سرویس موسیقی هنرآنلاین: یکی از مواردی که در سال‌های اخیر مورد توجه بوده است، بحث صداسازی در آواز است. موافقان این بحث می‌گویند، صداسازی باعث تسریع حرکت هنرجویان آواز می‌شود و در خوانش هنرجویان بسیار تأثیر دارد و مخالفان این بحث هم تاریخ موسیقی ایران را به عنوان گواه و تجربه پیش می‌کشند که خوانندگان بزرگ ما هرگز وارد چنین مقولاتی نشدند و بسیار هم موفق بودند و این مباحث باعث تلف شدن وقت و هزینه هنرجویان می‌شود.
صرف نظر از اینکه بخواهیم قضاوتی در مورد نظرات اساتید در این بحث داشته باشیم، چند نکته قابل تأمل وجود دارد:
- واژه "صداسازی" را عده‌ای از هنرمندان ما از موسیقی غربی وارد موسیقی ما کردند، اما نکته مهم اینکه اگر بخواهیم واژه "صداسازی" را صرف نظر از ذهنیتی که از آن داریم، از نظر لغوی معنا کنیم، یعنی صدایی وجود ندارد و ما آن را تولید می‌کنیم! اینکه ما صدایی را پرورش دهیم با اینکه معنای ساختن را به آن دهیم دو مقوله متفاوت است. وقتی به زبان انگلیسی رجوع می‌کنیم، کلمه‌ای که بیانگر این مفهوم باشد و به معنای "صداسازی" باشد وجود ندارد. کلماتی که برای "ساختن" در زبان انگلیسی به کار می‌رود عبارتند از:
Construction ،structure ،manufacture ،fabrication ،make ،production ،craftsmanship ،workmanship operation ،performance ،framing ،yielding ،throughput
همان‌طور که می‌بینید هیچ‌کدام از این کلمات کاربرد آوازی ندارند و هر کدام برای زمینه‌ای خاص استفاده می‌شوند. نتیجه اینکه واژه "صداسازی" از نظر معنای لغوی غلط است و کسانی که تکنیک و متدهای آوایی غربی را به اسم صداسازی وارد زبان ما کرده‌اند، ترجمه خوبی از آن نداشته‌اند و همین موضوع مایه سو تفاهم‌های زیادی بین اساتید شده است و سؤالات زیادی را ایجاد کرده است.
- در موسیقی غرب چند مفهوم کلی مرتبط با صدا و آواز وجود دارد که شامل "گفتاردرمانی، Speech Therapy"، "متدهای صدایی و آوایی، method Vocal " و "برنامه و پلن آوازی، Vocal Program" است. این علوم حاصل تلاش تیمی از مربیان بزرگ آوازی و صوت شناسان و پزشکان غربی و کارگاه‌های اندازه‌گیری فیزیک صوت است و کمک می‌کنند با کمترین اشتباه و فشار، بهترین صدای ممکن را خواننده داشته باشد. بدیهی است کسی در ایران نمی‌تواند مدعی باشد که روشی از خود ابداع کرده است بدون اینکه چنین تیم‌های متخصصی را داشته باشد.
- تعدادی از مربیان آوازی غربی، متدهایی (متدها=تکنیک + استایل و روش خواندن) که حاصل تعامل و تلاش تیم‌های آوایی و گفتاری است آموزش می‌دهند و عده‌ای دیگر نیز، این متدها را در جریانی گسترده‌تر پیش می‌برند. به عبارت دیگر برنامه‌ای همه جانبه برای هنرجویان تدارک می‌بینند (مانند مدرسه‌های موسیقی). عده‌ای دیگر نیز با استفاده از تکنیک‌های موجود، بحث گفتاردرمانی را انجام می‌دهند. و هر کدام از این کارها متدها و فلسفه و اهداف خاص خود را دارند.
- هرگز کسانی که تکنیک‌های آوایی و گفتاردرمانی‌ها را آموزش می‌دهند نمی‌توانند ادعا نمی‌کنند که فقط این تکنیک‌ها کسی را خواننده می‌کند، بلکه این تکنیک‌ها در جهت کمک به خوانندگان است تا بتوانند صحیح و راحت بخوانند و بحث تربیت خواننده در برنامه‌های دیگر و پیشرفته‌تر این متدها پیگیری می‌شود. مثلاً در متد سینگینگ ساکسز، هنرجویان بعد از آموزش تکنیک‌هایی مثل لیپرول، تریل، ادج و... وارد مرحله "استایل" می‌شوند و با استفاده از آموخته‌های خود، آواز خواندن را به‌صورت عملی و در فرم‌های پیچیده‌تر و نزدیک‌تر به واقعیت، تجربه می‌کنند و از خوانش‌های هجایی و ابتدایی، وارد خوانش‌های جمله‌ای و شعری می‌شوند. به عبارت دیگر، هنرجویان فقط با فراگیری و گذراندن کامل دوره‌ها و متدها می‌توانند به هدف خود دست پیدا کنند.
حال در زیر به تعدادی از متدها و برنامه‌های آوازی و ویژگی‌های کلی آن‌ها که در غرب استفاده می‌شود اشاره می‌کنیم:
LoVetri
این برنامه توسط لاوتری ابداع شده است و با استفاده از حرکات مکمل مانند یوگا، رقص، بازیگری و... سعی می‌کند خوانندگان را با روند فیزیکی ساخت صدای بدن خود آشنا و هماهنگ سازد.
The Suzuki Voice Program
مجموعه برنامه‌های صوتی سوزوکی توسط دکتر کوکاماکی ابداع شده است. و فلسفه آن آموزش آواز از دوران بارداری تا زمان بلوغ است.
Estill
این متد توسط جو استایل ابداع شده است که فلسفه این روش، آموزش خوانندگی با استفاده از ابزارهای علمی و مکانیکی (نرم‌افزاری) است. به عبارت دیگر در این روش سعی کرده‌اند با ادغام علم و هنر روشی جدید را برای آموزش آواز به هنرجویان ارائه کنند.
شعارهای این روش: جایگزینی رمز و راز با دانش و علم، کاهش اضطراب عملکرد، ترویج اعتمادبه‌نفس است. در شکل‌های زیر آوازی یکسان و کوتاه را می‌شنویم که به دو گونه مختلف توسط خواننده خوانده است و نرم‌افزارهای صوتی استایل به‌صورت گرافیکی ویژگی‌های صوتی تولیدی توسط خواننده را نمایش داده است.
TVs
این متد توسط رابرت لانته ابداع شده است که با تکنیک‌های خود سعی می‌کند انقباض‌ها و فشارهای خواندن را به سطح مطلوبی کاهش دهد و مقاومت و قدرت عضلانی، مهارت، چابکی و هماهنگی در صدا را افزایش دهد و به اصطلاح "چهارستون آواز" معروف است.
Singing Success
این متد توسط برت منینگ ابداع شده است و سعی می‌کند با شناسایی عضلات آوایی در انسان، بهترین صدادهی از آن‌ها را با استفاده از تکنیک‌ها و تمرینات خود به هنرجویان آموزش دهد.
Superior Singing Method
این متد توسط آرون آناستاسی ابداع شده است. و در 9 زمینه آوایی به هنرجویان آموزش می‌دهد. در این متد هنرجویان تلاش می‌کنند با غلبه بر موانع صوتی، بهترین آوازها را بخوانند.
Singorama
این متد توسط ملانی الکساندر ابداع شده است. این متد به شما کمک می‌کند تا نرمش‌های آوایی را برای اجرای مناسب، گرم کردن صدا و همچنین ویبراتور و... صدا داشته باشید.
Singer's edge
مجموعه برنامه‌های Singers edge توسط براندون بروفی ابداع شده است و در چهار زمینه صدا، موسیقی، شخصیت و تمرین به خوانندگان کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
به اعتقاد نگارنده، کاربرد متدهای آوازی غربی بیشتر برای خوانندگان غربی است و به قول استاد محمد منتشری فلسفه وجود ردیف آوازی ما، همان پرورش صداست که از روی الگویی استاندارد به اسم ردیف انجام می‌پذیرد، ولی به هر صورت متدهای آوازی غربی در موسیقی ایرانی نیز اگر در جای خود و به درستی استفاده شود به خوانش خوانندگان کمک خواهد کرد.
- باید بگوییم که متأسفانه اساتید زیادی در ایران با عدم شناخت کافی و عدم تخصص در این زمینه‌ها و روش‌هایی بی‌پایه علمی، اقدام به تدریس روش خودساخته‌ای در صداسازی کردند، و هم این مباحث را از جایگاه و اهداف اصلی خود خارج کردند و هم‌زمان و هزینه هنرجویان را تلف کردند و آسیب‌های زیادی به موسیقی اصیل ما زدند.
- به هنرجویان پیشنهاد می‌شود اگر می‌خواهند از متدهای آوازی استفاده کنند، حتماً با آگاهی از متد و روشی که مربی آوازی تدریس می‌کند[1]، استاد خود را انتخاب کنند و از رفتن پیش اساتیدی که متدهای خودساخته و بی‌هویت دارند و یا اساتیدی که عنوان می‌کنند همه در صداسازی متدهای خود را دارند! پرهیز کنند و متأسفانه تعداد این اساتید که روش‌های خودساخته را به‌صورت زرق‌وبرق دار تبلیغ می‌کنند روز به روز بیشتر می‌شود و در این زمینه حتماً باید ساماندهی از طرف مسئولین مرتبط صورت گیرد.
--------------------------
[1] برای آگاهی می‌توانید از مربی آواز بپرسید شما کدام متد غربی را تدریس می‌کنید؟ و اینکه ایشان مجوز تدریس کدام متد غربی را دارد.
