سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: معمولا فهرست‌هایی که با عناوین "100 رمان برتر..."، "100 کتاب قرن..." و غیره می‌خوانیم تا حدودی بر مبنای سلیقه تهیه‌کننده یا تهیه‌کنندگان آن نوشته شده است. برای همین هم شاید خیلی از کتاب‌های پر اهمیت در آن حوزه در فهرست مزبور رویت نشود. اما آنچه مسلم است، این است که می‌توان برای تمامی این فهرست‌ها (فهرست‌هایی که تنها بر مبنای میل مخاطب و فروش آثار تهیه نشده باشد) عنوان "100 رمانی که باید خواند..." یا "100 اثری که باید خواند...." را پیشنهاد داد، چرا که بی شک این آثار از شاهکارهای مسلم ادبیات هر کشوری است.
در این گزارش با 100 رمان برتر غربی، رمان‌های بزرگ شناخته شده ادبیات معاصر ایران و فهرستی از 100 کتاب برای کسانی که دوست دارند به یک منتقد ادبی تبدیل شوند، آشنا می‌شویم.
آثار داستانیِ کلاسیک ایرانی
اگر بخواهیم از هر یک از نویسندگان بزرگ معاصر ایرانی یک رمان مهم نام ببریم احتمالا بتوانیم به این نام‌های بزرگ اشاره کنیم: "بوف کور" اثر صادق هدایت، "سنگ صبور" صادق چوبک،"همسایه‌ها" احمد محمود، "چشمهایش" بزرگ علوی، "خروس" ابراهیم گلستان، "دل کور" اسماعیل فصیح، "سفر شب" بهمن شعله ور، "فیل در تاریکی" قاسم هاشمی نژاد، "جای خالی سلوچ" محمود دولت آبادی، "سنگی بر گوری" جلال آل احمد، "شازده احتجاب" هوشنگ گلشیری، "شوهر آهو خانم" علی محمد افغانی، "ملکوت" بهرام صادقی، "عزاداران بیل" غلامحسین ساعدی، "شب یک، شب دو" بهمن فرسی، "روزگار دوزخی ایاز" رضا براهنی، "سووشون" سیمین دانشور، "شب هول" پرویز شهدادی، "نماز میت" رضا دانشور، "یکلیا و تنهایی او" تقی مدرسی، "طوطی" زکریا هاشمی، "سمفونی مردگان" عباس معروفی، "خانه ادریسی‌ها" غزاله علیزاده، "گاو خونی" جعفر مدرس صادقی، "آتش بدون دود" نادر ابراهیمی، "همنوایی شبانه با ارکستر چوب‌ها" رضا قاسمی و ...
احتمالا به این فهرست کوتاه می‌توان بنا به سلایق مختلف نام آثار دیگری، مخصوصا از نویسندگان متاخر، اضافه کرد.
100 رمانِ شاهکارِ غرب
همه ما بارها با فهرست‌های مختلف 100 رمان برتر قرن مواجه شده‌ایم. این فهرست‌ها معمولا بنا بر دو گرایش تدوین می‌شوند؛ اول، به واسطه تاثیر و نفوذ بر خیل نویسندگان معاصر، اساتید ادبیات و مخاطبان حرفه‌ای این حوزه و دوم مخاطبان عام و فروش آثار. بدیهی است در این میان فهرست‌های طبقه اول، بیش از همه می‌تواند مورد استناد ادبی قرار بگیرد.
فهرستی که متعاقبا خواهید خواند، فهرستی است که توسط دانیل برت تهیه شده است. او دارای دکتری ادبیات داستانی از دانشگاه نیویورک است. برت همچنین نه سال ریاست دانشگاه Wesleyan جایی که دوره‌های ادبی را تدریس می‌کرد به عهده داشت.
۱. ۱۶۰۵ دن کیشوت میگل سروانتس
۲. ۱۸۶۹ جنگ و صلح لی یف نیکالاوریج تولستوی
۳. ۱۹۲۲ اولیس جیمز جویس
۴. ۱۹۱۳-۲۷ در جستجوی زمان از دست رفته مارسل پروست
۵. ۱۸۸۰ برادران کارامازوف فئودور داستایوسکی
۶. ۱۸۵۱ موبی‌دیک هرمان ملویل
۷. ۱۸۵۷ مادام بواری گوستاو فلوبر
۸. ۱۸۷۱-۷۲ میدل‌مارچ جورج الیوت
۹. ۱۹۲۴ کوه جادو توماس مان
۱۰. ۱۰۰۰ حکایتی از گنجی شیکیبو موراساکی
۱۱. ۱۸۱۶ اما جین اوستین
۱۲. ۱۹۰۳ خانه قانون زده چارلز دیکنز
۱۳. ۱۸۷۷ آنا کارنینا لی یف نیکالاوریج تولستوی
۱۴. ۱۸۸۴ ماجراهای هاکلبری فین مارک تواین
۱۵. ۱۷۴۹ سرگذشت تام جونز: کودک سر راهی هنری فیلدینگ
۱۶. ۱۸۶۰-۶۱ آرزوهای بزرگ چارلز دیکنز
۱۷. ۱۹۳۶ ابشالوم، ابشالوم ویلیام فاکنر
۱۸. ۱۹۰۳ سفیران هنری جیمز
۱۹. ۱۹۶۷ صد سال تنهایی گابریل گارسیا مارکز
۲۰. ۱۹۲۵ گتسبی بزرگ اف. سکات فیتزجرالد
۲۱. ۱۹۲۷ به سوی فانوس دریایی ویرجینیا وولف
۲۲. ۱۸۶۶ جنایت و مکافات فئودور داستایوسکی
۲۳. ۱۹۲۹ خشم و هیاهو ویلیام فاکنر
۲۴. ۱۸۴۷ پوچی نمایش ویلیام تکری
۲۵. ۱۸۴۸ مرد نامریی رالف الیسون
۲۶. ۱۹۲۲ رستاخیز فینگان‌ها جیمز جویس
۲۷. ۱۹۳۰-۴۳ مرد بدون خاصیت روبرت موزیل
۲۸. ۱۹۷۳ رنگین کمان جاذبه توماس پینچن
۲۹. ۱۸۸۱ تصویر یک زن هنری جیمز
۳۰. ۱۸۳۰ زنان عاشق دی.اچ.لارنس
۳۱. ۱۹۳۰ سرخ و سیاه استاندال
۳۲. ۱۷۶۰-۶۷ زندگانی و عقاید آقای تریسترام شندی لارنس استرن
۳۳. ۱۸۴۲ مردگان زر خرید (نفوس مرده) نیکلای گوگول
۳۴. ۱۸۹۱ تس دوبرویل توماس هاردی
۳۵. ۱۹۰۱ بودنبروک‌ها (زوال یک خاندان) توماس مان
۳۶. ۱۸۳۵ بابا گوریو انوره دو بالزاک
۳۷. ۱۹۱۶ پرتره‌ای از مرد هنرمند در جوانی جیمز جویس
۳۸. ۱۸۴۷ بلندی‌های بادگیر امیلی برونته
۳۹. ۱۹۵۹ طبل حلبی گونتر گراس
۴۰. ۱۹۵۱-۵۳ مولی - مالون می‌میرد - بی نام ساموئل بکت
۴۱. ۱۸۱۳ غرور و تعصب جین اوستین
۴۲. ۱۸۵۰ داغ ننگ ناتانیل هاثورن
۴۳. ۱۸۶۲ پدران و پسران ایوان تورگنیف
۴۴. ۱۹۰۴ نوسترومو جوزف کنراد
۴۵. ۱۹۹۳ دلبند تونی موریسون
۴۶. ۱۹۲۵ تراژدی آمریکایی تئودور درایزر
۴۷. ۱۹۵۵ لولیتا ولادیمیر ناباکوف
۴۸. ۱۹۶۲ دفترچه طلایی دوریس لسینگ
۴۹. ۱۷۴۷-۴۸ کلاریس ساموئل ریچاردسون
۵۰. ۱۷۹۱ قصه رویای خانه سرخ شوئه چین تسائو
۵۱. ۱۸۴۷ محاکمه فرانتس کافکا
۵۲. ۱۸۴۷ جین ایر شارلوت برونته
۵۳. ۱۸۹۵ نشان سرخ شجاعت استفن کرین
۵۴. ۱۹۳۶ خوشه‌های خشم جان استاینبک
۵۵. ۱۹۱۶-۲۲ Petersburg Andrey Bely
۵۶. ۱۹۵۸ Things Fall Apart چینوا آچیه
۵۷. ۱۶۷۸ پرنسس کلو مادام ماری دو لافایت
۵۸. ۱۹۴۲ بیگانه آلبر کامو
۵۹. ۱۹۱۸ آنتونی یای من ویلا کاذر
۶۰. ۱۹۲۶ سکه سازان آندره ژید
۶۱. ۱۹۲۰ عصر بیگناهی ادیت وارتون
۶۲. ۱۹۱۵ سرباز خوب فورد مادوکس فورد
۶۳. ۱۸۹۹ بیداری کیت شوپن
۶۴. ۱۹۲۴ گذری به هند ای ام فورستر
۶۵. ۱۹۶۴ هرتزوگ سال بلو
۶۶. ۱۸۵۵ ژرمینال امیل زولا
۶۷. ۱۹۳۴ Call It Sleep هانری راث
۶۸. ۱۹۳۰-۳۸ ینگه دنیا(سه گانه) جان دس‌پس
۶۹. ۱۸۹۰ گرسنگی کنوت هامسون
۷۰. ۱۹۲۹ محله آلکساندر برلین آلفرد دوبلین
۷۱. ۱۹۸۴-۸۹ Cities of Salt عبد الرحمن المنیف
۷۲. ۱۹۶۲ مرگ آرتیموکروز کارلوس فوئنتس
۷۳. ۱۹۲۹ وداع با اسلحه ارنست همینگوی
۷۴. ۱۹۴۵ Brideshead Revisited اولین وو
۷۵. ۱۸۶۶ -۶۷ The Last Chronicle of Barset آنتونی ترالاپ
۷۶. ۱۹۳۶ - ۶۷ The Pickwick Papers' چارلز دیکنز
۷۷. ۱۷۱۹ رابینسون کروزوئه دانیل دفو
۷۸. ۱۷۷۴ رنج‌های ورتر جوان یوهان ولفگانگ فون گوته
۷۹. ۱۷۵۹ ساده‌دل (کاندید) ولتر
۸۰. ۱۹۴۰ پسر بومی ریچارد رایت
۸۱. ۱۹۴۷ زیر کوه آتشفشان مالکوم لاروی
۸۲. ۱۸۵۹ ابلومف ایوان گنچاروف
۸۳. ۱۹۳۷ Their Eyes Were Watching God زورا نیل هرستن
۸۴. ۱۸۱۴ Waverley والتر اسکات
۸۵. ۱۹۴۸ صدایی از کوهستان یاسوناری کاواباتا
۸۶. ۱۹۴۹ ۱۹۸۴ جورج اورول
۸۷. ۱۸۲۷ - ۴۰ The Betrothed الکساندرو مانزونی
۸۸. ۱۸۲۶ آخرین موهیکن ها جیمز فنیمور کوپر
۸۹. ۱۸۵۲ کلبه عمو توم هریت بیچر استو
۹۰. ۱۸۶۲ بینوایان ویکتور هوگو
۹۱. ۱۹۵۷ در راه جک مروک
۹۲. ۱۸۱۸ فرانکنشتاین مری شلی
۹۳. ۱۹۵۸ یوزپلنگ جوزپه تومازی دی لامپه دوزا
۹۴. ۱۹۵۱ ناتور دشت جروم دیوید سالینجر
۹۵. ۱۸۶۰ زن سفیدپوش ویلکی کولینز
۹۶. ۱۹۲۱-۲۳ شوایک (سرباز پاک‌دل) یاروسلاو هاشک
۹۷. ۱۸۹۷ دراکولا برام استوکر
۹۸. ۱۸۴۴ سه تفنگدار الکساندر دوما
۹۹. ۱۹۰۲ سگ باسکرویل آرتور کانن دویل
۱۰۰. ۱۹۱۸ بر باد رفته مارگارت میچل
صد کتاب برای منتقد شدن
اما در حوزه نقد ادبی مرحوم فتح الله بی نیاز فهرستی تدارک دیده بود که به زعم او دست کم نیمی از کتاب‌ها باید توسط یک منتقد با سواد خوانده شود. فهرست فقح الله بی نیاز چنین است.
بخش نخست (مرحله اول آموزش)
در زمینه فرهنگها و واژهنامهها (مرحله اول = مقدماتی)
1- فرهنگ اصطلاحات ادبی - سیما داد - نشر مروارید
2- واژهنامه هنر داستان‌نویسی - جمال میرصادقی و میمنت میرصادقی - کتاب مهناز
در زمینه داستان‌نویسی و نقد (مرحله اول = مقدماتی)
1- شناخت هنر رمان - کاترین لور - ترجمه محمدرضا قلیچخانی- نشر روزنه
2- تأملی دیگر در باب داستان - لارنس پرین - ترجمه محسن سلیمانی - نشر حوزه هنری
3- جنبههای رمان - مورگان فورستر - ابراهیم یونسی - انتشارات امیرکبیر
4- روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی - جان پک، مارتین کویل و... - ترجمه سرورالسادات جواهریان - نشر چشمه
بخش دوم (مرحله نزدیکی به حوزه نقد و نظریه ادبی)
در زمینه تاریخ ادبیات داستانی (مرحله اول)
1- سیری در ادبیات غرب - جی . بی. پریستلی - ترجمه ابراهیم یونسی - انتشارات امیرکبیر
2- تاریخ ادبیات روسیه - میرسکی - ترجمه ابراهیم یونسی - انتشارات امیرکبیر
3- تاریخ ادبیات آمریکا - ویلیس ویگر - ترجمه حسن جوادی - انتشارات امیرکبیر
4- تاریخ و مسائل زیباشناسی - فیلپ هلی، مونرو بردسلی - ترجمه محسن فاطمی - نشر حوزه هنری
5- تاریخچه نقد ادبی - ورنون هال - ترجمه احمد همتی - نشر روزنه
در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله دوم)
1- عناصر داستان - رابرت اسکولز - ترجمه فرزانه طاهری - نشر مرکز
2- داستان کوتاه - یان رید - ترجمه فرزانه طاهری - نشر مرکز
3- پیشدرآمدی بر شناخت رمان - جرمی هاثورن - ترجمه شاپور بهیان - انتشارات نقش خورشید
4- نظریه ادبی - جاناتان کالر - ترجمه فرزانه طاهری - نشر مرکز
5- در باب طنز - سیمون کریچلی - سهیل سمی - نشر ققنوس
6- تحلیل انواع داستان - ژان میشل آدام و فرانسواز رواز - ترجمه حسینزاده و شهپرراد - نشر قطره
7 –ادبیات؛ قصری در تار و پود تنهایی – جلد اول – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر قصیده‌سرا
بخش سوم (مرحله تعمق در حوزه نقد و نظریه ادبی)
در زمینه فرهنگها و واژهنامه (مرحله دوم)
1- فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی - بهرام مقدادی - نشر فکر روز
2- فرهنگ ادبیات و نقد - جی. ای. کادن - ترجمه کاظم فیروزمند - نشر شادگان
3- پیرنگ – الیزابت دیپل – ترجمه مسعود جعفری – نشر مرکز
4- ژانر- هدر دوبرو – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز
در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله سوم)
1- عمل نقد - کاترین بلزی - ترجمه عباس مخبر - نشر قصه
2- راهنمای رویکردهای نقد ادبی - ترجمه فرزانه طاهری - نشر نیلوفر
3- روایت داستانی - شولومیث ریمون کنان - ترجمه ابوالفضل حری - نشر نیلوفر
4- نامههایی به یک نویسنده جوان - ماریو بارگاس یوسا - ترجمه مجید مهتدی حقیقی - نشر شیرین
5- واقعیت نویسنده - ماریو بارگاس یوسا - ترجمه مهدی غبرایی - نشر مرکز
6- گروتسک در ادبیات - فیلیپ تامسون - ترجمه غلامرضا امامی - نشر نوید (شیراز)
7- نقد ادبی - ترجمه احمد گلشیری - نشر نگاه
8 – درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر افراز
در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله چهارم)
1- جهان مدرن و ده نویسنده بزرگ - مالکوم برادبری - نشر چشمه
2- درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات - رابرت اسکولز - ترجمه فرزانه طاهری - نشر مرکز
3- راهنمای نگارش گفت‌وگو - ویلیام نوبل - ترجمه عباس اکبری - نشر سروش
4- خلق شخصیتهای ماندگار - لیندا سینگر - ترجمه عباس اکبری - نشر سروش
5- شیوه تحلیل رمان - جان پِک - ترجمه احمد صدارتی – نشر مرکز
6- قصه مکان – علیرضا سیف‌الدینی - نشر افراز
در زمینه فرهنگها و واژهنامه (مرحله سوم)
1- دانشنامه نظریههای ادبی معاصر - ایرنا ریما مکاریک - ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر - نشر آگه
در زمینه تاریخ نظریه و نقد ادبی (مرحله سوم)
1- نقد ادبی در قرن بیستم - ژان ایو تادیه - ترجمه مهشید نونهالی - نشر نیلوفر
2- تاریخ نقد ادبی - رنه‌ولک - ترجمه سعید ارباب شیرانی - نشر نیلوفر (6 جلد)
در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله پنجم)
1-بوطیقای ساختارگرا- تزوتان تئودورف - ترجمه محمد نبوی - نشر آگه
2-زبان‌شناسی و نقد ادبی - راجر فالر، رومن یاکوبسون، دیوید لاج، پیتر بری - ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده
3-نظریه رمان و ویژگیهای رمان فارسی - محمدرفیع محمودیان - نشر هرمس
4-درآمدی بر پژوهش نظریه ادبی - راجر وبستر - مجتبی ویسی - نشر سپیده سحر
5-راویت داستان - محمود فلکی - نشر بازتابنگار
6- زندگی در دنیای متن - پل ریکور - ترجمه بابک احمدی - نشر مرکز
7-راهی به رمان نو – جواد اسحاقیان – نشر گل‌آذین
8- هنر داستان‌نویسی – دیوید لاج – ترجمه رضا رضایی – نشر نی
9- تمثیل – جان مک‌کوئین – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز
10-تخیل - آر. ال . برت - ترجمه مسعود جعفری – نشر مرکز
11-آیرونی – آداگلاس کالین موکه - ترجمه حسن افشار – نشر مرکز
12-پوچی – آرنولد هینجلیف – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز
13- گوتیک – فرد باتینگ- ترجمه علی رضا پپلاسید – نشر افراز
14- تراژدی –آدریان پول – ترجمه پدرام لعل بخش – نشر افراز
15-روایت‌ها و راوی‌ها – گریگوری کوری – ترجمه محمد شهبا- نشر مینوی خرد
در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله ششم)
1- نشانه‌شناسی - پییر گیرو - ترجمه محمد نبوی - نشر آگه
2- نگاهی تازه به معنیشناسی - فرانک. ر. پالمر - ترجمه کورش صفوی - نشر مرکز
3- هرمنوتیک فلسفی و نظریه گادامر - جوئل واینسهایمر - ترجمه مسعود علیا - نشر ققنوس
4- نظریههای روایت - والاس مارتین - ترجمه محمد شهبا - نشر هرمس
5- نظریه ادبی - یوهانس ویلهم برتنز - ترجمه فرزان سجودی - نشر آهنگ دیگر
6- راهنمای نظریه ادبی - رامان سلدون و پیتر ویدوسون - ترجمه عباس مخبر - نشر طرح نو
7- مدرنیسم و پسامدرنیسم در ادبیات - انتخاب و ترجمه حسین پاینده - نشر روزنگار
8- جهان رمان - رولان بورنوف و رئال اوئله - ترجمه نازیلا خلخالی - نشر مرکز
9- قصه روانشناسی نو - لئون ایدل - ترجمه ناهید سرمد - نشر شباویز
10- ادبیات پسامدرن - انتخاب و ترجمه پیام یزدانجو - نشر مرکز
11- بینامتنیت - گراهام آلن - ترجمه پیام یزدانجو - نشر مرکز
12- نقد و حقیقت - رولان بارت - شیریندخت دقیقیان - نشر مرکز
13- زبان‌شناسی و رمان – راجر فالر - ترجمه محمد غفاری – نشر نی
در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله هفتم) دوره تکمیلی
1- در جهان رمان مدرنیستی – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر افراز
2- مدرنیسم - انتخاب و ترجمه حسنعلی نوذری - نشر نقش جهان
3- پستمدرنیسم - انتخاب و ترجمه حسنعلی نوذری - نشر نقش جهان
4- تبارشناسی پستمدرنیسم - انتخاب و ترجمه علی‌اصغر قرهباغی - دفتر پژوهش های فرهنگی
5- واژگان و اصطلاحات فرهنگی - انتخاب و ترجمه علی‌اصغر قرهباغی - پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی
6- پستمدرنیسم - انتخاب و ترجمه گروه مترجمان (زیر نظر عبدالکریم رشیدیان) نشر نی
7- تخیل مکالمه‌ای – میخائیل باختین – ترجمه رؤیا پورآذر - نشر نی
8- راویت و تاریخ – جمع‌آوری جفری رابرتز - ترجمه جلال فرزانه دهکردی - نشر داشنگاه امام صادق
9- پنجاه متفکر معاصر - جان لچت - ترجمه محسن حکیمی - نشر خجسته
نقد روی آثار مشخص
1-کاترین. پ. هارتنت - نقدی بر «مویه کن سرزمین محبوب من» نوشته آلن پیتون
2-والتر جیمز میلر و یانی .ای. نلسون - نقدی بر «سلاخ خانه شماره پنج» نوشته کورت ونه‌گات
3-لسلی شپرد - نقدی بر «یادداشتهای زیرزمینی» نوشته داستایفسکی
4-جان. ف. مک کیتی - نقدی بر «پیرامون اسارت بشری» نوشته ویلیام سامرست موآم
5- استانلی کوپرمن - نقدی بر «مروارید، موشها و آدمها، خوشه‌های خشم، شرق بهشت» نوشته جان استاینبک
6-هنری ای. هو. برت - نقدی بر «داستان دو شهر» نوشته چالز دیکنز
5-کارولین رابرتس ولچ - نقدی بر «ژرمینال» نوشته امیل زولا
6-بانی ای. نلسون - نقدی بر «زوربای یونانی» نوشته نیکوس کازانتزاکیس
7-جری گلن - نقدی بر «شش داستان» نوشته هرمان هسه
8-ای. ال. گیلبرت - نقدی بر «بازار خودفروشی» نوشته ویلیام تکری
9-ای. ال. گیلبرت - نقدی بر «کیم و کتاب‌های جنگل» نوشته رودیارد کیپلینگ
10-چارلز لیویت - نقدی بر «آخرین بازمانده موهیکانها» نوشته جیمز فینمور کوپر
11-چارلز لیویت - نقدی بر «شاهزاده و گدا» نوشته مارک تواین
12-چارلز .ل. لیویت و امیلی لیویت - نقدی بر «بازگشت بومی» نوشته ت. هاردی
13-لسلی. ا. شپارد - نقدی بر «اوژنی گرانده» نوشته بالزاک
14-لسلی. ا. شپارد - نقدی بر «باباگوریو» نوشته بالزاک
15-جری گلن - نقدی بر «سیدارتا» نوشته هرمان هسه
16-دونالد رودن - نقدی بر «خاک خوب» نوشته پرل. س. باک
17-ا.س. فریدریش میر - نقدی بر «نرگس و زریندهن » نوشته هرمان هسه
18-دیوید .ا. گودینگ - نقدی بر «ابله» نوشته داستایفسکی
19-جان ویتون - نقدی بر «دمیان» نوشته هرمان هسه
20-الیزابت .سی. فیلیپس - نقدی بر «فرزند بومی» نوشته ریچارد رایت
21-جان پک - نقدی بر نُه کتاب نوشته نویسندگان مختلف جهان
22-منتقدین مختلف - نقدی بر آثار مختلف جهان - ترجمه احمد گلشیری (4 جلد)
23-درباره آلبر کامو - ریچارد کمبر - ترجمه کیهان بهمنی