سرویس موسیقی هنرآنلاین: عنوان "موسیقی تلفیقی" تا چند سال پیش برای موسیقی ایران عنوان بسیار غریب و ناآشنا بود ولی در سالهایی که خیلیها منتظر بودند موسیقیهای راک یا رپ در کنار دستهبندی پاپ و سنتی قرار بگیرد و خود را به عنوان ضلع سوم این مثلث معرفی کند، موسیقی تلفیقی این کار را انجام داد و خیلی سریع به یک فرم فراگیر از موسیقی تبدیل شد.
گرچه پیدایش و رونق اجرای گروههای تلفیقی در ایران به دهههای قبل بر میگردد ولی از اواخر دهه 80 بود که موسیقی تلفیقی مخاطب عام پیدا کرد و با استقبال بیشتری همراه شد. در آن سالها برخی از گروههای تلفیقی به تدریج به اندازه یک خواننده معروف پاپ شنیده شدند و حتی به سالنهای بزرگ کنسرت در تهران هم راه پیدا کردند.
روند موفق موسیقی تلفیقی تا جایی ادامه داشت که در سال 94 یک بخش با عنوان "بخش تلفیقی" به اجراهای جشنواره موسیقی فجر اضافه شد و چند گروه مختلف تلفیقی برای اولین بار در این جشنواره روی صحنه رفتند و فضایی را در جشنواره موسیقی فجر به وجود آوردند که متفاوت از فضای دورههای قبل این جشنواره بود. این اتفاق به دیده و شنیده شدن موسیقی تلفیقی کمک کرد و باعث شد گونههای مختلفی از تلفیق موسیقی ایران شکل رسمیتری به خود بگیرد و خیلی از گروههای جدید دیگر هم به پیروی از آن به وجود بیاید. در نتیجه موسیقی تلفیقی در رده بندی های مختلف در کنار موسیقی پاپ و موسیقی اصیل ایرانی قرار گرفت تا همین اتفاق لزوم دقت بیشتر و جزئینگری در مورد آن را به وجود آورد.
اولین و مهمترین نکتهای که در مورد موسیقی تلفیقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته، عنوان این جنس از موسیقی است که به گروههای مختلفی نسبت داده میشود. شاید عجیب باشد که اکثریت قریب به اتفاق گروههای فعال در این رده بندی، از استفاده از عنوان تلفیقی پرهیز میکنند و برای موسیقی خودشان عنوانهای دیگر در نظر میگیرند و یا اصلاً عنوانی را برای آن تعریف نمیکنند. به هر صورت خیلی از گروههای موسیقی در ایران از اینکه به عنوان یک گروه تلفیقی شناخته میشوند، ناراضی هستند و دلایل خودشان را هم برای این عدم رضایت دارند.
طبیعی است که موسیقی تلفیقی را یک ژانر موسیقی نمیتوان تعریف کرد، بلکه یک جنس یا فرم از موسیقی است که در آن دو ایده و تفکر موسیقایی با هم تلفیق میشوند. این ایدهها و تفکرها میتواند در زمینه خوانندگی باشد و یا نوازندگی و خیلی مسائل دیگر. تعریفی که از موسیقی تلفیقی وجود دارد نشانگر این است که موسیقیهای مختلف و متنوعی در دستهبندی تلفیقی قرار میگیرند و این احتمال وجود دارد که موسیقیهای قرار گرفته در دستهبندی تلفیقی، نقطه اشتراک خیلی زیادی با همدیگر نداشته باشند و یا حتی کاملاً از هم جدا و متمایز باشند.
با توجه به در کنار هم قرار گرفتن ایدهها و تفکرهای نا همگون در دستهبندی موسیقی تلفیقی، نارضایتی از تقسیمبندیهای ژانری در مورد گروههای تلفیقی بیراه نیست و میشود این حق را برای اکثر گروههای موسیقی تلفیقی قائل شد که از قرار گرفتن در این دستهبندیها دل خوشی نداشته باشند. برای نمونه، قرار گرفتن یک گروه که موسیقی راک را تا حدودی ایرانیزه کرده در کنار یک گروه دیگری که روی موسیقی الکترونیک آواز ایرانی میخواند، نا متعارف و نامناسب به نظر میرسد و لزوم تعریف کردن عناوینی جدید برای چنین موسیقیهایی را بیش از پیش مطرح میکند.
اکثر گروههایی که این روزها در قالب موسیقی تلفیقی روی صحنه میروند، اذعان دارند که موسیقیشان تلفیقی نیست و یا اگر تلفیقی هم در آن اتفاق میافتد، موسیقیشان نباید با موسیقی بقیه گروههای تلفیقی در یک قالب گنجانده شود و مقایسهای در این مورد صورت بگیرد. واضح است که تلفیقی که در موسیقی گروه "چارتار" اتفاق میافتد با تلفیقی که گروه "داماهی" به وجود آورده، تفاوت بسیاری دارد. بنابراین چطور میشود این گروهها را در قالب یک دستهبندی قرار داد و مقایسه کرد؟ حتی در این بین گروههایی نظیر "بمرانی" وجود دارند که موسیقی خود را تلفیقی نمیدانند و اعضای آن تأکید دارند که جنس موسیقیشان پاپ و جز است.
شاید چند سال قبل که موسیقی تلفیقی نیاز به جان گرفتن داشت و هنوز به طور جدی شناخته شده نبود، استفاده از عنوان تلفیقی برای شناساندن آن به عنوان یک جریان نو ظهور در موسیقی ایران انتخاب درست و به جایی بود ولی حالا که این موسیقی به سر و سامان رسیده و مخاطبان زیادی را با خود همراه کرده است، میتوان با ایجاد کردن یک سری گفتوگو و همفکری میان فعالان این حوزه، به تعاریف جدیدی از ژانرها و شیوههای اجرای موسیقی گروههای مختلف رسید تا حداقل آنها را از یکدیگر تفکیک کرد.
از موسیقی تلفیقی در دهه 90 میتوان به عنوان یک جریان یاد کرد که اکنون زمان آن فرا رسیده که این جریان مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. احتمالاً بهترین اتفاقی که در این مورد میتواند صورت بگیرد، برگزاری نشستهای مختلف با حضور همه اعضای فعالی است که در دستهبندی موسیقی تلفیقی قرار گرفتهاند. همه آنها میتوانند در مورد جریان موسیقی تلفیقی نقطهنظرات خودشان را ارائه کنند و پیشنهاداتشان مبنی بر چگونگی تفکیک گروههای قرار گرفته در این دستهبندی را مطرح نمایند تا با یک همفکری و اتفاقنظر، تصمیمی در مورد نامگذاری عنوان تلفیقی روی گروهها گرفته شود که مورد تأیید خود گروهها باشد.
عنوان یک سبک یا جریان در موسیقی، معرف چگونگی فرم ترانه، ملودی، تنظیم و خوانندگی آن موسیقی است. مخاطب موسیقی زمانی که عنوان پاپ، راک یا سنتی به گوشش میخورد، یک تصور و پیش زمینهای از این موسیقیها دارد و میتواند بر حسب علاقهای که دارد، با این ژانرها برخورد کند ولی در مورد موسیقی تلفیقی یک پیش زمینه واحد در ذهن مخاطبان وجود ندارد.
عنوان موسیقی تلفیقی ممکن است ذهن عدهای را به سمت تلفیق آواز ایرانی با موسیقی الکترونیک ببرد و یا عدهای دیگر را متوجه تلفیق موسیقی بومی ایران با موسیقی روز جهانی کند. به همین خاطر اگر تعاریف بهتری در مورد انواع موسیقی تلفیقی صورت بگیرد، تکلیف گروههای موسیقی مشخص میشود و مخاطبان هم بهتر میتوانند این موسیقیها را تجسم کنند و به بحث و بررسی آنها بپردازند. بنابراین لازم است ژانرهای مختلفی که در جریان موسیقی تلفیقی قرار گرفته به تعریف جداگانه خود برسند که این کار تنها از دست خود فعالان این حوزه بر میآید.