سرویس معماری هنرآنلاین: این روزها که کشور در بحران بیماری کرونا و شیوع گسترده آن قرار دارد، اما موجی از برنامه‌های مرمتی و احیای بناهای باستانی و تاریخی در حال انجام است تا در دورانی که شاید گسترش کرونا در جهان، موجب افول صنعت گردشگری را فراهم کرده بتوان بهتر از بسترهای گردشگری کشور استفاده کرد. این مهم همچنان می‌تواند شرایط اقتصادی گردشگری را در زمان حال، احیا و حتی برای دوران پساکرونا ظرفیت‌های گردشگری کشور را ارتقاء دهد. در ادامه نگاهی می‌کنیم به بخشی از پروژه‌های مرمتی که در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور در حال انجام است.
آغاز عملیات احیای برج و باروی دروازه جنوبی گنبد سلطانیه
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان از عملیات احیای برج و باروی دروازه جنوبی گنبد سلطانیه خبر داد.
امیر ارجمند در این باره گفت: احیای دروازه جنوبی گنبد سلطانیه از اوایل خردا ماه آغاز شده و امیدواریم تا پایان شهریور به اتمام برسد. پروژه خوانا‌سازی سنگ‌ها و تهیه آنها و باززنده‌سازی بخشی از برج و باروی بخش جنوبی در سال‌های گذشته انجام شده است و این باززنده‌سازی برج و باروی بخش جنوبی همچنان در حال انجام است و به این منظور از امکانات داخلی مجموعه و استادکاران پایگاه میراث جهانی سلطانیه استفاده می‌شود. تمامی سنگ‌های برج و بارو از محلی که سابقاً در تأمین سنگ مجموعه سلطانیه مورد استفاده قرار می‌گرفته، تأمین می‌شود.
او افزود: ارگ شهر سلطانیه دارای دو دروازه شمالی و جنوبی است که مهم‌ترین دروازه‌های ورودی و خروجی در زمان ایلخانیان بود. اجرای این طرح با هدف بازگرداندن عظمت و شکوه گنبد تاریخی سلطانیه و معرفی بیش از پیش آن به عنوان یک جاذبه معماری و فرهنگی زنجان انجام می‌شود. پلان برج و بارو گنبد سلطانیه کاملاً موجود است به‌نحوی که در برخی قسمت‌ها پی سنگی و در دیگر بخش‌ها دیوار برج نزدیک به چهار متر می‌رسد.
ارجمند خاطرنشان کرد: احیای دروازه‌ها و برج و باروی گنبد سلطانیه می‌تواند مسیر تازه‌ای برای بازدید‌کنندگان فراهم آورد و گردشگری مجموعه را از محوطه ارگ با توجه به کاوش‌ها و مطالعات باستان‌شناسی به‌دست‌آمده را تسهیل کند و به غنای این بازدید‌ها بیفزاید.
گنبد سلطانیه در سال ۱۳۱۰ در فهرست میراث ملی و تیرماه سال ۱۳۸۴ در فهرست میراث جهانی (یونسکو) ثبت شده است. این اثر، یادگار دوره ایلخانیان در ایران و یکی از آثار ثبت شده کشور در فهرست میراث جهانی محسوب می‌شود. این گنبد به دست سلطان محمد خدابنده در قرن هشتم احداث شده و هم اکنون بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان به‌شمار می‌آید. شهرستان سلطانیه با ۳۰ هزار نفر جمعیت در ۴۰ کیلومتری مرکز استان قرار دارد.
عملیات مرمت سرای بهجت بازار تاریخی زنجان آغاز شد
همچنین امیر ارجمند از آغاز عملیات اجرایی مرمت در سرای بهجت بازار تاریخی زنجان خبر داد گفت: عملیات مرمت و استحکام‌بخشی سرای بهجت با همکاری و مشارکت اصناف و کسبه این سرا و نظارت اداره‌کل استان آغاز شده است.
او عنوان کرد: عملیات پیش‌بینی شده برای مرمت این بخش شامل استحکام‌بخشی، پاکسازی و سندبلاست طاق و تویزهای ورودی شرقی، تعویض تیرهای چوبی فرسوده، تعویض لوله‌کشی و کف‌سازی، پاکسازی سطوح آجری، برچیدن بندکشی فرسوده، بندکشی جدید و اصلاح سردر این سرا است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان افزود: برای استحکام‌بخشی، مرمت و ساماندهی بازار تاریخی زنجان لازم است بازاریان مشارکت جدی داشته باشند.
سرای بهجت مجموعه‌ای است زیبا از ترکیب‌بندی طاق‌ها و حجره‌های موازی که استحکام و پایداری بنای آن را تضمین کرده‌اند.
آغاز مرمت درگاه شمال غربی کاخ هدیش در تخت جمشید
اما در استان فارس، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید از آغاز مرمت درگاه شمال غربی کاخ هدیش در مجموعه میراث جهانی تخت جمشید خبر داد.
حمید فدایی با اعلام این خبر گفت: پس از انجام دقیق مستندنگاری و انجام مطالعات آسیب‌نگاری، عملیات مرمت درگاه شمال غربی کاخ هدیش توسط گروه حفاظت و مرمت پایگاه آغاز شد.
او افزود: در مراحل اولیه آسیب‌نگاری در سال قبل، آسیب‌های اضطراری بنا مشخص و در فرصت مناسب حفاظت اضطراری شامل اقدامات وصالی، بندکشی و تزریق انجام شد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید عنوان کرد: کاخ هدیش، منسوب به خشایارشاه بر سینه سنگ و در جنوب صفه تخت جمشید در شهرستان مرودشت قرار دارد و بر درگاه‌های بزرگ این کاخ، نقش خشایارشاه با تاج صاف بی‌کنگره دیده می‌شود که در زیر چتر شاهی و پیشاپیش چتردار، حوله‌دار یا مگس‌پران‌دار به درون می‌روند یا بیرون می‌آیند.
مرمت فضای داخلی آرامگاه حافظ آغاز شد
همچنین در شهر شیراز نیز آرامگاه حافظ در دست مرمت قرار گرفته است عبدالرضا نصیری معاون میراث‌فرهنگی استان فارس از آغاز مرمت آرامگاه حافظ خبر داد و اظهار کرد: در راستای بهینه‌سازی فضای داخلی آرامگاه حافظ، عملیات مرمت و ساماندهی دیوار ضلع شرقی، تعمیرات موضعی سنگ فرش و همچنین دفع نم و رطوبت از دیوار ضلع شمالی مقبره قوام در بخش غربی آرامگاه حافظ شروع شد.
او افزود: این عملیات مرمتی با اعتباری بالغ بر دو میلیارد ریال به روش امانی، از ماه جاری شروع شده و پیش‌بینی می‌شود این اقدامات تا پایان مردادماه سال جاری به پایان برسد.
مرمت بازار قیصریه در استان فارس آغاز شد
نصیری درباره آغاز مرمت بازار قیصریه لار نیز گفت: مرمت استحفاظی و اضطراری بازار قیصریه لار با اعتباری بالغ بر 2میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی با نظارت مستقیم کارشناسان فنی حوزه معاونت میراث‌فرهنگی استان در خردادماه سال جاری آغاز شده است.
نصیری افزود: این عملیات شامل اجرای اندود استحفاظی کاهگل بخش بام چهارسوق و مرمت بدنه و احیای ناودان‌های بخشی از راسته‌های اصلی بازار است.
معاون میراث‌فرهنگی استان فارس گفت: در سال ۹۸ نیز با اعتباری بالغ بر 750 میلیون ریال، مرمت استحکام‌بخشی ساق گنبد چهارسوق انجام شده است که این عملیات نیز بر اساس تفاهم‌نامه چهارجانبه این اداره‌کل، راه و شهرسازی لارستان، شهرداری لار به کسبه بازار است.
او افزود: بازار قیصریه لار یک مجموعه تاریخی است، شیوه معماری این بنا مربوط به دوران صفویه تا قاجاریه است، نمای داخل گنبد بازار از سنگ‌تراش بوده، که چهار دالان طولانی، شمالی، جنوبی، شرقی و غربی ساختمان اصلی بازار را می‌سازد. این دالان‌ها در یک چهارسوق یکدیگر را قطع می‌کنند. در طرف دالان جنوبی، شرقی و غربی ۱۳ باب مغازه و در طرف دالان شمالی ۱۴ باب مغازه ساخته شده است. بازار قیصریه اصفهان از بازار لار الگوبرداری شده است.
گنبد علویان همدان مرمت می‌شود
معاون میراث‌فرهنگی همدان گفت: تزیینات بنای تاریخی گنبد علویان که بر اثر عوامل جوی آسیب دیده بود، مرمت شد.
ترابی با اعلام این خبر افزود: این تزیینات شامل گچ‌بری و آجرکاری است که مقرر شد، مشاور در اسرع وقت نسبت به تهیه طرح اقدام کند.
او عنوان کرد: گنبد علویان در چهارباغ علویان در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله شهر همدان قرار دارد، این اثر یکی از شاهکارهای معماری و گچ‌بری بعد از اسلام در همدان است و طی شماره ۹۴ در تاریخ ۱۳۱۰/۱۰/۱۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
معاون میراث‌فرهنگی همدان گفت: این بنا در میان نمونه‌های به جا مانده معماری دوره اسلامی، بی‌نظیر و از نمونه‌های منحصربه فرد معماری ایران‌زمین است که در شهر زیبای همدان قرار گرفته است.
پل تاریخی مشیر دشتستان مرمت می‌شود
معاون میراث‌فرهنگی بوشهر از مرمت اضطراری پل تاریخی مشیر خبر داد.
نصرالله ابراهیمی با اعلام این خبر گفت: پل تاریخی مشیر در شهرستان دشتستان و در مسیر اصلی ورودی استان فارس به بوشهر قرار دارد که با توجه به فرسایش و تخریب به‌واسطه حوادث طبیعی مورد مرمت و حفاظت اضطراری قرار می‌گیرد.
او افزود: پیمانکار کار مشخص شده و اوایل تیرماه با تجهیز کارگاه، عملیات مرمت در این اثر تاریخی شروع می‌شود.
معاون میراث‌فرهنگی بوشهر ادامه داد: اعتبار در نظر گرفته شده برای این کار چهار میلیارد ریال است که با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده امیدواریم ظرف مدت سه ماه کار حفاظت و مرمت این اثر انجام شود.
او به اهمیت مرمت تکمیلی این بنا اشاره کرد و افزود: اعتبار مورد نیاز برای مرمت کامل پل تاریخی مشیر 20 میلیارد ریال است که در حال پیگیری برای تأمین اعتبار مورد نیاز برای این موضوع هستیم.
مرمت خانه نصرت‌الممالک اختیارآباد کرمان آغاز شد
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان از آغاز مرمت خانه نصرت‌الممالک در اختیارآباد کرمان خبر داد.
مجتبی شفیعی با اشاره به اینکه خانه نصرت‌الممالک در مالکیت بخش غیردولتی است، افزود: مرمت این بنای تاریخی با تامین اعتبار از محل طرح‌های مشارکت در مرمت بخش غیردولتی آغاز شده است.
او اظهار کرد: طرح مذکور به منظور حمایت از مالکان و بهره‌برداران از ابنیه تاریخی و ترغیب و تشویق آنها برای حفظ و صیانت از میراث تاریخی و فرهنگی در دستور کار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گرفته است.
شفیعی با بیان اینکه در این فاز عملیات استحکام‌بخشی، مرمت پشت‌بام‌ها و مرمت نماها انجام می‌شود، اظهار کرد: اقدامات مرمتی این پروژه توسط مالک این بنای تاریخی و با نظارت و حمایت مالی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان کرمان انجام می‌گیرد.
او بیان کرد: خانه تاریخی نصرت‌الممالک پس از مرمت و بازسازی با کاربری اقامتی و پذیرایی به گردشگران خدمات ارائه خواهد کرد.
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان خاطرنشان کرد: این بنای تاریخی مربوط به دوره قاجاریه است و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آغاز پروژه ساماندهی و مرمت آب‌انبار حکیم در قزوین
معاون میراث‌فرهنگی قزوین ازآغاز پروژه ساماندهی و مرمت آب‌انبار تاریخی حکیم خبر داد.
احسان نورانی با اعلام این خبر گفت: آب انبار تاریخی حکیم از آثار ارزشمند به‌جای مانده از دوره قاجار واقع در خیابان سپه قزوین است که با توجه به لزوم حفاظت و صیانت از این بنا به‌دلیل پیشینه تاریخی و قرارگیری آن در بخشی از بافت تاریخی شهر، پروژه ساماندهی و مرمت بخش‌هایی از بام و راه شیر آن آغاز شد.
او با اشاره به اقدام‌های مرمتی این پروژه عنوان کرد: در این پروژه، مرمت بخش‌هایی از بام آب‌انبار شامل اصلاح نورگیرها، برداشت و اجرای مجدد قسمت‌های آسیب‌دیده کف‌بام، عایق‌کاری‌بام، ساماندهی سردر آب‌انبار شامل دانه‌گذاری آجری و ساماندهی راه شیر شامل بندکشی و مرمت تویزه‌ها با اعتباری بالغ بر 150 میلیون ریال از محل اعتبارات ملی با نظارت کارشناسان مرمت این اداره‌کل اجرا می‌شود.
آب انبار حکیم در سال 1244 ه.ق توسط حاج میرزا آقای حکیم در انتهای بازارچه خیابان سپه ساخته شده و با سی‌و‌شش پله به راه شیر می‌رسد. گنجایش مخزن آن حدود نهصد متر مکعب است و رسمی‌بندی و کاشی‌کاری سر در و کاربندی سقف راه شیر از جمله ویژگی‌های این بنا به‌شمار می‌رود. در مقابل سردر این آب‌انبار سقاخانه‌ای هم‌زمان با آب‌انبار شکل گرفته است.
اختصاص 1/5 میلیارد ریال برای مرمت خانه تاریخی آخوند ابو در خرم‌آباد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان از اختصاص یک میلیارد و 500 میلیون ریال برای مرمت خانه تاریخی آخوند ابو خرم‌آباد در راستای حافاظت از آثار تاریخی، فرهنگی استان خبر داد.
سید امین قاسمی با بیان اینکه قرارداد مرمت این اثر تاریخی با پیمانکار منعقد شده و عملیات اجرایی آن به‌زودی آغاز خواهد شد، افزود: در این عملیات، حفر و اجرای کانال نای‌کش، آجرفرش و مرمت عایق‌بام و خاک‌برداری ضلع شرقی بنا انجام می‌شود.
او افزود: متأسفانه بر اثر زلزله اردیبشهت‌ماه، به این خانه تاریخی خساراتی وارد شد که ضرورت مرمت این بنا را دو چندان کرد.
خانه تاریخی آخوند ابو خرم‌آباد ۲۲ شهریور سال ۱۳۷۸ به شماره ۲۴۳۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.