سرویس سینمایی هنرآنلاین: فیلم مستند "شش قرن و شش سال" به کارگردانی مجتبی میرتهماسب چهارشنبه در اولین شب سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر در خانه سینما به نمایش درآمد.
"شش قرن و شش سال" در مورد مراحل آمادهسازی و تولید آلبوم "شوقنامه" است، آلبومی که موضوع آن بازخوانی تصنیفهای منسوب به عبدالقادر مراغی است. این مستند که جایزه ویژه هیئتداوران بخش مستند سیودومین جشنواره فیلم فجر را دریافت کرده به چند بخش تقسیم میشود:
بخش پژوهش: در این بخش مشاهده میشود محمدرضا درویشی، سرپرست گروه "عبدالقادر مراغی" به همراه دو تن از شاگردان و اعضای گروه، ساناز نخجوانی (که دانشجوی کارشناسی ارشد انتوموزیکولوژی در استامبول است) و سیروس جمالی (نوازنده، پژوهشگر، شاعر اهل تبریز که به زبان ترکی استامبولی مسلط است) به ترکیه سفر میکنند تا نسخههایی از آثار این آهنگساز ایرانی را تهیه کنند. همچنین به تماشای اجراهایی از همین رپرتوار توسط نوازندگان و پژوهشگران ترک مینشینند و طی جلساتی با آنها در مورد این آثار به گفتگو میپردازند.
با به روی کارآمدن دولت صفویه بسیاری از هنرمندان و متفکران و اندیشمندان ایرانی کشور را ترک میکنند و بسیاری از آنها به ترکیه فعلی پناهنده میشوند. عبدالقادر مراغی، آهنگساز، نوازنده چیرهدست عود، خطاط، شاعر، مصنف قرن هشتم و نهم قمری و حافظ قرآن نیز چنین سرگذشتی داشته است. او که نزد شاه تیموری مشغول به کار بوده با پسران خود به ترکیه فعلی نزد ترکان عثمانی میرود. او صاحب چهار کتاب با نامهای مقاصد الالحان، جامع الالحان، کنز الالحان، و شرح ادوار است که مهمترین آنها (کنزالالحان) که شامل مجموعه آثار اوست و آوانویسی نیز شده تا به امروز در هیچ کتابخانهای پیدا نشده است.
در جایی از فیلم یکی از پژوهشگران ترک به درویشی میگوید شما دیر آمدهاید، ما عبدالقادر را تمام کردهایم و کنار گذاشتهایم. در حقیقت این پروژه با پایان کار پژوهشگران ترک شروع میشود و تبدیل به تولید چنین پروژه مهمی میشود. همچنین در فیلم مشاهده میشود اجرای آثاری که آشنایی صوتی با آن وجود ندارد چطور گروه را در برخی مواقع با چالش روبهرو میکند و تنها زحمت و عشق آنها انجام چنین پروژهای را امکانپذیر میکند.
بخش تمرین: بیننده با نتیجه چهار سال زحمت و تمرینِ پیگیر اعضای گروه به سرپرستی محمدرضا درویشی و نیز عشق به کار آنها مواجه میشود. اعضای گروه عبارتند از: سامر حبیبی (کمانچه آلتو)، ساناز نخجوانی (قانون)، سیامک جهانگیری (نی)، سیروس جمالی (رباب بم)، بهزاد میرزایی (دایره)، علی صمدپور (رباب)، نگار بوبان (عود)، آرش شهریاری (چهارتار)، احسان ذبیحیفر (کمانچه آلتو)، همایون شجریان (خواننده)، و محمدرضا درویشی (سرپرست). حاصل تلاش چهارساله این گروه به ضبط بیست و چهار تصنیف از آثار منسوب به عبدالقادر مراغی میشود. در حین تمرین بحث و گفتگو در مورد اجرای برخی از جملهها، کوک و مواردی از این دست بین اعضا شکل میگیرد و گاهی با آنها مصاحبه میشود و نظرشان را بیان میکنند که اگرچه برای مخاطبی که آشنایی با اصطلاحات موسیقی نداشته باشد خستهکننده است اما برای مخاطب اهل موسیقی برای تحقیق بسیار مفید خواهد بود.
بخش ضبط: در این بخش اعضای گروه استودیوهای مختلف با افراد حرفهای و پیشکسوت در این عرصه را امتحان میکنند و امکانات مختلف را امتحان میکنند. از آنجا که گروه قرار است آثار را آنسامبل ضبط کند با مشکلاتی مواجه میشود که در فیلم بهخوبی نشان داده شده است. مشکلاتی از قبیل گرما و شرجیشدن هوای داخل استودیو و افت کوک سازهای پوستی. در نهایت با امتحان موقعیتهای مختلف با همکاری آرمین کارباف و مهرناز محبتی ضبط پروژه نهایی میشود. در بخش ضبط آوازهای قطعات نیز همایون شجریان با حنجره توانای خود به اجرای آنها میپردازد و در طول فیلم بیننده سختی خواندن قطعات را کاملاً حس میکند.
بخش میکس: در طول فیلم درتمامی بخشها چیزی که از اعضا و دیگر شخصیتهای فیلم مشاهده میشود این است که از هیچ کوششی دریغ نمیکنند و خالصانه در جهت انجام پروژه قدم برمیدارند. در این بخش هم محمدرضا شجریان خالصانه به کمک گروه میآید و در جلسات متعدد برای این بخش وقت میگذارد.
اهمیت این مستند سوای انجام چنین پروژهای مهم برای تاریخ موسیقی ایران، به تصویرکشیدن اهمیت "زحمت" است. چیزی که در نسل امروز کمتر به آن پرداخته میشود. در تمامی صحنهها ما شاهد تلاش شبانهروز و عشق آنها در جهت به ثمر رسیدن این پروژه است. پایان این مستند با شروع یک پروژه دیگر به پایان میرسد. در انتهای فیلم محمدرضا درویشی سرپرست گروه به اعضا در مورد شروع پروژه بعدی صحبت میکند و در مورد اهمیت آن با آنها صحبت میکند و بیننده با انتظار به دیدن فصل دیگری از یک پروژه با پایان این مستند روبهرو میشود.