به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی موسسه هنرمندان پیشکسوت، نیکنام حسینی‌پور چهارشنبه دهم دی‌ماه با زینب سادات عارفی استاد سرمهدوزی و دارنده نشان درجه یک هنری، متخلص به محبوب دیدار کرد.
ابتدای این دیدار نیکنام حسینی‌پور مدیر عامل موسسه هنرمندان پیشکسوت اظهار کرد: سورمه‌دوزی هنری مربوط به سیستان و بلوچستان، چهارمحال بختیاری و ایلات مختلف است و سابقه تاریخی دارد ولی در ایران در حال فراموش شدن است. درواقع این هنر می‌تواند منجر به اشتغال‌زایی و حتی انتقال فرهنگ ما به کشورهای دیگر شود اما کسانی که باید دغدغه این حوزه را داشته باشند چندان به این زمینه توجه ندارند. همچنین تعداد افرادی که در ایران به صورت حرفه‌ای به این کار مشغول هستند به تعداد انگشتان دست می‌رسد.
وی افزود: مکتب فرانکفورت در آلمان شکل گرفت و چند تن از فلاسفه چون آدورنو نسبت به وضعیت فرهنگ و هنر انتقاد داشته و مطرح کردند که هنر و فرهنگ نباید تجاری‌سازی شود از این رو که هنر با تجاری شدن به مرور روح خود را از دست می‌دهد. پس از آن نیز کسانی چون هابرماس و دیگرانی آمدند که به روند سرمایه‌داری در جهان غرب انتقاد داشتند. به نظر من در ایران نیز چنین اتفاقی به نوعی دیگر در حال رخ دادن است.
سادات عارفی با اشاره به اینکه هنر سرمهدوزی در ایران کاری فراموش شده است عنوان کرد: وقتی فعالیتی به سمت تجاری‌سازی برود و از طریق آن بتوان درآمدی کسب کرد هنرش از بین می‌رود. به همین دلیل کیفیت نخ و کارهایی که ارایه می‌شود چندان بالا نیست و اگر از دوره‌های گذشته بنا بود هنری را کاربردی کنند چیزی از آن باقی نمی‌ماند.
او در ادامه بیان کرد: در ایران بر کاربردی کردن این هنر تاکید دارند، در حال حاضر نمایشگاهی در موزه ملی برای احیای هنرهای فراموش شده درحال برگزاری است که در اینجا هم از کاربردی بودن اثر حرف می‌زدند اما اصولا کارهای من تزیینی است و ۲ نمونه از آن نیز در این نمایشگاه حضور دارد.
انتقال تجربیات و آموزش هنر سرمهدوزی از طریق کتاب ۲ زبانه
این هنرمند ضمن بیان اینکه سرمهدوزی هنری است که پس از ۶۰۰ سال احیا شده است اظهار کرد: عامل فراموش شدن برخی از هنرها افرادی هستند که می‌توانند آن را حفظ کنند اما در آن کار کوتاهی می‌کنند، به عنوان نمونه خانه‌های قدیمی بسیاری در کشور وجود دارد که می‌توان به راحتی آن را به موزه تبدیل کرد تا هر هنرمندی یک ماه آثار خود را در آن به نمایش بگذارد.
محبوب با اشاره به این که این هنر با آموزش باقی نمی‌ماند عنوان کرد: تصمیم گرفتم حال که نمی‌توانم این هنر را آموزش دهم، سرمهدوزی را به نوعی دیگر منتقل کنم که مثلا دختری در روستا نیز بتواند این هنر را فرا گیرد. از این رو به نظرم آمد انتقال تجربیات و آموزش این هنر از طریق کتاب آن هم دو زبانه بهترین کار است.
وی افزود: در این صورت هم فردی خارج از کشور و هم دختری روستایی و هم هر شخص دیگری به راحتی می‌تواند از این آموزش بهره‌مند شود. به همین دلیل از همه کارهایی که برای آموزش در نظر گرفتیم عکاسی شده و سعی کردیم عکس‌ها به خوبی گویا باشد اما مطالبی نیز برای تکمیل آموزش کنار هر عکس ذکر و به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است. اکنون نیز در حال آماده‌سازی کتاب هستیم ولی برخی ناشران از وضعیت نه چندان خوب کتاب حرف می‌زنند.
این هنرمند، سرمه دوزی را هنری ایرانی دانست و بیان کرد: از سال ۸۵ به بعد روی پارچه‌های فاخر ایرانی کار کردم و با توجه به هزینه بالای آن اقدامی برای فروش آثار خود نکرده‌ام و درآمدی از این راه نداشتم، درواقع می‌خواهم برای نسل‌های دیگر به یادگار بماند.
او همچنین گفت: سرمهدوزی از قدیم در ایران وجود داشت، تکنیک کار من زردوزی است. سرمهدوزی و زردوزی هر کدام تکنیک خاص خود را دارند. زردوزی عموما با سرمه‌های طلا دوخته شده و ظرافت خاصی دارد، اصولا در گذشته برای دوخت لباس مردها استفاده می‌شد. من این تکنیک دوخت را روی سرمه انجام می‌دهم.
وی افزود: درواقع تکنیک دوخت به آن شکل که روی سرمه و با نقوش اسلیمی دوخته شود تا به حال نبوده و ابداع بنده است. در حال حاضر نیز قصد ثبت ملی و جهانی این هنر را دارم. درواقع می‌خواهم پیش از انتشار کتاب این هنر ثبت شود. به ویژه که بناست به زبان دیگر نیز ترجمه شود ممکن کشورهای دیگر بخواهند این هنر را نیز به نام خود ثبت کنند کما این که در هنرهای دیگر چنین کردند.
ثبت ملی و جهانی سرمهدوزی
مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت در ادامه این دیدار ضمن بیان این که ابتدا این تکنیک که هنر شما بوده باید ثبت ملی و جهانی شود عنوان کرد: در حال حاضر وضعیت کتاب به ویژه کتاب نفیس چندان خوب نیست، این امر عوامل مختلفی همچون وجود فضای مجازی و افزایش سرعت انتقال اطلاعات دارد، درواقع حال کتاب خوب نیست و تیراژ آن بسیار پایین آمده است. با این حال در طول تاریخ ماندگارترین رسانه کتاب بوده است و آن‌قدری که کتاب بازتاب دارد صوت و تصویر بازتاب ندارد.
نیکنام حسینی‌پوردر پایان بیان کرد: من تاکید می‌کنم دچار یاس نشوید و کار انتشار کتاب را پیگیری کنید، شما تجربه کاری خود را روی کاغذ آوردید، این کتاب باید منتشر شود تا افراد مختلف از آن بهره ببرند و بهتر است یک ناشر حرفه‌ای این کار را انجام دهد. ما نیز سعی می‌کنیم در موسسه هنرمندان پیشکسوت از این کار حمایت کنیم.
زینب سادات عارفی متخلص به محبوب سال ۱۳۳۶ در تهران متولد شد. او از کودکی هنر سرمهدوزی را آغاز کرد و زمانی که چهارده سال داشت، پدرش او را برای یادگیری هنر سرمهدوزی به محله هفت تن بازار، نزد خانم کریمی برد. خانم کریمی آن زمان حدود ۷۰-۸۰ سال سن داشت و از سیزده سالگی در دربار قاجار به سوزن‌دوزی مشغول بود.
استاد زینب سادات عارفی یک دوره کوتاه و مقدماتی سه روزه را نزد خانم کریمی گذراند و فعالیت خود را از سن ۱۶ سالگی به صورت حرفه‌ای آغاز کرد. او با همه مشغله‌هایی که داشت هرگز این هنر را کنار نگذاشت. اکنون نزدیک به پنجاه سال است که هنر سرمهدوزی را انجام می‌دهد و تاکنون نمایشگاه‌های بسیاری را برگزار کرده که تعدادی از آن‌ها بین‌المللی بوده‌اند. استاد محبوب نشان مدرک درجه یک هنری دارد و تقدیرنامه‌های بسیاری نیز دریافت کرده است.