پیروز ارجمند آهنگساز و نوازنده هم بیان کرد: وقتی صحبت از صنایع خلاق و صادرات می‌شود، ما با موضوعی کاملاً تخصصی سروکار داریم. شاید ما موسیقی‌دان‌ها آنقدر صلاحیت نداشته باشیم که درباره این علم و تخصص صحبت کنیم. جای خالی کسانی که در این زمینه تخصص دارند، خالی است.
او ادامه داد: آنچه امروز تشکیل شده ما حدود هفت سال در اتاق بازرگانی روی آن کار کردیم. اگر قرار است کمیته‌ها شکل بگیرد، بیش از آنچه به موسیقیدانان نیاز داریم به متخصصان اقتصادی نیاز داریم.
او تاکید کرد: زمانی که در دفتر موسیقی وزارت ارشاد بودم با تسهیل گری که ایجاد کردم اقتصاد موسیقی را رونق دادم. سهم اقتصاد خلاق در اقتصاد ملی به گستردگی آن صنعت بستگی دارد. صادرات موسیقی در دو بخش خدمات و کالا خواهد بود. در بخش خاص تقریباً با مقایسه با بقیه بخش‌ها نزدیک به صفر است. این رقم در اقتصاد کلان کاملاً نادیده گرفته می‌شود.
ارجمند همچنین گفت: اگر بخواهیم به کنوانسیون برن وارد شویم باید سالیانه رقمی حدود 10 میلیارد دلار به کشورهای دیگر پرداخت کنیم. در عین حال ما مشکلات فقهی هم داریم. پس وارد شدن به کنوانسیون برن تقریباً غیرممکن است.
این هنرمند ادامه داد: ما بخش عرض آوری داریم. وقتی من در وزارت ارشاد بودیم محدودیت موسیقی راک و متال برداشته شد. از خروج 15 هزار نفر از مخاطبان برای رفتن به کنسرت‌های راک و متال در کشور ترکیه جلوگیری کردیم. کنسرت‌های خارجی در کشور شکل گرفت و از خروج عرض جلوگیری کردیم. ارزش افزوده موسیقی حدود 800 درصد است.
وی افزود: موتور محرکه صنعت موسیقی رسانه‌ها هستند. انفعال رسانه‌ها موجب عدم محرک شدن موسیقی شده است. زیرساخت‌هایی برای توسعه و رونق وجود ندارد. مشکل صادرات ما ارتباط با دنیاست. رایزن‌های فرهنگی در ایران تقریباً منفعل هستند.
او ادامه داد: مشکل ما فقهی نیست. کمترین مشکلات ما علما و فقهاست. مشکل اصلی ما با بخش صنعت موسیقی است. موسیقیدانانی که چهل سال موسیقی درستشان بوده اما امروز باز هم غر می‌زنند. ترکیه الگوی بسیار موفقی است در عرصه موسیقی و فرهنگش به ما هم نزدیک است.
هیچ جای دنیا موسیقی بدون حمایت حاکمیت نمی‌تواند پیشرفت کند
علی اکبر صفی‌پور مدیرعامل بنیاد رودکی هم در این نشست تاکید کرد: دو سال پیش به مناسبتی به کره جنوبی رفتیم. در سخنرانی یکی از مسئولان کره جنوبی گفت که سال‌هاست که دنیا کره جنوبی را با صنعتش می‌شناسد، اما ما می‌خواهیم از این پس کره جنوبی را با فرهنگش بشناسند.
او ادامه داد: هنر و صنایع خلاق ایران باید راهی به خارج از ایران پیدا کند. در کار همکاری با ارکستر ایتالیایی، تمام هزینه‌های ارکستر ایتالیا را شرکت‌های ایرانی مقیم ایتالیا پرداخت کردند. من به همان شرکت‌ها مراجعه کردم و گفتم برای ارکستر سمفونیک تهران هم همین هزینه را بدهید. جوابشان جالب بود. به من گفتند ما اگر برای ارکستر ایتالیایی هزینه می‌کنیم، از مالیاتمان کم می‌شود. اگر برای شما خرج کنیم چگونه جبران می‌شود.
او بیان داشت: چطور می‌شود که ما حمایت صنعت و تجارت را در ایران داشته باشیم تا چنین رخدادهایی بیشتر شکل گیرد. هیچ جای دنیا موسیقی بدون حمایت حاکمیت نمی‌تواند پیشرفت کند. تمام اجراهای خارجی در ایران از سوی سفارتخانه‌ها حمایت می‌شوند. حتی اگر بلیت فروشی در آن کنسرت هم مطرح باشد. سفارتخانه‌های ما آیا از اجراهای موسیقی در کشورهای دیگر دنیا حمایت می‌کنند.
آثار موسیقی در مملکت ما فروش فیزیکی ندارد
فریدون شهبازیان آهنگساز و رهبر ارکستر آخرین سخنران برنامه گفت: سه ساعت اینجا جلسه گذاشتیم ولی دستور جلسه برای کسی توجیح نشده بود. ما باید در اینجا درباره صادرات هنر موسیقی بصحبت کنیم. اینکه ردیف موسیقی مشکل دارد یا زنان نمی‌توانند بخوانند، به این جلسه ربطی ندارد. گفته شد صداوسیما مشکل اصل موسیقی است. من خودم صداوسیمایی هستم. سال 1375 به موسیقی پاپ در تلویزیون مجوز دادم و از این کارم متاسفم.
او ادامه داد: آثار موسیقی در مملکت ما فروش فیزیکی ندارد. سی دی امروز منتشر می‌شود، فردا در فضای مجازی همه مشغول دانلود غیرقانونی هستند. مشکلات موسیقی دامنگیر همه ماست. همه کسانی که دستی بر آتش دارند با این مشکلات دست به گریبانند.
شهبازیان اضافه کرد: وزارت ارشاد به ترانه‌ها و خواننده‌های بی هویت مجوز می‌دهد و ما نمی‌توانیم جلویشان را بگیریم. مهم‌ترین مسئله‌ای که برای این مجموعه مطرح می‌کنم، مسئله گردشگری و موسیقی است. همراه گردشگرانی که به دیگر کشورها می‌روند، یک ارکستر همراه می‌کنیم تا در شهرهای مختلف برنامه اجرا کند. این برنامه را هم گردشگران می‌بینند و هم مردمان آن کشور.
او ادامه داد: حدود پانزده سال پیگیر این کار بودم اما تنها یک بار موفق به انجام این کار شدیم. این جلسه برای مسئله صادرات موسیقی تشکیل شده است و امیدوارم با جلسات پی در پی به نتیجه برسد.