به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست معرفی و بررسی کتاب «کامیابی‌ها و ناکامی‌ها؛ نگاهی ویژه از منظر اصول امنیتی به وقایع قیام امام حسین(ع) از آغاز تا انجام» از سلسله نشست‌های فرهنگی خانه کتاب و ادبیات ایران با عنوان «تکیه کتاب» یک‌شنبه (۲۲ مرداد ماه ۱۴۰۲) با حضور محمد حسین رجبی دوانی (نویسنده کتاب) و محمود مطهری‌نیا در سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
آسیب‌شناسی امنیتی قیام امام حسین(ع)
در این نشست محمد حسین رجبی دوانی با اشاره به ایده نوشتن کتاب «کامیابی‌ها و ناکامی‌ها؛ نگاهی ویژه از منظر اصول امنیتی به وقایع قیام امام حسین(ع) از آغاز تا انجام» گفت: مدت‌ها پیش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همایشی درباره مسئله حفاظت اطلاعات برگزار کرد و از من خواستند با توجه به مطالعاتی که در تاریخ اسلام دارم درباره موضوع همایش مطلبی را ارائه کنم. من هم از این منظر به تاریخ قیام امام حسین(ع) پرداختم. تا پیش از آن، بارها وجوه مختلف قیام حضرت سیدالشهدا را تدریس کرده بودم، اما تجربه‌ای از ورود به این مبحث از منظر امنیتی نداشتم.
وی افزود: با بررسی قیام انقلابی حضرت سیدالشهدا(ع) از نظر امنیتی، متوجه شدم نکات درس آموز و عبرت آموزی در این رخداد برای جامعه امروز وجود دارد. بهرحال در آن همایش سخنرانی کردم و صحبت‌ها مورد اقبال واقع شد و به همین دلیل درخواست کردند تا مبحث را گسترده‌تر و در قالب کتاب تدوین کنم. در ایام شیوع ویروس کرونا این توفیق حاصل شد و نوشتن کتاب را آغاز کردم.
رجبی دوانی در ادامه با اشاره به این نکته که با توجه به تعریف موجود از اصول امنیتی، اگر برخی از شیعیان و یاران امام حسین(ع) در این عرصه درست عمل کرده بودند به جرات می‌توان گفت فاجعه کربلا رخ نمی‌داد و امکان جلوگیری از این واقعه با رعایت مسائل امنیتی وجود داشت، گفت: امام حسین(ع) در عرصه اصول امنیتی کاملا دقیق و حرفهای عمل کردند، اما برخی از اصحاب به این مسائل کم‌توجه بودند و ناخواسته باعث ایجاد فضایی شدند که به نفع دشمن به پایان رسید.
این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: دلیل اینکه هدفم بررسی آسیب‌شناسانه قیام امام حسین(ع) از منظر مسائل امنیتی بود، دیگر به مسائل بعد از قیام و حضور اسراء در شام نپرداختم، چرا که در زمان اسارت دیگر قیام تمام شده بود و بررسی مسائل امنیتی در آن معنایی پیدا نمی‌کرد. روند قیام از زمانی که امام حسین (ع) درباره بیعت کردن یا کشته شدن تحت فشار قرار می‌گیرند، آغاز می‌شود. در ادامه آن امام حسین (ع) مدینه را ترک کردند. امام در این دوران با رعایت دقیق مسائل امنیتی مانع تحقق هدف دشمنان می‌شوند.
امام حسین(ع) برای نجات انسان قیامش را آغاز کرد
رجبی دوانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که واقعه قیام امام حسین(ع) از ابعاد گوناگون دارای آموزه‌های مختلفی است، گفت: همه این آموزه‌ها اگر مورد توجه واقع شوند برای شناختن راه سعادت و عملکرد شخصی و اجتماعی ما به‌درستی راه‌گشا خواهند بود. قبل از پرداختن به این کتاب وقتی به واقعه قیام امام حسین(ع) نگاه می‌کردم این سوال ذهنم را درگیر می‌کرد که چرا مسلم بن عقیل زمانی که در خانه هانی حضور داشت ابن زیاد را در زمان عیادت هانی به قتل نرساند تا مانع فاجعه کربلا شود؟ ابن زیاد سابقه جنایت‌های فراوانی در بصره داشت و مجازات او مرگ بود. درباره اینکه چرا مسلم این کار را انجام نداد نقل‌های مختلفی ذکر شده است. نقل شده خود هانی از اینکه کسی را در خانه‌اش به قتل برسانند راضی نبود. همچنین نقل شده مسلم بن عقیل با تکیه بر حدیثی از پیامبر(ص) از شیوه غافلگیری برای کشتن ابن زیاد استفاده نکرد.
نویسنده کتاب «کامیابی‌ها و ناکامی‌ها» همچنین با اشاره به اینکه مسئله اطلاعات و حفاظت اطلاعات عمدتا با حاکمیت معنا پیدا می‌کند، ادامه داد: در یک حکومت، داشتن حاکمیت باید مورد توجه باشد تا از آسیب‌ها جلوگیری و مانع تسلط دشمن شود. امام حسین(ع) رهبر واقعی حاکمیت اسلام و بشریت بود و حرکتی را آغاز کرد که اگر به اهداف خود می‌رسید جامعه بشری نجات پیدا می‌کرد. درباره اطلاعات و امنیت دوره پیامبر(ص) سه جلد کتاب از سوی عرب‌ها کار شده است. بنده بنا داشتم بعد از نوشتن کتاب «کامیابی‌ها و ناکامی‌ها» به دوران خلافت و مسئله امنیتی و اطلاعاتی دوره امیرالمومنین (ع) بپردازم اما تاکنون این توفیق حاصل نشده است. امیرالمومنین (ع) در این زمینه بسیار دقیق عمل می‌کند و اینگونه نیست که نسبت به این مسائل بی‌اعتنا باشد. با نوشتن این کتاب می‌خواستم از تجربه تلخ تاریخی برای عصر امروز استفاده کنیم.
وی ادامه داد: رجوع دوباره مردم به مباحث و معارف دینی یکی از برکات انقلاب اسلامی ایران بود. در سال‌های اولیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی رشته الهیات از جمله رشته‌های دانشگاهی مورد علاقه جوانان بود و همین یکی از دلایل رشد رجوع به معنویت محسوب می‌شد. انقلاب اسلامی ایران باعث شد بسیاری از استعدادها شکوفا شود و نویسندگان ارزشمندی در حوزه‌های گوناگون ظهور و بروز پیدا کنند. من هنوز خودم را نویسنده نمی‌دانم چرا که معتقدم به راحتی نمیتوان دست به قلم برد و تا زمانی که حرف تازه‌ای برای گفتن نداشته باشیم نمی‌توانیم دست به قلم ببریم. در حوزه رمان‌نویسی میدان باز است و اگر کسی بتواند به ذائقه جامعه خط بدهد اثرش دیده می‌شود.
رجبی دوانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضرورت هدایت ذائقه مطالعاتی جامعه به مسیر درست، گفت: ما کتاب ارزشمند «الغارات» نوشته ابراهیم بن محمد ثقفی در قرن سوم را به عنوان یک منبع مهم در حوزه موضوعی تاریخ اسلام داریم که با قلم توانای مرحوم عبدالمحمد آیتی به فارسی هم منتشر شده است. متاسفانه کسی قدر این منبع ارزشمند را نمی‌داند و برای خرید و مطالعه آن کمتر اقدام می‌کنند. این کتاب همچنان مغفول بود تا زمانی که سردار شهید حاج قاسم سلیمانی از آن اسم برد و علاقه‌مندان به شرح، تحلیل و تفصیل آن روی آوردند. باید ذائقه جامعه در مسیر درست هدایت شود. در غیر این صورت اطلاعات و محتوای عوام پسند باب می‌شود و حرفهای درست و علمی خریداری نخواهد داشت.
موضوعی بکر، قلمی روان و روایتی منسجم
محمود مطهری‌نیا نیز در این نشست بیان کرد: دست ما در منابع با موضوع کربلا و عاشورا نسبت به سایر موضوعات بازتر است. منابع متقدم و دست اول احیا شده و ترجمه‌های خوب و گاهی چند ترجمه از این منابع در بازار موجود و قابل دسترسی است. در این سال‌ها نیز تحقیقات و پژوهش‌هایی درباره این موضوع انجام شده است. موضوع عاشورا از زوایای مختلفی قابل مطالعه است که مشهورترین آن زاویه تاریخی است که در دو سه قرن اخیر دستخوش تحریفات خاص در منابع مکتوب و گاه از سوی برخی از مداحان شده است. این تحریفات سال به سال در عرصه‌های مختلف به‌روز شده است.
وی افزود: باید متن‌های متقن و قابل استناد به مخاطبان ارائه داد. در دوره‌ای قرار داریم که جنگ جالبی در حال رخ دادن است. عده‌ای به خیال خام خدمت به امام حسین(ع) این مطالب غیرواقعی را تولید می‌کنند و در مقابل آنها عده‌ای به دنبال بی‌دین کردن مردم هستند و از این آثار استفاده و مطالب را بازنشر می‌کنند. آقای میرباقری در این فضا مطالب قابل توجهی دارند و از زاویه عرفانی، سلوکی و تربیتی به این موضوعات نگاه می‌کنند. نوع برداشت‌هایی که ایشان از روز و عصر عاشورا دارند و گزاره‌ها و برداشت‌های تاریخی که با آن مواجه می‌شوند در زندگی روزمره هم آثار قابل توجهی دارد. نوع برداشتی که شیخ جعفرشوشتری از این موضوع دارد جزو زاویه دیدهایی است که معتبر، مجاز و قابل استفاده است. می‌توانیم از این منابع گونه‌شناسی و دسته‌بندی ارائه کنیم. کتاب «کامیابی‌ها و ناکامی‌ها» به زاویه بسیار ارزنده و کمتر پرداخته شده می‌پردازد.
مطهری نیا ادامه داد: با خواندن این کتاب روایت منسجم، مستمر و معتبری پیش‌روی خود می‌بینید که ویژگی مهم کتاب است. در کنار آن، معنای واژه‌های به کار رفته در امنیت، حفاظت و... کاملا به‌جا استفاده شده و با مطالعه کتاب در ذوق خواننده نمی‌زند. کتاب در سال ۱۴۰۰ منتشر شده و دو سال از انتشار آن می‌گذرد اما آن طور که باید دیده نشده است و مخاطب با آن آشنا نیست. بخشی از این ضعف به ناشر و اطلاع‌رسانی برمی‌گردد. در موضوع عاشورا کتاب‌های خوبی منتشر شده اما درخصوص اطلاع‌رسانی و باخبر کردن مخاطب در فضای عمومی و خاص نقص داریم. این کتاب قلم روانی دارد و مخاطب می‌تواند به سادگی آن را بخواند. همچنین در این کتاب توالی تاریخی رعایت شده است و مخاطب با مسائل امنیتی در این کتاب آشنا می‌شود. از این جنس زاویه دیدها در دوره کنونی باید ترویج شود. بی‌اطلاعی و غفلت از این موضوعات در دوره‌های که در آن قرار داریم می‌تواند آسیب‌رسان باشد.