سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین:رضا روزبهانی درباره فرهنگ اعلام و اصطلاحات دانشنامه دانش‌گستر گفت: این کتاب همچنان که از عنوانش پیداست، فرهنگ اعلام و اصطلاحات دانشنامه دانش‌گستر است. دانشنامه دانش‌گستر به عنوان جامع‌ترین دانشنامه عمومی فارسی، دایرة‌المعارف بزرگی‌ست که طی کم‌تر از 10 سال (از سال 1380 تا 1389) با سرمایه شخصی یکی از نوادگان حاج حسین آقای ملک – یعنی حسینعلی سودآور- با همکاری شاخص‌ترین مولفین، مترجمین و ویراستاران حوزه‌های مختلف دانش و فرهنگ (قریب 300 نفر) و البته سرپرستی علمی کامران فانی و علی رامین تهیه و منتشر شده.
او گفت: به خاطر عظمت و گستردگی این دانشنامه، همزمان با نشر یکجای دوره 18 جلدیش، با پیشنهاد آقای محمدعلی سادات (مولف آثاری در حوزه اخلاق که مدیریت اجرایی این پروژه را با دکتر محسن خلیجی داشته‌اند) و کامران فانی، تصمیم گرفته شد که اسامی خاص و اصطلاحات این دانشنامه استخراج و تدوین شود. از اواخر سال 89 مجید شهرابی (مترجم آثار روانشناسی که از ابتدای تالیف و ترجمه مدخل‌ها سابقه همکاری با دانشنامه را داشته) این کار را آغاز می کند. چندی بعدتر من هم برای پاره‌ای بروزرسانی‌ها به عنوان پژوهشگر و ویراستار به ایشان اضافه شدم.
این شاعر و پژوهشگر ادامه داد: با شروع همکاری من قرار شد که همزمان و بلافاصله بعد از حذف پاره‌ای اعلام و اصطلاحات بی ربط توسط شهرابی، در مرتبه بعدی و فیلتر تنگ‌تری من با همکاری و نظارت کامران فانی پاره‌ای توضیحات را به مدخل‌ها اضافه کنم. ضمن این کار، با حساسیت و دقت فوق‌العاده فانی، تعداد بسیاری اسامی خاصی که به زبانی جز انگلیسی بودند تلفظ درست و اصلی‌شان جایگزین شد. در انجام این پروسه نسبتا طولانی و زمانبر سه اتفاق خوشایند و مفید رخ داد. یکی این که از حدود 160 هزار مدخل، نزدیک 40هزار که یا شکل لغتنامه‌ای و عام داشتند یا تکراری و بی‌ربط بودند حذف شد، توضیح مختصری به بسیاری اضافه شد و نهایتا تلفظ یا املای یا ترجمه درست و دقیق بسیاری اسامی خاص و اصطلاحات ضبط شد.
روزبهانی گفت: ویژگی و امتیاز مهم این فرهنگ، جز مشمولیت بر دانش‌ها و هنرهای مختلف این است که اسم‌های خاص این کتاب جز اسم اشخاص، سایر گونه‌های اسم عَلَم، مثل اسم مکان، اسم جانوران و گیاهان، اسم آثار، اسم اشیاء و محصولات فناوری و هرگونه اسم یا عنوان خاص دیگری را شامل می‌شود. به همین خاطر به همان اندازه که مترجم یا پژوهشگر ادبیات از این فرهنگ می تواند بهره گیرد، کسی هم که در حوزه صنعت و فناوری، ورزش و سرگرمی، علوم ارتباطات، علوم اجتماعی و انسانی، علوم تجربی و ریاضی یا هنر ترجمه یا پژوهش می کند منبع مفید و ارزشمندی را در اختیار خواهد داشت. در واقع در این فرهنگ تقریبا نزدیک به تمامی اسم‌های خاص و اصطلاحات مهم حوزه‌های مختلف شاخه‌هایی که نام بردم جمع شده. او توضیح داد: هدف عمده و اصلی ضبط این‌ها هم دقیقا به دو منظور بوده: نخست این که مترجمان زبان‌های مختلف و پژوهشگران و علاقه‌مندان با شکل تلفظ درست این اسم‌های خاص یا اصطلاحات در زبان ماخذ آشنا باشند و از این منظر الگوی تقریبا سالم و دقیقی ارائه شود و دیگر این که معنای دقیق و مصداقی این اصطلاحات معلوم شود.
روزبهانی ادامه داد: پس با این اوصاف شما در این فرهنگ با بسیاری اسم‌های خاص زبان‌های مختلف، از جمله زبان‌های آسیای شرقی که شامل زبان‌هایی چون ژاپنی و چینی و کره‌ای می‌شود و عموم زبان‌های لاتینی و غربی مثل انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، پرتغالی، آلمانی، ایتالیایی، لهستانی، یونانی، روسی، چکی، سوئدی ووو اصطلاحات‌شان مواجه هستید. همان‌طور که پیش‌تر گفتم قاعده را بر این گذاشتیم که تلفظ و نگارش اسامی، به زبان اصلی باشد. برای مثال اسم Alexander را در نظر بگیرید.
او گفت: با این که تلفظ رایج این اسم در فارسی و عربی به صورت اسکندر ضبط و ترویج شده اما در یونانی الکساندروس است. این اسم در زبان انگلیسی الگزاندر، در اسپانیایی آلخاندرو، در ایتالیایی الساندره و در زبان‌های دیگر به شکلی متفاوت تلفظ می شود. منظورم این است که کاربر این فرهنگ با انواع تلفظ این اسم در زبان‌های مختلف رو به رو می شود، نه این که صرفا با شکل فارسی شده یا انگلیسی‌اش. قاعده بر این بوده که در مورد اسامی خاص اشخاص، کاربر ذیل نام خانوادگی جست و جو کند، اما گاه در مواردی ذیل اسم کوچک یا در هر دو جا هم ضبط شده. مثل آندره ژید که ذیل نام کوچکش (Andre) آمده. در مورد پاره‌ای اسامی اشخاص، به خاطر تشابه، تاریخ تولد و فوت یا یکی‌شان جلوی مدخل اضافه شده.
این شاعر معاصر گفت: اما اگر بخواهید کمی بیش‌تر راجع به این فرهنگ توضیح بدهم، ذکر چند نکته الزامی ست: اول این که فرهنگ دانش‌گستر شامل بیش‌تر از 120000 مدخل می‌شود. در موارد متعددی به دلایلی از جمله این که جایی یک کلمه یا ترکیب، اسم خاص می شود و جایی دیگر اصطلاح یا این که در هر حوزه خاص، معنای اصطلاحی جداگانه و متفاوتی پیدا می‌کند، بنده به عنوان ویراستار کتاب این اجازه را یافتم که توضیحی در حد یک کلمه یا عبارتی چند کلمه‌ای در بخش فارسی اضافه کنم. مثل این که در مقابل speedwell "گروهی از گیاهان گل‌دار" آمده و برای Speedwell "نام کشتی". یا مانند shaft که در مکانیک اصطلاحی‌ست برای قطعه‌ای خاص که در زبان فارسی "محور" معنا می دهد و در معماری عنصری که "میل ستون" می گوییمش. قاعده نوشتاری ما بر این بوده که اعلام با حرف بزرگ شروع شود و اصطلاحات با حروف کوچک. نکته آخر هم این که کاربر این فرهنگ با دانستن ضبط لاتینی یک اسم خاص یا اصطلاح، به راحتی می تواند معادل فارسی یا تلفظ درستش را در sort الفبایی کتاب پیدا کند. با این اوصاف باید متوجه شده باشید که اسامی و اصطلاحات در بخش لاتینی مرتب شده‌اند.