به گزارش هنرآنلاین به نقل از خانه موسیقی، داریوش پیرنیاکان سرپرست تیم تهیه کننده و تدوین پرونده ثبت کمانچه در یونسکو درباره ثبت ساز کمانچه در فهرست میراث ناملموس یونسکو گفت: زمانی که تار را جمهوری آذربایجان حدود شش یا هفت سال پیش برای ثبت در یونسکو فرستاد، هیچ اعتراضی از سوی ایران نشد و آن ها تار را به ثبت رساندند. در یونسکو معمول است که پرونده‌هایی که برای ثبت می‌رود آنها را به نمایندگی‌های کشورها ارائه می‌دهند و اگر نمایندگی‌ها اعتراضی داشته باشند این اعتراض ثبت می‌شود. متاسفانه در آن زمان نماینده ایران در یونسکو اعتراضی نکرد و آنها هم به راحتی تار را به ثبت رساندند که البته در مصاحبه‌هایی به این مساله اعتراض کردیم.
پیرنیاکان در خصوص دلیل انتخاب ساز کمانچه را برای ثبت در یونسکو گفت: چون کمانچه در جمهوری آذربایجان وجود دارد و آنجا هم دویست سال پیش جزو ایران بوده، تصمیم گرفتیم پرونده کمانچه را زودتر ثبت کنیم تا از اتفاق مشابه پیشگیری کنیم. از حدود یک سال و نیم پیش شروع به جمع آوری پرونده کمانچه در برای ثبت در یونسکو کردیم.
وی افزود: زمانی که کمانچه را انتخاب کردیم، آقای دکتر نظری مدیر کل دفتر ثبت آثار و احیا میراث معنوی سازمان میراث فرهنگی اعلام کردند که وقتی میراث ناملموس مشترکی وجود دارد دیگر نیاز نیست از سهمیه یک کشور استفاده شود و ما می‌توانستیم با جمهوری آذربایجان مشترک شویم و این را به ثبت برسانیم. در آنجا این موضوع مطرح می‌شد که در حروف لاتین آذربایجان با حرف "A" و ایران با حرف "I" آغاز می‌شود و اگر بعداً در مورد کمانچه سرچ می‌کردند نام آذربایجان اول می‌آمد. من شرط کردم زمانی ما آذربایجان را با ایران در ثبت کمانچه مشترک می‌کنیم که الفبایی ثبت نشود و آنها هم پذیرفتند و به محوریت ایران و شراکت کشور آذربایجان این پرونده ثبت شد.
عضو شورای عالی خانه موسیقی درباره مراحل ثبت میراث معنوی ناملموس در یونسکو گفت: در این پرونده دوستان زیادی دخیل بودند. آقای دکتر پرمون از دوستان سازمان میراث فرهنگی برای تیم ما کلاس گذاشتند و آموز شدادند که چگونه پرونده‌ها را جمع آوری کنند که مورد قبول یونسکو قرار بگیرد. متاسفانه نا آگاهی از این پروسه‌ها باعث می‌شود تا برخی گمان کنند که فردی پروند ای تهیه می کندو در یونسکو به راحتی ثبت می‌شود. کار مراحل زیادی دارد. جمع آوری پرونده بر اساس آیتم‌هایی است که یونسکو می‌خواهد که مثلاً از چند کلمه بیشتر یا کمتر نباشد، به هیچ وجه مسائل سیاسی در آن وجود نداشته باشد. این آیتم‌ها را به تیم ما آموزش داده شد و خود آقای پرمون هم ترجمه این کار را برعهده گرفتند که بر طبق آیتم‌های یونسکو باشد.
وی افزود: ما باید یکساعت فیلم از چهارمنطقه که کمانچه در آنجا ساز اصلی است تهیه می‌کردیم. نواحی استان‌های آذربایجان، لرستان، ترکمن و شهرهای ایران که کمانچه ساز شهری در آنجا است. فیلمبردار باید از همه این مناطق و مراحل ساخت و نوازندگی کمانچه فیلمبرداری می‌کرد. از کلاس‌ها و نوازندگان نیز فیلمبرداری شد و سپس باید روی آن نریشتن گذاشته می‌شد و سپس از تلخیص می‌شد که از یکساعت فیلم تنها ده دقیقه فیلم نیاز بود چون در کنفرانس عمومی یونسکو وقت تماشای فیلم بالای ده دقیقه را ندارند. بعد از اینکه قرار شد آذربایجان با ما شریک شود باید نیمی از این فیلم را به آنها اختصاص می‌دادیم. فیلمی که ما تهیه کردیم نسبت به فیلم آذربایجان بسیار دقیق‌تر بود. ما از یونسکو اجازه گرفتیم و فیلم 12 دقیقه‌ای تهیه شد که حدود شش و نیم دقیقه مربوط به ایران و بقیه مختص کشور آذربایجان است.
ثبت کمانچه در یونسکو حاصل ساعت‌ها جلسات طولانی و تحقیقات فراوان است
سرپرست تیم تهیه کننده و تدوین پرونده ثبت کمانچه در یونسکو گفت: ما حدود چهل جلسه با تیم گذاشتیم و وقتی پرونده تکمیل شد ما آن را به میراث ناملموس سپردیم تا به یونسکو برود. در آنجا لابی‌های مهمی باید بشود تا کارشناسان در مورد آن نظر بدهند.
پیرنیاکان در مورد تیم همکار خودش در این پروژه گفت: تیمی که ما با آن کار می‌کردیم تشکیل شده بود از من، آقای دکتر پرمون، آقایان بابک خضرایی (پژوهشگر موسیقی)، مهدی فلاح صفا (نوازنده تار و مدرس موسیقی) و خانم آذر پوربهرام (پژوهشگر) بودند که البته در ابتدای کار زحماتی هم به آقای بهروز وجدانی (پژوهشگر موسیقی) دادیم. بخاطر اینکه این تیم به این خوبی کار کرده بود آن را نگاه داشتم و بعد بلافاصله به سراغ ساز عود رفتیم و الان پرونده ساز عود هم جمع شده و فقط فیلمبرداری آن مانده که منتظر تهیه بودجه برای آن هستیم. به این دلیل ساز عود را انتخاب کردیم که بتوانیم با کشورهای دیگر شریک شویم. سازهای مختص ایران را گذاشتیم تا آخر ثبت کنیم. قرار است بعد از عود، سنتور را ثبت کنیم.
امضای طومار درخواست هنرمندان موسیقی برای ثبت جهانی ساز کمانچه در یونسکو
پیرنیاکان در باره ثبت ملی سازهای ایرانی گفت: هر کدام از این سازها که برای ثبت به یونسکو ارائه می‌دهیم باید اول ثبت ملی شود و الان کمانچه ثبت ملی هم شده است.
این مدرس موسیقی ایرانی در خصوص ثبت تار در یونسکو هم گفت: ما دوباره به سراغ ساز تار می‌رویم و برای ثبت آن اقدام خواهیم کرد و اگر نشد با آذربایجان بطور مشترک این کار را انجام دهیم تار ایرانی را به ثبت خواهیم رساند.
میراث ناملموس به نام کشور و فرهنگ ایران ثبت می‌شود و نه به نام شخص
پیرنیاکان در مورد بی اطلاعی برخی رسانه‌ها در فضای مجازی با ثبت ساز کمانچه در یونسکو گفت: متاسفانه در فضای مجازی بطوری منعکس شده است که انگار شخصی این ساز را به ثبت یونسکو رسانده است. در حالی که شخص نقشی در ثبت ساز ندارد و این مسائل قائم به یک شخص خاص نیست بلکه به نام فرهنگ و کشور ثبت می‌شود. همانطور که ردیف موسیقی ایرانی به سرپرستی آقای هومان اسعدی ثبت شد ولی به نام ایشان نبود بلکه به نام کشور ایران و فرهنگ ایرانی است.
این مدرس و پژوهشگر پیشکسوت موسیقی ایرانی گفت: چیزی که در روزهای اخیر اعلام شد مرحله مهم و اولیه ثبت یونسکو است که کارشناسان یونسکو پرونده را بدون هیچ ایرادی پذیرفته‌اند و یک ماه دیگر در کنفرانس عمومی یونسکو که امسال در کره جنوبی برگزار می‌شود، این موضوع مطرح می‌شود و به احتمال قوی ثبت نهایی می‌شود.
داریوش پیرنیاکان در پایان گفت : باید از دکتر نظری مدیر کل دفتر ثبت آثار و احیا میراث معنوی سازمان میراث فرهنگی تشکر ویژه‌ای داشته باشم که با تلاش خالصانه‌شان این کار را انجام می‌دهند و وجود ایشان غنیمت در یک جای فرهنگی است. همچنین آقای طالبیان معاون میراث فرهنگی هم کمک‌های بسیاری به ما کردند که جای قدردانی دارد.