گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: عید فطر، روز اول ماه شوال، پایان روزه واجب ماه رمضان و یکی از بزرگ‌ترین اعیاد مسلمانان است.
واژه «عید» از ریشه «عود» به معنای بازگشت پی‌درپی و در عرف و شرع به ایامی اطلاق می‌شود که دربردارنده سرور و شادمانی باشد. واژه «فطر» از فطرت گرفته شده و به‌معنای سرشت است؛ بنابراین عید فطر یعنی بازگشت به فطرت و سرشت. «فطر» به‌معنای آفرینش ابداعی، افتتاح و سرآغاز و اندازه‌گیری آرد، آب و سرشتن خمیر و مهیا نمودن آن برای پخت است و وجه تسیمه این واژه به لحاظ باز کردن روزه پس از ۳۰ روز است.
عید فطر در بیشتر کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است و مسلمانان نماز عید برگزار می‌کنند. در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است.
وقت نماز عید فطر از اول آفتاب روز عید تا ظهر است. در عید فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب، افطار شود و زکات فطره داده شود و بعد از آن نماز عید به جا آورده شود.
پرداخت زکات فطره پیش از نماز عید، انجام غسل روز عید، اقامه نماز عید، بعد از نماز صبح و نماز عید گفتن تکبیرات «الله اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الحمد لله على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا»، خواندن زیارت امام حسین (ع) و خواندن دعاى ندبه برخی از اعمال روز عید فطر هستند.
در ایران از سال ۱۳۹۰ به مناسبت عید فطر، دو روز تعطیل است.
کتاب‌های متعددی با موضوع عید فطر نوشته و منتشر شده است؛ معرفی ۱۵ عنوان کتاب:
۱-«دعای روزهای ماه مبارک رمضان: به انضمام کیفیت نماز عید سعید فطر» مترجم علی ثقفی
۲-«روزهای شادی مسلمانان» یدالله نفری
۳-«سیری در خطبه اعیاد فطر و قربان» رضاقلی داودی
۴-«صلاه الجمعه احکامها و آدابها و خاتمه فی صلاه العیدین» محمدرضا فقیهی‌پزشکی
۵-«عید فطر: مجموعه‌ای کامل از مسائل و استفتائات پیرامون احکام عید فطر: مطابق با آخرین فتاوای حضرت امام خمینی «قدس‌سره» و حضرات آیات عظام: بهجت «رحمة‌الله» زیرنظر ابوالفضل بنایی
۶-«فرصت پرواز: ۷۴ بحث پژوهشی، تحقیقی و تحلیلی در باب: ماه مبارک رمضان، روزه، رویت هلال و عید سعید فطر» اسدالله افشار
۷-«فضیلت عید سعید فطر» به‌اهتمام اسماعیل غروی‌بهمنی
۸-«من عید فطر هستم» مجید ملامحمدی
۹-«مهمانی خدا: ادعیه و اعمال ماه مبارک رمضان» گردآورنده مصطفی پورامینی
۱۰-«مهمانی خدا: منتخب ادعیه ماه مبارک رمضان» تهیه و تنظیم مهدی فاطمی
۱۱-«احکام نماز جمعه و عیدین» تدوین سیدجواد موسوی
۱۲-«خطبه‌های جمعه و عیدین امام علی (ع)» مقدمه مهدی مهریزی و حجت ذبیحی‌فر
۱۳-«رمضان در فرهنگ مردم» احمد وکیلیان
۱۴-«تاریخ در رمضان» لطف‌الله صافی
۱۵-«دعای جوشن کبیر» گردآورنده محسن حسن‌پور
شاعران کلاسیک و معاصر نیز در اشعاری به این عید بزرگ و مهم پرداخته‌اند؛ نمونه و بخشی از این شعرها:
ز ابروی تو هر خمی خیالی است
هر یک شب عید را هلالی است
نظامی
روزه به پایان رسید و آمد نو عید
هر روز بر آسمانت باد امروا
رودکی سمرقندی
گفتم کدام عید نه اضحی بود نه فطر
بیرون از این دو عید چه عیدست دیگرش
خاقانی شروانی
جهان بر ابروی عید از هلال وسمه کشید
هلال عید در ابروی یار باید دید
حافظ
بر آمدن عید و برون رفتن روزه
ساقی بدهم باده بر باغ و به سبزه
منوچهری دامغانی
دیگران را عید اگر فرداست ما را این دم است
روزه‌داران ماه نو بینند و ما ابروی دوست
سعدی
عید بر عاشقان مبارک باد
عاشقان عیدتان مبارک باد
عید ار بوی جان ما دارد
در جهان هم‌چو جان مبارک باد
بر تو ای ماه آسمان و زمین
تا به هفت آسمان مبارک باد
عید آمد به کف نشان وصال
عاشقان این نشان مبارک باد
روزه مگشای جز به قند لبش
قند او در دهان مبارک باد
عید بنوشت بر کنار لبش
کاین می بی‌کران مبارک باد
عید آمد که ای سبک‌روحان
رطل‌های گران مبارک باد
چند پنهان خوری صلاح الدین
بوسه‌های نهان مبارک باد
گر نصیبی به من دهی گویم
بر من و بر فلان مبارک باد
مولوی
رسید عید و ز ما ماه روزه کرد گذر
وداع باید کردش که کرد رای سفر
به ما مقدمه عید فر خجسته رسید
براند روزه فرخنده ساقه لشکر
برفت زود ز نزدیک ما و نیست شگفت
که زودتر رود آن چیز کو گرامی‌تر
مه صیام درختی است بار او رحمت
به آب زهد توان خورد هم ز شاخش بر
بزرگوار مها و خجسته ایاما
چه گفت خواهی از ما به خالق اکبر
نداشتیم تو را آن چنان که واجب بود
شدی و ماند حقت خلق را به گردن بر
حقت شناخت که داند چنان که هست روا
به سرت برد که داند چنان که برد به سر...
مسعود سعد سلمان
افسوس که ایام شریف رمضان رفت
سی عید به یک مرتبه از دست جهان رفت
افسوس که سی پاره این ماه مبارک
از دست به یکبار چو اوراق خزان رفت
ماه رمضان حافظ این گله بد از گرگ
فریاد که زود از سر این گله شبان رفت
شد زیر و زبر، چون صف مژگان، صف طاعت
شیرازه جمعیت بیداردلان رفت
بی‌قدری ما، چون نشود فاش به عالم؟
ماهی که شب قدر در او بود نهان، رفت
برخاست تمیز از بشر و سایر حیوان
آن روز که این ماه مبارک ز میان رفت
تا آتش جوع رمضان چهره برافروخت
از نامه اعمال، سیاهی چو دخان رفت
با قامت، چون تیر درین معرکه آمد
از بار گنه با قد مانند کمان رفت
برداشت ز دوش همه کس بار گنه را
چون باد، سبک آمد و، چون کوه، گران رفت
چون اشک غیوران به سراپرده مژگان
دیر آمد و زود از نظر آن جان جهان رفت
از رفتن یوسف نرود بر دل یعقوب
آن‌ها که به صائب ز وداع رمضان رفت
صائب تبریزی
فرصت توبه گذشت و گریه می‌بارم هنوز
حسرت اوقات غفلت را به دل دارم هنوز
بعد از آن شب‌های بهتر از تمام سال‌ها
در مسیر بندگی‌ای وای کم کارم هنوز
جواد حیدری
رمضان رفت و دلم حس غریبی دارد
چند روزی است از این سفره نصیبی دارد
عید فطر آمد و صد شکر اجل مهلت داد
ثانیه ثانیه‌اش شور عجیبی دارد
محسن زعفرانیه
ماه خدا رفته و عید آمده
بر همگان فطر سعید آمده
مزد به طاعت بدهد روز عید
این ز خداوند نوید آمده
باد مبارک به همه مومنین
روز درخشان امید آمده
هر که شده صائم ماه خدا
حال به اوصاف حمید آمده
بنده حق ناز کند بر همه
حق بنگر بهر خرید آمده
عید شده رو به نماز و ببین
محشر کبرا به پدید آمده
اسماعیل تقوایی
عید است و دلم خانه ویرانه، بیا
این خانه تکاندیم ز بیگانه، بیا
یک ماه تمام میهمانت بودیم
یک روز به مهمانی این خانه بیا
قیصر امین‌پور