سرویس مد و لباس هنرآنلاین: سوزن‌دوزی چابهار، هنری نیست که بتوان به‌سادگی از کنار آن عبور کرد. نه‌فقط در ایران که هر آنکه در سراسر جهان دستی بر آتش هنر دارد، به‌خوبی با این هنر آشنا است و می‌دانند که زنان هنرمند و غیور سیستان و بلوچستان، چگونه در تمامی سال‌های عمر این هنر به قدمت تاریخ استان، توانسته‌اند نقش هنر بر پارچه‌ها زنند و آثاری فاخر و بی‌نظیر را خلق کنند.
موضوع سوزن‌دوزی چابهار اما در سال‌های اخیر و درست در آستانه به فراموشی سپرده شدن این هنر و منابع ارزشمند انسانی پشت آن موردتوجه بسیاری از متولیان عرصه فرهنگ و هنر کشور قرارگرفته تا آنجا که نقش مکران با تکیه‌بر لزوم احیای سوزن‌دوزی منطقه چابهار و در ادامه کل استان سیستان و بلوچستان، موضوع هشتمین جشنواره بین‌المللی مدو لباس فجر شد و توانست تا اندازه زیادی به جریان سازی در زمینه این هنر فاخر کمک کند.
چندی بعد نیز شرکتی با عنوان شرکت ردای سنتی مکران به مدیرعاملی آزاده آریایی از طراحان لباس، مدرسان و مسئول دبیرخانه ادوار اخیر جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر تأسیس شد با این هدف که جمعی از افراد دغدغه‌مند بتوانند در شرایط نابسامان اقتصادی موجود، به فعالیت هنرمندان سوزن‌دوز جهت داده و به صادرات این هنر در سطح کلان یاری رسانند.
محمدرضا کرم‌پور رئیس هیئت‌مدیره شرکت ردای سنتی مکران در گفت‌وگو با هنرآنلاین از شرایط حاکم بر سوزن‌دوزی استان سیستان و بلوچستان و تلاش‌های همکاران خود در این مجموعه به‌منظور احیای این هنر اصیل، چشم‌نواز و ارزشمند می‌گوید:
آقای کرم‌پور، به‌عنوان پرسش ابتدایی لطفاً درباره پیشینه فعالیت خود در زمینه سوزن‌دوزی توضیح دهید؟
چندین سال است که در این عرصه مشغول به فعالیت هستیم و در تمامی این سال‌ها تلاش کردیم علی‌رغم تمام فراز و نشیب‌ها و مشکلاتی که در کارمان وجود داشت، با تمام قوا در مسیر حفظ و حراست از این هنر دیرینه گام برداریم. بر اساس همین پیشینه فعالیتی بود که پس از طرح موضوع لزوم توجه هر چه بیشتر به احیای سوزن‌دوزی منطقه، تصمیم به تأسیس شرکت ردای سنتی مکران گرفتیم با این امید که بتوانیم به شکلی هدفمند و اصولی، فعالیت‌های جسته‌وگریخته انجام‌گرفته از سوی زنان و مردان هنرمند استان را به سمت و سویی درست و اصولی هدایت کنیم تا هم بتوان حافظ بنیه‌های فرهنگی و هنری این عرصه بود و هم بتوان به موضوع صادرات آن در قالب آثار و محصولاتی کاربردی توجه ویژه‌ای را معطوف سازیم.
مسئولیت و شرح وظایف شرکت ردای سنتی مکران، معطوف به چه موضوعاتی است؟
واقعیت آن است که هنرمندان بسیاری هستند که همچنان با عشق و علاقه به سوزن‌دوزی در استان مشغول هستند، اما تا زمانی که نتوان این فعالیت‌ها را به شکلی هدفمند توسعه داد، نمی‌توان به صادرات آن‌هم فکر کرد تا برای این منظور سرمایه‌گذاری خاصی را در نظر گرفت. ما به دنبال حفظ اصالت سوزن‌دوزی مکران هستیم و بنا داریم با کمک طراحان آکادمیک عرصه مد و لباس به تجاری‌سازی سوزن‌دوزی استان سیستان و بلوچستان کمک کنیم. کما اینکه این موضوع نه‌فقط در این استان که در دیگر استان‌های کشور که دارای رودوزی‌های اصیل و ارزشمند هستند نیز موردتوجه قرارگرفته و پروسه تحقیقاتی ما تا استان‌هایی همچون فارس، گیلان و مازندران هم پیش رفته است.
هدایت هنرمندان بومی در ماه‌های فعالیت مجموعه شما به چه نحوی پیش رفته است؟
در استان سیستان و بلوچستان، دختران از سنین بسیار پایین کودکی، مشغول به سوزن‌دوزی می‌شوند و این هنر به شکلی موروثی در میان مردمان این استان نسل به نسل منتقل می‌شود به‌طوری‌که علی‌رغم حفظ ابعاد هنری این عرصه، به دلیل نبود حمایت‌های لازم یک‌نهاد مشخص، در بخش صادرات موفقیت‌های درخور توجهی حاصل نشده است. درنتیجه ما به‌اتفاق جمع حاضر در هیئت‌مدیره این شرکت و به‌ویژه با تلاش‌ها و دغدغه‌مندی شخص سرکار خانم آزاده آریایی به‌عنوان مدیرعامل محترم مجموعه بر آنیم تا علاوه بر برنامه‌ریزی لازم جهت تجمیع بنیه‌های انسانی در استان، مسیر حرکت آن‌ها در این عرصه هنری را به سمت تجاری‌سازی هدفمند ساخته و ضمن شناسایی ظرفیت‌های استانی، کاربرد هنرهای بومی موجود را به سطحی وسیع‌تر از منطقه سوق دهیم.
شرکت سنتی ردای مکران تاکنون چه اقداماتی این زمینه انجام داده است؟
ابعاد فرهنگی، هنری و اقتصادی سوزن‌دوزی منطقه چابهار از اهمیت بسزایی برخوردار است و با توجه به مشکلات متعدد نیازمند به رسیدگی کارشناسان امر است. با این همه ما تا به اکنون و از بدو شکل‌گیری این مجموعه تلاش کردیم تا بالغ‌بر 300 کارگاه فعال سوزن‌دوزی در استان را شناسایی و تجهیز کرده و بر اساس اهدافی همچون حفظ، احیا و صادرات هنر سوزن‌دوزی استان، مسیر فعالیت منابع انسانی موجود در این کارگاه‌ها را هدفمندسازیم. ضمن آنکه موضوع بیمه این افراد را با جدیت دنبال می‌کنیم و امیدواریم در آینده نزدیک، مجموعه این تلاش‌ها به رونق صادرات در این بخش منتج شود.
برنامه‌ای برای تأسیس شعب ردای سنتی مکران در دیگر کشورها را دارید؟
با این عنوان خیر اما من به‌اتفاق جمعی از همکاران، شرکتی را با عنوان "رخت اصیل ایرانی" در ایتالیا به ثبت رسانده‌ایم که متأسفانه شیوع ویروس کرونا بسیاری از برنامه‌ریزی‌های ما را برای انجام فعالیت‌های متمرکز درزمینه صدور فرهنگ ایرانی از بستر مد و لباس در این منطقه بر هم زد.
در روند حفظ و احیای لباس سنتی اقوام ایرانی به‌ویژه در بحث سوزن‌دوزی‌ها و رودوزی‌ها تا چه میزان با مشکل تأمین مواد اولیه مواجه هستید؟
بسیار زیاد. متأسفانه تحریم‌ها و نوسانات نرخ ارز سبب گرانی مواد اولیه و پارچه شده و قیمت بسیاری از تجهیزات مو.رد نیاز ما نیز چند برابر شده است.
در پایان چه سخنی با نهادها و سازمان‌های دولتی در حمایت از مجموعه فعالیت‌های شما به‌ویژه در مسیر سوزن‌دوزی بلوچ دارید؟
یکی نکاتی که در ارتباط با این پرسش به ذهنم می‌رسد به موضوع موازی کاری برخی نهادها در امر توجه و حمایت از چنین جریاناتی بازمی‌گردد. به‌طور مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش می‌کند تا مدیریت این موضوع را به عنوان یکی از جریانات منتج به طراحی و تولید لباس در ذیل کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور بر عهده گیرد اما از سوی دیگر وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی می‌گوید این بخش به حوزه صنایع‌دستی مربوط است و گاهی این نگاه‌های مدیریت موازی سبب می‌شود که به شکل متمرکز و برنامه، حمایت‌های لازم به سمت این جریان سوق پیدا نکند.