سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: نوروز 96 سفر می‌کنید؟ اگر سفر می‌کنید شاید بتوانید لابه‌لای تفریح و گردش‌تان سری هم بزنید به کتاب‌هایی که در این جا معرفی می‌شود... اما اگر اهل سفر نوروزی نیستید این نوشته بیشتر به کارتان می‌آید... بالاخره تمام 10-12 روز خانه نشینی ِ عیدتان که صرف تماشای فیلم و سریال نمی‌شود. در اینجا چند کتاب شعر، چند مجموعه داستان و چند رمان کوچک (داستان بلند) معرفی می‌کنیم که به احتمال زیاد از قریب به اتفاق آن‌ها خوش‌تان بیاید. در میان این کتاب‌ها چند تایی تازه چاپ هستند و چند تایی هم نه. اما مگر زمان انتشار‌شان مهم است؟ مهم این است کتاب‌های خوبی باشند که شما خوش‌تان بیاید. در انتخاب این کتاب‌ها به دو نکته توجه شده است... یکی کوتاهی آن‌ها تا مفصل و حجیم بودن‌شان شما را بی رغبت نکند به مطالعه و دوم جذابیت متن.
بیایید از اول شروع کنیم... شعر فارسی می‌خوانید یا غربی... اگر دوست دارید یک شعر بلند غربی بخوانید بد نیست سری بزنید به شعر مشهور آلن گینزبرگ: "زوزه"... اگر هم خوانده‌اید خب یک بار دیگر بخوانید... شعر معرکه‌ای است انصافا... این طوری شروع می‌شود:
بهترین مغزهای نسلم رو دیدم که با جنون تباه شدند، تشنه عریانی دیوانه وار،
صبحِ سحر خودشونو کشون کشون می رسوندن به خیابون کاکا سیاها به دنبال یه چیزی که بزنن تو رگ،
نشئه گان فرشته خوی مشتاق سیر ملکوتی با دینام پرستاره ماشین شب،
اونا که آس و پاس و لت و پار و چشم گود افتاده و نشئه بیدار موندن پک زنان تو تاریکی
(به ترجمه علی قنبری)
این شعر بلند، ترجمه‌های دیگری هم دارد از جمله ترجمه مشترکی از فرید قدمی و مهرداد فلاح... اگر انگلیسی‌تان هم خوب است که محتاج به گفتن نیست؛ بروید همان متن اصلی‌اش را بخوانید... کافی است این کلمه را در گوگل جست‌وجو کنید: Howl...
اما وقتی صحبت شعر شد یاد یک کتاب درباره شعر افتادم که هم شعر است هم غیر شعر... هم نظریه است و وجه تئوریک دارد، هم به طرز جالبی وجوه پراتیک شعر نیما را برای مخاطب به نمایش می‌گذارد... می‌گویید چه جوری؟ می‌گویم ضرر ندارد، بروید بخوانید... یک کتاب معروف که کمتر خوانده شده: "حرف‌های همسایه"... آدم این کتاب را می‌خواند فکری می‌شود که خدابیامرز - نیما یوشیج- اصلا شاگرد نداشته...
جمله‌ای از این کتاب مهم، تامل برانگیز و صمیمی، و ختمِ کلام: " باز می‌گویم ادبیات ما باید از هر حیث عوض شود. موضوع تازه کافی نیست و نه این کافی ست که مضمونی را بسط داده به طرز تازه بیان کنیم. نه این کافی ست که با پس و پیش آوردن قافیه و افزایش و کاهش مصراع ها یا وسایل دیگر دست به فرم تازه زده باشیم. عمده این است که طرز کار عوض شود و آن مدل وصفی روایی را که در دنیای باشعور آدم هاست به شعر بدهیم. نکته‌ای که هنوز هیچ کس به آن پی نبرده است و شاید فرنگی‌هایی هم که نمونه تازه از اشعار ما می‌برند به زودی این‌ها را درنیابند. تا این کار نشود هیچ اصلاحی صورت پیدا نمی‌کند، هیچ میدان وسیعی در پیش نیست."
اما یک مجموعه داستان کوتاه درست و درمان سراغ دارم که علاج آدم‌های بیمارِ داستان کوتاه است، آن هم از نوع ایرانی‌اش... "سنگر و قمقمه‌های خالی" اثر بهرام صادقی... اگر می‌خواهید داستان‌هایی که می‌خوانید کوتاه و جذاب باشند، اگر می‌خواهید داستان‌هایی که می‌خوانید بدیع و نو باشند... اگر می‌خواهید داستان کوتاهی که می‌خوانید شما را میخکوب کند و از سراسر داستان لذت ببرید اصلا شک نکنید... همین "سنگر و قمقمه‌های خالی" را دست‌تان بگیرید... ممکن است بگویید حجیم است... می‌گویم بله حجیم است اما رمان نیست که همه‌ش را یکسره بخوانید... تفأل بزنید به آقا بهرام... شاید داستانی سراسر حادثه منتظرتان باشد... بعید هم نیست شما را ببرد به مغازه عکاسی که ... تعریف کردنی نیست خلاصه... خواندنی است.
برای رمان یا یک داستان بلند که مثل دو کتاب قبلی مفصل نباشد و وقت‌تان را نگیرد کتابی از یوسا می‌تواند پیشنهاد خوبی باشد: "چه کسی پالومینو مولرو را کشت؟"... رمانی پلیسی و تکان دهنده که امیر احمدی آریان با اشاره به آن می‌نویسد: " ماریو بارگاس یوسا، نویسنده بزرگ پرویی، به همان شیوه‌ای با خشونت برخورد می‌کند که باتای با جنسیت." (نشریه اینترنتی شکل)
اگر مخاطب پر و پا قرص ادبیات پلیسی هستید می‌توانید سراغ ژرژ سیمنون را هم بگیرید... دو که سال 93 منتشر شدند: "مگره و مرد تنها" و "مگره و یکصد چوبه دار" هر دو به ترجمه شهریار وقفی پور... شهریار وقفی پور عشق سیمنون است... خودش یک بار می‌گفت که این نویسنده جزو دو سه نویسنده محبوبش است... احتمالا شما هم از این نویسنده خوش‌تان بیاید... این دو کتابی که اینجا تعریفش را کردم انصافا خوش خوان هستند و بعد از خواندنش تجربه خوبی به مخاطب می‌بخشد.
اگر پلیسی خوان نیستید و دنبال یک رمان جذابید موراکامی گزینه خوبی است... لابد خیلِ آثار او را در بازار کتاب دیده‌اید... مثلا از آخرین رمان‌هایش که در ایران منتشر شد: "سوکورو تازاکی بی رنگ و سال‌های زیارتش".
به ادبیات کلاسیک فارسی -یعنی نثر کلاسیک فارسی- اگر علاقه دارید یک کتاب تازه چاپ هم هست که احتمالا به کارتان بیاید... "تا سر زلف عروسان سخن"؛ کتابی به گزینش محمود دولت آبادی که در نشر چشمه منتشر شده است. محمود دولت آبادی درباره این کتاب نوشته: "این به گزین سخن پارسی به چند انگیزه فراهم آمد در گذر سالیان:
نخست توجه بیشتر به نثر- نوشتار؛
دیگر توجه به شیوه روایی گزیده‌ها.
دو دیگر نگاهکی هر چند گذرا به پراکنده‌هایی از تاریخ-اسطوره، همچنان که به ما رسیده است از برکت پژوهش اهل دانش و تحقیق. استادانی که مدیون ایشانم به اعتبار هموار کردن دشواری‌های کار پژوهش در یکصد سال هنوزجاری."
مخاطب در این کتاب با پاره‌های مختلفی از آثار منثور کلاسیک فارسی از جمله "تاریخ طبری"، "نوروزنامه"، "تاریخ بیهقی"، "جوامع الحکایات"، "تفسیر عتیق نیشابوری"، "سیاست‌نامه"، "گلستان سعدی"، "هزارویک‌شب" و ... آشنا می‌شود.
اما اگر می‌خواهید منحصرا سراغ یکی از آثار منثور کلاسیک بروید، من کتاب مقالات شمس تبریزی به تصحیح محمد علی موحد را پیشنهاد می‌کنم... کتابی که سال‌ها پیش در انتشارات خوارزمی منتشر شد. سال 93 هم گزیده‌ای از این کتاب به کوشش حجت الله ایوبی با عنوان "تماشای خورشید" در انتشارات ثالث بیرون آمد. این کتاب می‌تواند شما را راحت‌تر برساند به جملات نغز شمس تبریزی در "مقالات"و از طرفی این عیب را دارد که دیگر خودتان طرف حساب ِ "مقالات شمس تبریزی" نیستید...
گویا یادمان رفت جواب ِسوالی را که همان اول مطرح کردیم، کامل بدهیم... برای شعر غربی پیشنهاد دادیم اما نگفتیم اگر می‌خواهید یک مجموعه شعر فارسی در دست بگیرید در ایام نوروز چه بخوانید... پیشنهاد ما کتاب "از آبی نفس‌های کوتاه" است... مجموعه شعری از مرحوم محمود شجاعی ...
از اوست:
در سرگیجه و تب
به خوابت دیدم – نجیبِ کهربا-
با سر انگشتی
به بلندی ی ِ باران و به زیبایی یِ زیبایی
آسمان را
نشان دادی با لکه‌های بنفش و زرد و نارنجی
که چهره‌ی مرا به یاد می‌آورد
آن‌گاه که زلف پسرانه‌ام نسوخته بود.