گروه مد و لباس هنرآنلاین: «شبکه مخفی زنان» عنوان یک سریال در حال پخش از شبکه نمایش خانگی بوده که در ژانر درام تاریخی به کارگردانی افشین هاشمی، نویسندگی محمد رحمانیان و تهیه‌کنندگی محمدحسن شانه‌ساززاده ساخته شده و طراحی لباس آن را آذر نجیبی، طراح، مدرس و پژوهشگر عرصه مد و لباس بر عهده داشته است؛ هنرمندی که توجه به جزئیات در طراحی لباس برای بازیگران این سریال را از مهم‌ترین نکات در ایجاد تمایز میان این محصول تاریخی با دیگر آثار مشابه برمی‌شمرد. مشروح گفتگوی هنرآنلاین را با این هنرمند طراح لباس درباره فرایند و چند و چون طراحی لباس بازیگران سریال بخوانید:
خانم نجیبی لطفاً درباره مهم‌ترین نکات در طراحی لباس پروژه «شبکه مخفی زنان» با توجه به دیگر تجربیات خود و نمونه آثار مشابه تاریخی بگویید.
اصولاً یکی از مهم‌ترین علاقه‌مندی‌های من، تاریخ لباس است که آن را تدریس هم می‌کنم و همواره طراحی لباس برای پروژه‌های تاریخی این امکان را به من می‌دهد که بر اساس مطالعات و پژوهش‌هایم تا به امروز در ارتباط با هر کدام از مقاطع تاریخی، لباس‌هایی را طراحی کنم که هم دارای جنبه‌های هنری با تکیه بر جزئیات باشند و هم برگرفته از مستندات تاریخی. مقطع تاریخی مرتبط با این سریال به دوره پهلوی اول و حوالی سال 1310 هجری شمسی بازمی‌گردد. در این مقطع در سه کشور افغانستان، ایران و ترکیه اتفاقاتی در جهت مدرن‌سازی رخ داد که مقوله لباس هم یکی از این موارد بود. تغییراتی عمیق و بنیادی در فرم کلی لباس‌های جامعه، ادارات و ارتش را شاهد هستیم و در چنین مقطع تاریخی حساسی از لحاظ تغییرات در پوشش افراد، نیاز بود تا با تکیه بر معلومات و مطالعات پیشین خود سراغ مستندات تاریخی بیشتری رفته و در نهایت مجموعه این اتفاقات در در کنار شخصیت‌پردازی‌های متفاوت، موجب خلق کاراکترهای متعدد در سریال شد.
طی سال‌های اخیر، فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی در بستر تاریخی مشابه با سریال «شبکه مخفی زنان» ساخته شده است. چه تمهیداتی اندیشید که این پروژه دارای لباس‌هایی متفاوت با سایر آثار مشابه در ژانر درام تاریخی باشد؟
قوانین بسیاری در این دوره درباره نوع پوشش زنان و مردان تصویب و موجب ایجاد تغییرات فراوانی در لباس‌ها شد که در این سریال به شکلی زیرکانه به برخی از این قوانین اشاره می‌شود. به طور مثال تصویب قانون کلاه برای مردان که به تبع آن هیچ مردی نمی‌توانست بدون کلاه پهلوی در جامعه و اماکن اداری تردد کند. در چنین شرایطی وقتی در بستری معاصر و تاریخی با دیالوگ‌های خاص آن دوره، درامی ساخته می‌شود، قطعاً طیفی از مخاطبان کنجکاو هستند تا اطلاعاتی درباره سبک زندگی مردم آن دوره از جمله نحوه پوشش به دست آورند. من به عنوان طراح لباس همواره تمایل داشتیم که در پروژه‌ای به این دوران پرتلاطم طراحی لباس در ایران ورود کنم در نتیجه همچون نویسنده و کارگردان، نگاهی دقیق و موشکافانه را به طراحی لباس برای این پروژه معطوف ساختم و آنچه با عنوان تاریخ لباس می‌دانستم، در عمل محقق شد. در عین حال تلاش کردم با توجه هر چه بیشتر به جزئیات طراحی، لباس‌هایی متمایز با دیگر آثار تصویری طراحی کنم.
به عنوان طراح لباس سریال، تا چه میزان به نحوه شخصیت‌پردازی‌ها در متن نویسنده وفادار بودید و چگونه در سایه توجه به جزئیات تلاش کردید لباس‌های درخور و متناسب با نقش هر یک از بازیگران زن و مرد طراحی کنید؟
تمام تلاش خود را به کار بستم تا در وهله نخست به تاریخ لباس در آن دوره توجه کنم و در وهله دوم، از آنجا که فرایند شخصیت‌پردازی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و طراحی لباس و بسیاری از بخش‌های دیگر باید به خدمت این جریان درآیند، گاه ساعت‌ها با کارگردان در اینباره صحبت می‌کردیم و با توجه به ویژگی‌های هر نقش، به طراحی لباس، انتخاب پارچه و سایر اجزا و جزئیات لباس‌های می‌پرداختیم. به عنوان مثال، شخصیت اصلی سریال «شبکه مخفی زنان» شخصی است به نام میرزا محمود زنبورک‌چی با بازی سیامک انصاری که چهار زن با سنین و جایگاه‌های اجتماعی متفاوت دارد؛ یکی باقی مانده از طبقه اعیان قاجار که همچنان پای در سنت‌های خانوادگی‌اش در دوره قاجار دارد. دیگری اهل رمل و اسطرلاب و همواره سرگرم جادو و جنبل است. سومی مشغول مداوا و شفا از طریق داروهای گیاهی و بالاخره آخری دختری از طبقه پایین با ادبیات خاص خودش که میرزا به امید پسردار شدن با او ازدواج کرده است. به طور کلی در طراحی لباس برای چنین پروژه‌هایی باید از یکسان‌سازی دوری کرد و توجه به جزئیات طراحی لباس می‌تواند به تحقق چنین خواسته‌ای کمک کند ضمن آنکه باید بر این مهم توجه داشت که ایجاد تفاوت‌های کوچک در طراحی لباس‌ها می‌تواند نقش بسزایی در ماندگاری شخصیت‌های یک اثر در ذهن مخاطبان ایفا کند.
آیا متریال موجود در بازار، مرتفع کننده نیاز شما در روند طراحی و دوخت لباس‌های این سریال بود؟
نه چندان زیاد. حتی گاهی دکمه‌های بازار را برای لباس‌ها نمی‌پسندیدم و مجبور بودم با تهیه دستگاه، دکمه خاص مورد نظرم را طراحی کنم و بسازم. من شیفته توجه به جزئیات در فرایند طراحی لباس هستم و تازه زمانی که کلیت لباس به درستی به اجرا درآمد، وقت آن است که تمام حس، عشق و وجودم را روی نوارها، یراق‌ها و دیگر جزئیات لباس پیاده سازم تا در نتیجه آنچه حاصل می‌شود، طعم، مزه و بوی ذهن من را بدهد نه آنچه در بازار موجود بوده و مشابه آن دیده شده است.
طراحی لباس برای سریال «شبکه مخفی زنان» را از چه زمانی آغاز کردید؟ لطفاً درباره تیم همراه خود نیز توضیح دهید.
از دی و بهمن سال 1399، کار را به طور رسمی آغاز کردیم و پس از طی شدن مراحل پیش تولید و خوانش فیلمنامه، اندازه‌گیری‌ها و سایر مراحل کار شروع شد. تیمی از دوزندگان خانم و آقا من را در این پروژه همراهی کردند اما به طور کلی، دستیاران اصلی من چهار نفر و همگی از تحصیل‌کردگان رشته طراحی لباس و صحنه بودند. موضوعی که من به شدت روی آن تأکید دارم و معتقد هستم هر اندازه هم که تیم همراه و دستیاران طراح لباس دارای تجربه باشند اما لازم است حتماً تحصیلات آکادمیک در این زمینه را پشت سر گذاشته باشند.
جمع قابل توجهی از بازیگران مطرح سینما، تئاتر و تلویزیون در این سریال به ایفای نقش پرداخته‌اند. در فرآیند طراحی لباس تا چه اندازه با آنها تعامل داشتید؟
بسیاری از بازیگران کشور ما، بازیگرانی باهوش و با سلیقه هستند به ویژه بازیگران این سریال که هر کدام تجربه ایفای نقش در فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی بسیاری را داشتند بنابراین لازم بود برای رسیدن به نقطه مشترک با چنین بازیگرانی، علاوه بر تکیه بر معلومات و مستندات، در انتخاب پارچه، نوع دوخت و انتخاب اکسسوری‌ها دقت بسیار شود. این وسواس تا زمان پوشیدن لباس و احساس رضایت بازیگر از درست و راحت بودن لباس ادامه داشت. من به عنوان طراح لباس این سریال، همواره پروسه طراحی لباس کاراکتر آقای حمید فرخ‌نژاد در نقش «آیرم» را از لحظه شروع یعنی تحلیل و آنالیز کاراکتر تا دوخت کامل و دیدن لباس بر تنشان فراموش نمی‌کنم و آن روز با مشاهده لبخند رضایتشان، احساس فوق‌العاده‌ای را تجربه کردم. نتیجه کلام در این پروسه آن است که طراح لباس نمی‌تواند دست خالی و بدون سواد و کاربلدی به سمت طراحی لباس برای کاراکترهای مختلف خصوصاً بازیگران مطرح برود.
خانم نجیبی، لطفاً در پایان از برنامه‌های پیش رو و پروژه‌های آتی خود بگویید.
تصمیم دارم برند شخصی‌ام یعنی «چاوان» را تا پایان امسال کامل‌تر کنم و برگزاری نمایشگاه و ارائه مجموعه‌ای از کفش‌های «چاوان» همراه با طراحی و تولید جلیقه، شلوار و حتی اکسسوری‌های هماهنگ با فضای کفش‌ها را در برنامه‌ام دارم. همچنین به عنوان طراح لباس در فصل جدید سریال «نون خ» به کارگردانی سعید آقاخانی مشغول به فعالیت هستم.