گروه مد و لباس هنرآنلاین: عروسک یکی از عناصر نمایش است، چه بر صحنه تئاتر و هنرهای نمایشی، چه در تجلی فرهنگ پوشش، چه آن زمان که در دستان دختربچه‌ای نشان از کودکی دارد که او نقش مادرش را ایفا می‌کند.
پس کارکرد عروسک بیشتر در همین حوزه‌ها تعریف شده است، یا شخصیت یک اثر نمایشی، یا حوزه مطالعات فرهنگی یا ملعبه دستان کودکانی که آن را وسیله بازی می‌دانند هر چند دیگر همه کمابیش می‌دانند که عروسک حتی می‌تواند از ابزار نمایشی و تزئینی پا را فراتر گذاشته و تبدیل به یک رسانه شود.
واقعیت هم همین است، یعنی مجموعه‌ای از المان‌ها و سمبل‌ها می‌تواند در طراحی، ساخت و حتی پوشش عروسک به کار رود که آن را به‌عنوان عنصر کارآمد رسانه‌ای، متعلق به فرهنگی خاص یا بیانگر مفهومی منحصر به فرد نمایان سازد.
از همین نقطه است که رسالت عروسک از نقشی که به او محول شده و بازی می‌کند، فراتر رفته و علاوه بر عنصر تعیین‌کننده و جریان ساز، به پدیده‌ای فرهنگ‌ساز مبدل می‌شود.
یکی از جزئیات کار شده در عروسکی که طراحی و ساخته می‌شود، لباسی است که بر قامت آن پوشانده می‌شود که خود می‌تواند با استفاده از الگو و نشانه‌هایی، آن را متعلق به اقلیم، جغرافیا و فرهنگ خاصی سازد.
از این منظر عروسک به‌جز گویش صداپیشه او که اغلب در آثار نمایشی به کار می‌رود، از زبان دیگری بهره می‌جوید که او را تبدیل به مبلغی برای فرهنگ، اصالت و حتی قومیتی خاص می‌کند.
اگر این منظر را معطوف و متمرکز به گونه‌های نمایشی (اعم از تئاتر، سینما و تلویزیون) کرده و یا حتی در کارناوال‌های خیابانی که معمولاً عروسک و یا حتی ماکت عروسک در آن دخیل است آن را جستجو کنیم، آن زمان هست که تنها با دیدن لباس پوشیده شده به این عنصر نمایشی می‌توان تعلق آن را به خاستگاه مشخص فرهنگی و جغرافیایی به اثبات رساند.
حداقل طی دو سه دهه گذشته به این جنبه از طراحی و ساخت عروسک توجه درخوری شده است که البته پیش از آن نیز ما در تاریخ فرهنگی ایران، نمونه‌های بی‌شماری را می‌توانیم سراغ گرفته و برشماریم که در این راستا، رسالتی ستودنی را به عهده داشته‌اند.
بااین‌وجود، همچنان خلأ در توجه ویژه به این مقوله که عروسک می‌تواند رسانه و مبلغ خوبی در جلب توجه مخاطب به البسه اقوام گوناگون و از همه مهم‌تر اقوام ایرانی باشد، وجود دارد.
مشکل اینجاست که از زمانی دیگر، شاهد افول پرداختن به تولیدات عروسکی چه به شکل نمایشی، چه تزئینی و چه اسباب‌بازی بودیم که در این صورت تنها ذکر خاطراتی از تاریخچه این تولیدات در محافل پژوهشی و تحقیقاتی پیگیری شد حال‌آنکه این عرصه می‌طلبد که ثمره تحقیقات و نگرش تاریخی خود را برای مواجهه با نسل‌ها در هر دورانی به شکل اجرایی و عملی نیز ببیند.
احیای عروسک‌های به‌کاررفته در تاریخ اقوام و بازتولید آن‌ها در قالب‌های ملموس‌تر و یا طراحی و ساخت عروسک‌هایی نو برگرفته از زبان و گویش، عادات فرهنگی و رسوم پوششی و البسه‌ای آن‌ها که هم در ساخت‌های نمایشی به کار روند و هم به شکل تزئینی و یا در قالب اسباب‌بازی در اختیار مخاطبان مصرف‌کننده قرار گیرند ازجمله نکات فراموش‌شده‌ای است که می‌تواند در آشنایی نسل‌ها بافرهنگ‌ها ازجمله زبانی و حتی پوششی اقوام کمک قابل‌توجهی داشته باشد.
چندی است که شاهد دایر شدن موزه عروسک در برخی نقاط کشور هستیم که ما را به شکلی موجز و فشرده با سیر تکوینی و تکاملی عروسک‌ها در میان اقوام ایرانی آشنا می‌کند که جستجو در این گنجینه، علاوه بر وقوف کارشناسان نسبت به کارهای انجام‌شده، موجب شناسایی و رفع خلأها در این زمینه می‌شود.
در روزهای اخیر نیز با حضور رئیس ایکوم ایران، موزه عروسک‌های شهر اوز استان فارس افتتاح شد و در این موزه، بالغ بر هزار عروسک از نقاط مختلف ایران و جهان در بخش‌های اقوام ایران و ملل به نمایش گذاشته می‌شود. موزه عروسک‌های شهر اوز واقع در استان فارس به همت فوزیه خضری و بخش خصوصی راه‌اندازی شده و شش سال راه‌اندازی آن به طول انجامیده است.
احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران، پوپک عظیم‌پور مدرس دانشگاه، مؤید محسن‌نژاد مدیر کل سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی استان فارس و مهدی نجفی رئیس موزه‌های استان فارس و جمعی از هنرمندان عرصه طراحی و ساخت عروسک در این مراسم حضور داشته‌اند.
علاقه‌مندان می‌توانند مشروح گزارش آئین افتتاحیه موزه عروسک‌های شهر اوز را اینجا بخوانند.