سرویس موسیقی هنرآنلاین: حمید متبسم، آهنگساز و نوازنده موسیقی ایرانی در روزهای 27 و 28 دی‌ماه، کنسرت "تار و پود" را به خوانندگی وحید تاج به ترتیب در تالار وحدت و تالار رودکی به روی صحنه می‌برد.
به بهانه این دو اجرا که در قالب سی و سومین جشنواره موسیقی فجر اتفاق می‌افتد و نیز، انتشار آلبوم "تار و پود" در بازار موسیقی ایران، گفت‌وگویی با این آهنگساز داشته‌ایم که در ادامه خواهید خواند:
آلبوم "تار و پود" به آهنگسازی شما و خوانندگی وحید تاج به تازگی منتشر شد و قرار است به زودی هم در جشنواره موسیقی فجر اجرای زنده شود. به عنوان آهنگساز این آلبوم، "تار و پود" را چگونه معرفی می‌کنید؟
"تار و پود" عنوان اثری است بر اساس افسانه عشق خسرو و شیرین. این اثر از 70 دقیقه موسیقی منسجم تشکیل شده است و من آن را برای یک آنسامبل کوچک متشکل از دو سه‌تار، یک بربط، یک قیچک آلتو و سازهای کوبه‌ای به همراه یک خواننده نوشته‌ام. "تار و پود" سال 95 نوشته و ساخته شد و بعد از آن چند بار در داخل و خارج از کشور روی صحنه رفت و اکنون هم داریم آن را برای اجرا در سی و سومین جشنواره موسیقی فجر آماده می‌کنیم.
منظومه خسرو شیرین اثر نظامی، منظومه طولانی و بلندی است که شما گزیده‌ای از ابیات آن را انتخاب کرده‌اید. انتخاب ابیات آلبوم "تار و پود" بر اساس چه معیارهایی انجام شد؟
اشعار این آلبوم را من به همراه همسرم از مجموعه داستان "خسرو و شیرین" انتخاب کردیم. طبیعتاً داستان "خسرو و شیرین" خیلی طولانی است و در حوصله یک اثر هنری نمی‌گنجد که کل این منظومه اجرا شود. بنابراین ما باید فقط یک سری از ابیات آن را انتخاب می‌کردیم که من و همسرم تصمیم گرفتیم ابیاتی را از زمان آشنایی خسرو و شیرین تا ورود فرهاد و به همین ریختن این رابطه و در نهایت، تراژدی جان سپردن خسرو در کنار شیرین انتخاب کنیم. قصه از جایی آغاز می‌شود که شاپور (دستیار خسرو پرویز)، شیرین را به خسرو معرفی می‌کند و خسرو ندیده عاشق شیرین می‌شود. در ادامه خود شاپور، خسرو را با نقاشی به شیرین معرفی می‌کند و شیرین هم به خسرو دل می‌بندد و این دو روزی با هم آشنا می‌شوند و بهم می‌رسند. من این داستان و ادامه آن که شامل 80 بیت است را دست‌مایه کار خودم قرار داده‌ام. هر اثر هنری بازتاب اوضاع روحی هنرمند است که من در این اثر با توجه به روحیاتی که داشتم، هر سد دست و پا گیری بر سر عشق خسرو و شیرین را کوتاه کردم و عشق را به عنوان وسیله‌ای برای نجات انسان‌ها برجسته ساختم؛ کما این‌که نظامی هم فارغ از داستان خسرو و شیرین، در بیتی از اهمیت عشق چنین می‌گوید:"گر اندیشه کنی از راه بینش / به عشقت ایستاده آفرینش." هر اثری یک پیامی دارد که پیام آلبوم "تار و پود" هم این است که با هم غریبه نباشیم و همدیگر را دوست داشته باشیم. البته هر کسی می‌تواند برداشت خودش را از این اثر داشته باشد ولی من فکر می‌کنم که اگر ما عشق را پایه زندگی‌مان قرار بدهیم و با این بینش جلو برویم، زندگی را برای خودمان و دیگران قشنگ‌تر خواهیم کرد.
چه انگیزه و ایده‌ای شما را به سمت نوشتن اثری برگرفته از داستان خسرو و شیرین سوق داد؟
ازدواج با همسرم و مسائل عاطفی نقش مهمی در این اتفاق داشت ولی از نقش مسائل اجتماعی هم نمی‌شود گذر کرد. اصولاً هنرمند خودخواه است و این خودخواه بودن به عصاره هنرش هم کمک می‌کند. هنرمند دلش می‌خواهد فرمان‌روا باشد و مثلاً دستور بدهد که الآن باران احتیاج است و باران ببارد. در واقع وقتی مشغول خلق هنر است، طوری تصور می‌کند که انگار باران آمد است. هنرمند دلش می‌خواهد جهان اطرافش را تغییر بدهد و به نوعی نسبت به محیط اطرافش احساس خدایی کند. بنابراین داشتن همچین حسی در وجود من به عنوان یک هنرمند هم با نوشتن اثری برگرفته از عشق مرتبط است و این موضوع هم می‌تواند یکی از دلایل ساخته‌شدن آلبوم "تار و پود" باشد.
آلبوم "تار و پود" دو نسخه متفاوت دارد که یک نسخه دیگر آن قبلاً با صدای مهدیه محمدخانی ضبط شده است. چطور شد که تصمیم گرفتید این آلبوم را این‌بار با صدای وحید تاج ضبط کنید؟
من این اثر را برای صدای خواننده سوپرانو نوشتم که خانم محمدخانی آن را در خارج از ایران اجرا کرد ولی چون اکثر مخاطبان ما در داخل کشور هستند، تصمیم گرفتم این اثر را این‌بار با صدای وحید تاج ضبط کنم تا همه فارسی‌زبانان از شنیدن آن بهره‌مند شوند.
استقبال از کدام نسخه این آلبوم بهتر بوده است؟
نسخه جدید این آلبوم تازه منتشر شده و باید ببینیم عکس‌العمل مردم در قبال آن چه خواهد بود. مسلماً از آن‌جایی که به خاطر ملاحظاتی که وجود دارد، صدای خانم محمدخانی کمتر به گوش مردم می‌رسد، نسخه جدید آلبوم مخاطبان بیشتری خواهد داشت ولی آن‌هایی که شنونده‌های حرفه‌ای و متخصص هستند، هر دو این آثار را دوست دارند و می‌گویند که هر کدام از این نسخه‌ها از کیفیت و لذت‌های خاص خودشان بهره‌مند هستند.
وحید تاج از جمله خوانندگان موسیقی ایرانی است که تقلید نمی‌کند و مثل خودش می‌خواند. برای انتخاب خواننده آلبوم "تار و پود" چه معیارهایی را در نظر گرفتید که به وحید تاج رسیدید؟
برای من دو خصیصه تکنیک و اخلاق مهم است و هر هنرمندی که این دو ویژگی را داشته باشد، کار کردن با او برایم جذاب است. تقلید نکردن هم برای من اولویت اول است که خوشبختانه وحید تاج خواننده‌ای نیست که تقلید بکند. البته تقلید کردن در ابتدا برای درک رموز تکنیکی و هنری یک هنرمند خوب است ولی مشروط بر آن‌که وقتی وارد فضای حرفه‌ای شدید، همچنان در آن فضای مقلدانه نمانید که متأسفانه برخی از خوانندگان ما این گرفتاری را دارند و برای همیشه در همان فضایی که از آن تقلید کرده‌اند باقی می‌مانند. خواننده‌ها معمولاً خیلی خود محبوب مردم واقع می‌شوند، در صورتی‌که اگر آهنگسزی بخواهد سری در میان سرها در بیاورد، باید مسیر درازی را بپیماید و خیلی زحمت بکشد. خواننده با صدای خدادادی و چاشنی کمی تکنیک، به یک‌باره مطرح می‌شود و جمعیت زیادی اطراف او را می‌گیرند که همین ممکن است باعش شود که حس کند دیگر ضرورتی ندارد کاری انجام بدهد. به همین خاطر بعضی از خواننده‌ها فقط می‌خوانند و دیگر سعی نمی‌کنند به تکنیک و دانش‌شان اضافه کنند که گاهی شما می‌بینید خیلی‌ها سخیف هم می‌خوانند و متأسفانه خریدار هم دارند. در ایران بعضی آدم‌ها بدون زحمت به مقام خاصی می‌رسند. ممکن است شخصی بدون هیچ زحمت و دانشی به یک خواننده محبوب تبدیل شود ولی حتی نتواند پنج کلمه راجع به موسیقی صحبت کند. اما برای من به عنوان یک آهنگساز خیلی مهم است که خواننده اثرم، درک بالایی داشته باشد و صرفاً یک خواننده نباشد. خیلی مهم است که خواننده بتواند موسیقی و شعر را درک کنند و به لحاظ تکنیکی هم کمتر شبیه به بقیه باشد که وحید تاج همچین خواننده‌ای است.
چه برنامه‌ای برای اجرای زنده آلبوم "تار و پود" در سی و سومین جشنواره موسیقی فجر دارید؟
ما روز 27 دی در تالار وحدت و روز 28 دی در تالار رودکی روی صحنه می‌رویم. اجرای‌مان در تالار وحدت برای عموم مردم است ولی اجرایی که در سالن رودکی داریم، برای اهالی موسیقی، تئاتر، سینما و سایر هنرها خواهد بود. خودم خواستم یک برنامه بدون پاداش همراه با این گروه در تالار رودکی بگذارم که در آن تنها آدم‌های برجسته‌ای که می‌دانیم گوش پاک و مقام امنی دارند به تماشای آن برنامه بیایند تا دیدگاه‌های‌شان را بگویند و من چیزی از آن‌ها یاد بگیرم. امیدوارم هر دوی این اجراها مورد استقبال قرار بگیرد.
نوازنده‌های گروه‌تان در اجراهای جشنواره موسیقی فجر چه کسانی هستند؟
من و سمیرا گلباز نوازنده سه‌تار این کنسرت هستیم و بهاره مدیری (قیچک آلتو)، ارسلان علیزاده (بربط) و بهنام معصومی (سازهای کوبه‌ای) نیز دیگر نوازندگان کنسرت خواهند بود. این نوازندگان، جوان‌های صاحب نامی در موسیقی نیستند ولی همگی در درجه بالایی از حرفه‌ای‌گری هستند و کارشان را با عشق انجام خواهند داد.
برنامه‌ای برای اجرای خارج از کشور آلبوم "تار و پود" ندارید؟
قرار است این اثر را در اروپا و استرالیا اجرا کنیم که جزئیات دقیق آن متعاقباً اطلاع‌رسانی می‌شود. ما هر کجا که این برنامه را اجرا کرده‌ایم، استقبال خوبی از آن به عمل آمده و درخواست‌های مختلفی برای اجرای آن در کشورهای دیگر به دست ما رسیده است.
آلبوم جدیدی را در دست تهیه یا انتشار ندارید؟
تولید هنری با تولید صنعتی یک تفاوتی که دارد این است که تولید صنعتی وقتی به مرحله‌ای می‌رسد که فرمول‌های ساخت به دست می‌آید، تولید انبوه اتفاق می‌افتد و دیگر مشکلی برای تولید وجود ندارد ولی هر تولید هنری مستلزم حس و حال، انگیزه، الهام و دگردیسی جدیدی در هنرمند است. هنرمند وقتی یک اثر جدید را شروع می‌کند، به هیچ وجه نمی‌تواند مدعی شود که آن اثر را به اتمام می‌رساند چون با مسئله الهام و خلق روبرو است. با تجربه و دانش کافی می‌شود آهنگسازی کرد ولی با خلق یک اثر با ارزش هنری صرفاً با این‌ها اتفاق نمی‌افتد و مستلزم ایجاد نوعی دگردیسی در هنرمند است. بنابراین من فعلاً نمی‌توانم بگویم که چه کاری در دست تهیه دارم، مگر زمانی که این دگردیسی در من اتفاق بیفتد و کارم به مراحل پایانی خود برسد.
امکان دارد دوباره به سمت اشعار کلاسیک و کهن بروید؟
بله این را به شما قول می‌دهم.