گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: این نشست با حضور محمود شالویی دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل حوزه وزارتی و رییس ستاد گرامیداشت شیخ اشراق، حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، نجفقلی حبیبی پژوهشگر فلسفه اسلامی و عضو هیات امنای موسسه فرهنگی حکمت سهروردی، امرالله حسنی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان و مجید زین‌العابدین مشاور وزیر و مدیر عامل بنیاد رودکی برگزار شد.
معرفی گسترده سهروردی در سطح ملی و بین‌المللی
در ابتدا شالویی با این توضیح که جای تاسف است جایگاه شیخ اشراق در میان بخشی از جامعه و جهان ناشناخته است، گفت: شیخ بزرگ شهاب‌الدین سهروردی علی‌رغم عمر کوتاه، با آثار بزرگ و ارزشمند تا به امروز ماندگار شده است. از سال گذشته ۱۴۰۰ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، بزرگداشت حکمای ایران را در برنامه قرار داده است و بزرگداشت حکیم نظامی آغازگر این حرکت بود تا بتوانیم اندیشمندان خود را در سطح جهانی معرفی کنیم.
رییس ستاد گرامیداشت شیخ اشراق با بیان این که بنا داریم معرفی گسترده سهروردی را در سطح ملی و بین‌المللی انجام دهیم، ادامه‌داد: در سطح ملی روی محور زنجان و همدان فاصله میان پایگاه دو حکمت اشراق و مشا برنامه‌ریزی صورت گرفته است و در سطح جهانی روی دو منطقه سوریه که مدفن شیخ در آن جا قرار دارد و هندوستان که منطقه عمق نفوذ فکری سهروردی است.
او با این توضیح که انجمن مفاخر فرهنگی در دولت جدید وارد مرحله رو به رشدی شده است، تصریح‌کرد: این انجمن در دوره‌های قبل نیز کار معرفی بزرگان را انجام داده است اما در دوره جدید در تلاش هستیم این معرفی در سطح جهانی صورت بگیرد و تاکنون موقعیت‌هایی هم بدست آورده‌ایم. از میان این شخصیت‌ها سهروردی فیلسوف بزرگی است که روشنی‌بخشی او ادامه داشته و در سال‌های پیش رو نیز همه از فیض وجودش بهره‌مند خواهند شد. او توانست مکتب جدیدی را تاسیس کند که مشتاقان زیادی از جمله ملاصدرا را در قلمرویی از حوزه فکری خود جا بدهد و مکتب اشراق شعاع نوری است که شیخ شهاب‌الدین آن را پرتوافکنی کرد.
دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این که قصد داریم بنای یادبود سهروردی را در سهرورد بنا کنیم، اظهارداشت: بسیج عمومی شکل گرفته که در سهرورد زنجان این یادبود شکل بگیرد و علاقه‌مندان بتوانند در آنجا به عنوان یک قطب فلسفی و فرهنگی کشور فعالیت داشته باشند. تلاش داریم معرفی مفاخر فکری و فرهنگی کشور محدود به جامعه نخبه و فرهیخته کشور باقی نماند و بتوانیم این اندیشه‌ها را در سطح عموم مردم حتی دانش‌آموزان مدارس بسط دهیم به‌نحوی که اگر از مردم درباره شیخ اشراق بپرسید نه تنها بتوانند درباره او و آثارش توضیح دهند بلکه فرق میان شهاب‌الدین سهروردی فیلسوف را با شهاب‌الدین سهروردی صوفی بدانند. در این راستا در فضای مجازی هم برنامه‌هایی برگزار شد و از ظرفیت آموزش و پرورش بهره گرفته‌ایم.
میان حکمت مشا و اشراق رابطه مستحکمی برقرار است
سپس بلخاری، با این توضیح که در تاریخ تمدن‌ها برخی بزرگان فقط نقش علمی ندارند بلکه نقش تمدنی هم داشته و در حوزه شکل‌گیری فرهنگ هم نقش دارند که شیخ اشراق یکی از آن‌هاست، گفت: سهروردی در قرن ۶ که یکی قرن‌های مهم در تاریخ است و شعله عرفان از سوی عقلانیت در حال خاموشی بود، یک‌تنه در مقابل این جریان ایستاد و فلسفه و حکمت را از آن حملات سنگین نجات داد.
رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با توجه به اهمیت پایه‌گذاری این حرکت در زنجان و همدان، توضیح داد: میان حکمت مشا و اشراق رابطه مستحکمی برقرار است. نه حکمت اشراقی سهروردی آنچنان اشراقی است که از عقل گریزان باشد و نه حکمت مشا ابن‌سینا آنچنان عقلانی است که بویی از اشراق نبرده باشد. بنابراین ایده جذاب ارتباط برقرار کردن میان دو پایگاه این دو حکمت در همدان و زنجان، مطرح و پی‌گیری شد و مراسم کلنگ‌زنی آن فردا یکشنبه دوم مردادماه برگزار می‌شود. سهروردی اندیشمندی است که زبان او با تمثیل درآمیخته و این جایگاه تمثیلی استعداد وسیعی ایجاد می‌کند تا هنرمندان وارد عرصه معرفی اندیشه، آثار و رویکردهای سهروردی شوند.
او با بیان این که انجمن مفاخر پیش از انقلاب پایه‌گذار بناهای یادبود بسیاری در سراسر کشور بوده که امروز مانند آرامگاه ابن‌سینا و سایرین شناخته شده هستند، اضافه‌کرد: امیدواریم این امر مهم و مغفول با همکاری وزارت ارشاد احیا شود و تلاش داریم ساخت بناهای یادبود را مانند جریان پیش از انقلاب احیا کنیم. این حرکت از ساخت بنای یادبود شیخ اشراق در سهرورد آغاز خواهد شد.
بلخاری با این توضیح که از سال ۹۵ فعالیت‌های انجمن برای معرفی مفاخر ملی آغاز و پیش از این هم برنامه‌های دیگری با حضور اندیشمندانی از ترکیه، سوریه و سایر نقاط جهان برگزار شد و مجموعه کتاب‌هایی به چاپ رسید، ادامه‌داد: در این همایش‌های سخنرانان اندیشمندی چون مهدی محقق، غلامعلی حدادعادل، نجفقلی حبیبی، منوچهر صدوقی سها و بسیاری دیگر به سخنرانی پرداخته‌اند. به‌علاوه سخنرانی‌های کوچک و بزرگی هم در فضای مجازی برگزار شده که در بسط دانش عمومی تاثیرگذار باشد. مقالات این همایش‌ها هم در مجموعه‌ها و کتاب‌ها به چاپ رسیده و در دسترس است.
در ادامه حسنی از برنامه‌هایی که قرارست از فردا یکشنبه، دوم مرداد ماه در همایش شیخ اشراق در زنجان برگزار شود گفت و به اسامی چند تن از سخنرانان اشاره کرد.
حکمت اشراق باید ترویج شود
سپس حبیبی با بیان این که حکمت اشراق نیازمند تبیین بهتر است و باید مورد بحث و بررسی قرار بگیرد، اظهارداشت: از دوره صفوی چاپ آثار فلسفه اشراق بیشتر بوده و تا به امروز ادامه داشته است، تنها در چین این فلسفه تدریس نشده بود که خوش‌بختانه در دانشگاه‌های پکن تدریس این فلسفه آغاز شده است. حکمت اشراق باید ترویج شود و در آمریکا این حکمت در حال تدریس است. در فرانسه چندسالی است این فلسفه تدریس می‌شود و در کشورهای عربی هم در دایره‌المعارف‌ها به خوبی به این شخصیت پرداخته‌اند. در ایران هم آثار این فیلسوف مکررا چاپ شده است.
او با ابراز تاسف از محدود شدن رشته حکمت اشراق به یک واحد درسی در دانشگاه، تصریح‌کرد: خانه سهروردی در زنجان مشخص است اما مدت‌ها قبل خراب و ساختمان جدیدی بر آن ساخته شده که قابل بازیابی نیست. بنابراین قرار شده تا در منطقه دیگری بنای یادبود احداث شود.
عضو هیات امنای موسسه فرهنگی حکمت سهروردی درباره اهمیت سهروردی، گفت: اوژن یونسکو نویسنده شهیر فرانسوی در نامه‌ای به هانری کربن، مترجم آثار شیخ اشراق به فرانسه از او بابت شناساندن چنین حکیمی تشکر کرده و این یکی از نشانه‌های حکمت عالم‌گیر اوست. موضوعی که خودش هم اشاره کرده بود. ظاهرا یک بار شیخ، خوابی می‌بیند و تعبیر آن را به همراهش چنین می‌گوید که «من روزی جهان را خواهم گرفت» اما آن فرد مخالفت می‌کند و شیخ اصرار می‌ورزد. به‌نظرم آن روز همین روز است. او جهان را گرفته و این کار شیخ بسیار قابل تقدیر است که توان زبان فارسی را برای بیان مفاهیم پیچیده فلسفی، ارتقا داده و مهم‌ترین مسئله فهم و درک اندیشه اوست که امیدواریم فرصت آن برای مردم کشور خودمان هم دست دهد.
در ادامه، زین‌العابدین با اشاره به این که بزرگداشت شیخ اشراق در قالب برنامه‌های هنری پس از ایام محرم و صفر پی گرفته خواهد شد، افزود: نگاه شیخ اشراق برای تولیدات هنری ظرفیت بالایی دارد اما متاسفانه تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. در حوزه هنرهای تجسمی بیش از سایر هنرها این خلا وجود دارد و تلاش داریم در نیمه دوم سال فراخوان هنری در این باره داشته باشیم.
مشاور وزیر و مدیر عامل بنیاد رودکی با این توضیح که در قالب سه حوزه موسیقی، هنرهای تجسمی و نمایش، همایش هنری سهروردی برگزار می‌شود، اظهارداشت: سهروردی حکیم جوانی بود ولی تصاویری که از او موجود است شخصی ۷۰-۸۰ ساله را نشان می‌دهد. با هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی صحبت کرده‌ایم و فراخوانی در این زمینه به‌زودی منتشر خواهد شد. در حوزه نمایش هم یک فیلم تئاتر خواهیم داشت، ضمن این که فراخوان نمایشنامه شیخ اشراق را داریم و گروه‌های موسیقی برای بزرگداشت سهروردی آثاری تولید می‌کنند.