سرویس موسیقی هنرآنلاین: برگزاری مراسم ماه محرم در ایران همواره در شمارپرشکوه‌ترین آیین‌ها در حوزه فرهنگ ایرانی است چرا که فرهنگ غنی ایرانی با فرهنگ ایثار و شهادت پیوندی بس ناگسستنی دارد.
این مراسم گرچه دارای مفاهیم مشترکی است اما با توجه به گستردگی اقلیمی و حضور اقوام مختلف در شکل های متفاوتی نمود پیدا می کند. به همین دلیل شناخت و همبستگی ارزش‌های نهفته درمراسم‌های عاشورایی، و جایگاه عظیم فرهنگی آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
مراسم سوگواری شهدای کربلا در شهر یزد جز بی‌نظیرترین آیین های سوگواری به شمار می رود و به گفته محققان از یک فرهنگ غنی نشات می گیرد مراسم نخل گردانی که سابقه دیرین در فرهنگ مردم کویر دارد در شهر یزد بسیار شاخص تر از سایر شهرهای کویری ایران برگزار می شود.
در شهر یزد مراسم‌های دیگری نیز از جمله مراسم روضه‌خوانی، پرسه زنی در تاسوعا، پختن آش نذری گندم یا آش حسینی، پوش بالا کردن، گهواره حضرت علی اصغر، صحنه تخت شیر، آیین چاووش خوانی، تعزیه، دسته سقا، کتل بستن و... با حضور خیل عظیمی از جمعیت برگزار می شود و نشانگر عمق علاقه مردم به اهل بیت است. یکی از مهمترین مراسم‌های این شهر چاووش خوانی است که قدمتی طولانی دارد و موسیقی جزو لاینفک این مراسم است.
درباره چاووش‌خوانی
چاووش‌خوانی یکی از آیین‌هایی است که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و آن گونه که از متون کهن بر می آید، باید قدمتی پیش از اسلام داشته باشد.
چاووش‌خوانی به‌عنوان یک حرفه در بین مردم عادی، رواج داشته است، به‌طوری‌که در گذشته، افرادی به‌عنوان جارچی بوده اند که خبرهای حکومتی یا زمان برگزاری مراسم و اعیاد را مانند زمان فرا رسیدن ماه مبارک رمضان یا زمان سحری و افطار را با خواندن اشعاری به گوش همگان می‌رساندند و همان کار چاووش‌خوانان امروز را انجام می دادند.
بانگ خوش چاووش‌خوانی
صدیقه رمضانخانی پژوهشگر فرهنگ عامه یزد در مورد مراسم چاووش‌خوانی به ایسنا میگوید: واژه "چاووش"، در زبان عامه مردم یزد، به "چووشی" معروف است و یکی از خصوصیات بارز چاووشی خوانان، بانگ زدن آهنگین و خوش، با هدف اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به مردم، به شمار میرود.
قبل از ماه محرم افرادی بنام "چاووش‌خوانان" فرارسیدن ماه محرم را به مردم اعلام می‌کردند چاووش‌خوانان که صدایی خوش و رسا داشتند، به صورت تک نفره، دو نفره یا گروهی بالای منابر یا گلدسته‌ها رفته و آمدن ماه محرم را با خواندن اشعاری اعلام کرده و مردم را برای این ماه آماده می‌کردند و مردم هم با پوشیدن لباس سیاه یا حنا کردن، نظافت و غیره خود را آماده می‌کردند. چاووش‌خوانان در ابتدای مجالس روضه خوانی گذشته با خواندن اشعاری، مردم را دعوت به شرکت در مراسم روضه خوانی می‌کردند.
چاووش‌خوانی با آن شیوه کهنش در حال فراموش شدن
هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی آیینی درباره این مراسم گفت: چاووش‌خوانی ایرانی با هیچ سازی همراه نبوده است. مگر گاهی که برای شروع و آگاه کردن مردم با استفاده از شیپور بوق بلندی می زدند تا مردم را خبر کنند. یعنی از موسیقی خبری بهره می بردند.
او ادامه داد: علی اکبر روشندل در کاشمر، محمد ایران بروجردی در خرم آباد، حاجی ده آبادی در بخش اردکان، حاج محمدعلی اردکانی، آقای حاجی آبادی در یزد که در یزد تعداد چاووش خوان‌ها فراوان است. در خراسان این تعداد کمتر است و می توان به سهراب محمدی اشاره کرد. البته تعداد این افراد بسیار اندک و رو به زوال است، زیرا عده‌ای جوان با شعرهای جدید و عجیب و غریب وارد این عرصه شده‌اند و دیگر این گروه مایل نیستند در میدان‌های نو قدم بگذارند، بنابراین چاووش‌خوانی با آن شیوه کهنش در حال فراموش شدن است.