سرویس معماری هنرآنلاین: تکیه معاون‌الملک کرمانشاه یکی از قدیمی‌ترین تکیه‌های ایران است که در حدود 1320 ه.ق، توسط شخصی به نام "حسین‌خان معین الرعایا " برای انجام مراسم‌های مذهبی ساخته شد. آینه‌کاری‌ها، کاشی‌کاری‌های منحصر به فرد و شاخص بنا که تصاویر خاصی را با تنوع رنگ به تصویر می‌کشد، در کنار ارسی‌های زیبا و لوسترهای آویزان، اصالت معماری، این بنا را تداعی می‌کند. این تکیه از جمله آثاری در معماری دوران قاجار است که به لحاظ بصری نگاه خاصی را دنبال کرده و به شکل ویژه‌ای روایت زمانه خود را به تصویر کشیده است.
بنای تکیه معاون‌الملک یکی از تکایای قدیمی ایران به شمار می‌آید که در شهر کرمانشاه واقع شده است. آرایه‌های منحصر به فرد و تزئینات اصیل معماری در این بنا، سبب شده که تکیه معاون‌الملک هنوز هم از جمله آثار حائز اهمیت به شمار آید. این تکیه دارای چندین بخش به نام‌های "حسینیه "، "عباسیه " و نیز "زینبیه " دارد که در محله‌ای قدیمی به نام "آبشوران " و در خیابان "شهید حداد عادل " واقع شده است.
در گذشته و به دنبال جریان مشروطه خواهان، قسمتی از این بنا مورد تخریب قرار گرفت که بعدها عملیات مرمت و بازسازی در آن صورت پذیرفت. سازنده بنای مذکور را شخصی به نام "اصغر معمار باشی " معرفی کرده‌اند که نام وی، بر سر در بنا نیز ذکر شده است. امروزه این مجموعه، چند متر پایین‌تر از سطح خیابان اطراف واقع شده و پله‌هایی به منزله ورود به آن تعبیه شده است. در گذشته معمولاً مراسم‌های مذهبی نظیر سوگواری شهادت امام حسین (ع) و واقعه کربلا، اجرای آئین تعزیه و ... در این مکان برگزار می‌شد اما بعدها بخشی از مجموعه بنا به محل رفع اختلافات قومی نیز اختصاص داده‌شده است.
"میرزا حسن خان معاون‌الملک " شخصی بود که پس از فوت "حسین‌خان معین الرعایا " حسینیه تکیه را از برادرهایش خریداری کرد و بخش‌های "زینیبه " و "عباسیه " را به آن الحاق و خیلی زود تکیه را وقف مراسم‌های مذهبی کرد. معاون‌الملک در حدود سال 1327 ه.ش بدرود حیات گفت و در بخش "زینبیه " به خاک سپرده شد. گفته شده است که بنای مذکور در آذرماه سال 1354، با شماره 945 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تکیه معاون‌الملک دارای سه ورودی اصلی در جهت‌های غربی، شمالی و جنوبی است. یکی از ویژگی‌های بارز بنا، تعدد درهای آن است که برای برگزاری هر چه بهتر مراسم‌های مذهبی تعبیه شده بود. بخشی از بنای تکیه معاون‌الملک در کرمانشاه که معرف ِتزئینات کاشی‌کاری بسیار زیبا است. در قسمت ورودی، کاشی‌های تزئینی بنا که در فواصل پنجره‌ها با نقوش هندسی، گل و بوته، اسلیمی و ختائی، به کار رفته است از جمله آرایه‌های تزئینی بسیار زیباست که در بنا جلوه‌گری می‌کند. در همین قسمت، کتیبه‌های ترکیب‌بندهای "محتشم کاشانی " که در خصوص واقعه کربلاست، با خطی به رنگ سفید بر زمینه‌ای مشکی بر روی کاشی‌ها به اجرا درآمده که ارزش هنری و زیباشناسی بالایی دارد.
بنا دارای حسینیه‌ای است که در اطرافش حجره‌هایی دو طبقه همراه با طاق نماهایی تعبیه شده و مبین تزئینات کاشی‌کاری است. در واقع یکی از آرایه‌های شاخص تزئینی در این بنا، همین عنصر کاشی‌کاری است که در کنار اصالت معماری سنتی آن، جلوه‌ای زیبا به اثر بخشیده است. این عنصر تزئینی به صورت برجسته و نیمه برجسته ایجاد شده‌اند. تنوع نقوش و رنگ‌های طبیعی کاشی‌ها از ویژگی‌های بارز بنای مذکور به شمار می‌آید. موضوعات این کاشی‌کاری‌ها شامل صحنه‌هایی از جنگ‌های حضرت محمد (ص)، نبردهای حضرت علی (ع) واقعه عاشورا، تصاویری از شاهان ایران باستان در دوران هخامنشی، محوطه باستانی تخت جمشید و ...است که از نظر فنی و هنری بسیار ماهرانه انجام شده‌اند. "حسین نقاش تهرانی "، "سید ابوالقاسم مانی " و "حسین کاشی‌پز تهرانی " از جمله هنرمندانی بودند که در تزئینات بنای تکیه معاون‌الملک ایفای نقش کرده‌اند.
برخی از نماهای اتاق‌های طبقات فوقانی بنای تکیه معاون‌الملک معرف باز شوهای چوبی، تزئینات کاشی‌کاری و کتیبه‌ای است. برخی دیگر از نمای تزئینات کاشی‌کاری در ضلع جنوبی تکیه معاون‌الملک، نیز مبین ِموضوعات عاشورایی است.
بنای "عباسیه " در قسمت شرقی تکیه معاون‌الملک، به صورت دو طبقه ساخته شده است. دو ستون آجری بسیار زیبا در قسمت جنوبی "عباسیه " واقع شده است. در این قسمت ِ بنا تزئینات کاشی هفت رنگ به کار برده شده است. بنای مذکور دارای تزئینات پنجره‌های ارسی در کنار کاشی‌کاری است که صحنه‌هایی زیبا را در ذهن مخاطب تداعی کرده‌اند. آیینه کاری نیز از جمله تزئیناتی است که در این بنا به چشم می‌خورد. در واقع این بنا در گذشته تزئینات آینه‌کاری چشمگیری داشته است که بخش اعظم آن مورد تخریب واقع شده است.
"زینبیه " تنها فضای گنبد دار تکیه به شمار می‌رود، این بخش دارای پلانی چلیپایی است. ارسی بسیار زیبای "زینبیه " مشرف به حسینیه است. بیشترین تعداد تابلوهای مربوط به واقعه عاشورا در این بخش واقع شده است. رسم بندی‌های زیر گنبد با کاشی‌هایی با طرح گل و بوته و هندسی تزئین یافته‌اند. در قسمت فوقانی رسم بندی‌ها، اشعار محتشم کاشانی بر کاشی‌هایی به اندازه‌های 20*20 و زمینه سفید نگاشته شده است. در ساقه گنبد و فواصل بین پنجره‌ها نیز تابلوهایی از قصص قرآنی و احادیث به تصویر کشیده شده‌اند.
طی سال‌های بعد از انقلاب اسلامی، موزه مردم‌شناسی کرمانشاه در قسمت جنوبی "عباسیه " افتتاح شد. در این موزه اشیاء قدیمی، انواع صنایع دستی و نیز پوشاک به نمایش گذاشته شده است که همگی دارای مضمون‌های فرهنگی و اجتماعی هستند. همچنین موزه پوشاک و زیورآلات نیز در بخش "عباسیه " واقع شده است.
شاید بازسازی و تغییرات بنا در طی تاریخ، ساختار اولیه آن را متغیر کرده است، اما عظمت و آرایه‌های تزئینی بنا، هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.