تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشته ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ حکومت مسعود غزنوی و دودمان غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره صفاریان، سامانیان و دوره پیش از برآمدن و پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده و از این کتاب امروزه تنها ۶ مجلد بر جای مانده‌است و یکی از متون مهم در معرفی تاریخ ادبیات ایران و نیز تاریخ زبان فارسی و نیز از متون مهم و تاثیرگذار در زمینه روایت از سبک ادبی و بیانی زبان فارسی است.
بیهقی نام کتاب خویش را فقط تاریخ نوشته است ولی در دوره‌های بعدی، این کتاب را با نام‌های متعددی ذکر کرده‌اند که مشهورترینِ آنها تاریخ بیهقی است. نامیدنِ تاریخ بیهقی تحت عنوان تاریخ مسعودی نیز از آن جهت است که امروزه، قسمت‌های بازمانده این کتاب بیش‌تر به دوره پادشاهی مسعود غزنوی مربوط است.
از ویژگی‌های سبک روایی در تاریخ بیهقی که تا قبل از آن سابقه نداشته است، مستند بودن وقایع است و این کتاب در شرح جزئیات وقایع، اثری بی نظیر است و حتی خود نویسنده نیز در کتابش این تعبیر را به کار برده که اثری نمی‌نویسد تا خوانندگان بگویند شرم بر نویسنده‌اش باد بلکه متنی خواهم نوشت تاریخی و پایه‌ای که تا روزگارانی دور و دراز باقی بماند.
اهمیت دیگر این کتاب در این موضوع نهفته است که تا پیش از نگارش آن کتاب‌های تاریخ، محدود بودند به یادداشت‌های روزانه و پراکنده مورخانی که معمولاً دبیران پادشاه بودند و مسلماً در نوشتن آنها، جانبداری زیادی صورت می‌دادند. اما بیهقی با پیش‌گرفتن شیوه‌ای علمی و مستند در تاریخ‌نویسی، تحول مهمی را در این زمینه به وجود آورد.
سبک ادبی و نگارش سبک بیهقی در نثر را تقلیدی از سبک استادش بونصر مُشکان، سبکی در بین زبان ساده و مرسل که تا قرن چهارم در خراسان رایج بود می‌پندارند. این سبک آکنده است از سجع و بیانی متکلف و سرشار از استشهاد و تمثیل که در آن دوران در عراق رایج بوده و از سوی دیگر بیهقی ناگزیر به ایهام و ابهام در نگارش کتابش نیز بوده است.
نشر نیستان در راستای تولید آثار صوتی فاخر برای مخاطبان خود کتاب صوتی متن منثور باقی مانده از تاریخ بیهقی را با صدای احسان چریکی تولید کرده است.این کتاب صوتی از درگاه فیدیبو و نوار شنیدنی است.
دی وی دی کتاب گویای «تاریخ بیهقی» شامل قریب ۳۴ ساعت خوانش این متن باشکوه فارسی، با قیمت ۹۴۰۰۰ تومان در دسترس مخاطبین قرار گرفته است.
