به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، آیین اختتامیه سیوهشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و هشتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال، با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی رئیس جمهوری، سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور، محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ایوب دهقانکار مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد دبیر علمی سیوهشتمین دوره جایزه کتاب سال، احمدعلی حیدری دبیر علمی بیست‌وهشتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال و جمعی از برگزیدگان در مجموعه سعد‌آباد برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی با بیان اینکه اگر کتاب نبود ارتباط ما با دنیای گذشته تقریباً مقطوع بود، گفت: آثاری از گذشتگان باقی مانده است و در میراث فرهنگی است اما چیزی که مانند کتاب نظریات علمی را تشریح کند، جای آن را نمی‌گیرد و گنجینه‌های معنوی هم در سایه کتابت باقی مانده است.
رییس جمهوری با اشاره به کتب آسمانی، روایات پیامبران و تاریخ زندگی آنان گفت: اگر تاریخ زندگی پیامبران نوشته نمی‌شد و قرار بود سینه به سینه منتقل شود، بسیار متفاوت بود. کتابی مربوط به قرن دوم و سوم هجری شمسی به دوران پیامبر بسیار نزدیک بود و اگر چیزی می‌خواست به صورت سینه به سینه برای ما نقل شود، بسیار متفاوت بود. زمان زیادی از تاریخ انقلاب نگذاشته است و از سال ۴۱ تا امروز بوده است، اما با وجود این زمان کم برخی دوستانی که تاریخ را نقل می‌کنند یادشان می‌رود و اشتباه می‌کنند با اینکه زمان زیادی از آن نگذشته است.
رییس دولت دوازدهم عنوان کرد: کتاب به عنوان مخزن بسیار بزرگ، اسرار نهفته و داستان گذشته را در خود نگه داشته است و گنجینه بسیار ارزشمندی است. یک دانشمند، اندیشمند، فقیه و متکلم را از کتابش و چیزی که نوشته و یا نکاتی که گفته و دیگری آن را نوشته است می‌توان یافت و اگر کتاب نبود، خسارت بسیار بزرگی برای بشریت بود.
او افزود: اگر کتاب نبود حتی اتصال ما با قرن‌های گذشته قطع می‌شد و اگر هم اتصالی بود بسیار ناچیز بود. کاش در دیگر کتاب‌های آسمانی مانند تورات، انجیل و زبور هم مانند کتاب آسمانی قرآن تغییری ایجاد نمی شد. هم کلمات حق بوده‌اند. انسان وقتی قرآن را می‌خواند و در معنای آن دقت می کند بسیار لذت می برد. یک صفحه قرآن را اگر هزار بار خوانده باشیم در هزار و یکمین بار معنای جدیدی را استخراج می‌کنیم.
کتاب گنجینه‌های علم است
رئیس جمهوری با بیان اینکه امیرالمومنین (ع) بعد از پیامبر(ص) در خانه نشست و روایات و احادیث ایشان را نوشتند و گفته می‌شود تفسیر کوتاهی هم نوشته‌اند، اظهار کرد: کتاب گنجینه‌های علم است. سلسله تفکر و نظرات چگونه در اختیار ما قرار گرفته است؟ اگر کتاب نبود چگونه پیشرفت‌های پزشکی به ما می‌رسید؟ چگونه می‌فهمیدیم کجا هستیم و ۱۰، ۲۰ سال قبل کجا هستیم.
روحانی با بیان اینکه امروز کتابت جدیدی به نام فضای مجازی ایجاد شده است، گفت: یکی از اختراعات تحول‌آفرین فضای سایبری است. کجا آدم فکر می‌کرد وسیله کوچکی به نام موبایل بسیاری از دانش مورد نیاز را با مراجعه آن در اختیارش قرار داده و یک کتابخانه بی‌انتها را روبه‌روی انسان می‌گذارد.
او با بیان اینکه فضای مجازی تحول شگرفی را ایجاد کرده است، گفت: زمانی به کتابخانه می‌رفتی کتابی را می‌خواستی ولی آن کتاب نبود و فرد دیگری گرفته بود اما امروز کتابخانه با فضای سایبری در اختیار شما است. نه تنها در نظریات علمی که کتاب حامل آنها است، تحولات اجتماعی نیز همین‌طور است. تحول اجتماعی در زمان مشروطه با کتاب و عالمان شروع شد. کتابی که علامه نایینی نوشت. ایشان ورق جدیدی در فقه سیاسی نوشت. مهم است حکومت دینی را با رای پیوند دهد. این مسئله در اوراق فقهی نبود. عالمی چنین مطلبی را مطرح کرد و مبنای یک انقلاب شد. انقلاب مشروطه مجلس شورای ملی، رای و انتخابات را به وجود آورد هرچند که آنها هم صدمه دیدند.
روحانی ادامه داد: انقلاب اسلامی از یک اعلامیه مرجع تقلید ایجاد شد. اعلامیه‌ها مبنای یک تحرک بودند. کتابت یک نهضت و انقلاب را آغاز کرد. امام یک مطلب را مطرح کرد که حکومت اسلامی نام گرفت. بحث هایی در سال ۵۵، ۵۶ با حضور فقهای روشنفکر شکل گرفت که اگر انقلاب پیروز شود، حکومت ما چیست؟ رای مردم چقدر دخالت دارد؟ حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی معنای آن چیست منشاء بسیاری از تحولات سیاسی بزرگ دنیا به نظریه‌ای بازمی‌گردد که در یک کتاب مفتوح و نقد شده است. باید کسی اندیشه کند و این اندیشه در صحیفه، چه پوست آهو، چه فضای مجازی و چه کاغذ نوشته شود.
کتاب راهنمای امروز و مبین حرکت‌های دیروز بشر است
رییس جمهوری گفت: البته کتاب برای راهنمایی امروز است، کتاب مبین حرکت‌های دیروز بشر است، کتاب راهنمای فردای ماست. خود قرآن برای همیشه، برای فردا و فرداها و تا قیامت راهنمای ما است. بسیاری از کتاب‌ها در مقاطع مختلف راهنمای ما هستند. برخی از کتاب‌ها کهنه نمی‌شوند، کتاب آسمانی که جای خود دارد.
روحانی ادامه داد: مگر کتاب حافظ و سعدی کهنه می‌شود، مگر شعرهای مولانا کهنه می‌شود اینها هیچ‌گاه کهنه نمی‌شوند و هر چقدر که می‌گذرد زنده‌تر و آشکارتر می‌شوند. یک اثر نفیس که از تراوش مغز و اندیشه یک عالم بزرگ و یک آگاه بزرگ تبدیل به یک نوشته و یک کتاب تبدیل شود، عمر جاودانه پیدا می‌کند و به این زودی‌ها از بین نمی‌رود. مگر شاهنامه فردوسی از بین رفته است یا از بین می‌رود، شاهنامه فردوسی برای همیشه خواهد بود.
او گفت: همه اینها کتاب‌هایی ماندگارند. کتابی که با فطرت، هدایت انسان و با امروز و فردای انسان سر و کار دارد هیچ‌گاه از بین نمی‌رود. اگر کتابی است که شما آن را برای امروز نوشتید که به درد فردا نخورد، فردا کسی آن کتاب را نمی‌خواند، اما اگر یک کتاب، کتاب هدایت انسان است، این کتاب در هر مقطعی می‌تواند به صحنه بیاید.
رییس‌جمهوری افزود: البته اکنون بیشتر فضای مجازی غالب شده است ولی قبل از فضای مجازی در خانه‌های مردم، یک قرآن مجید و در کنار آن مفاتیح حاج عباس قمی قرار داشت و اگر هم کسی ذوق بیشتری داشت یک کتاب حافظ و سعدی یا شاهنامه یا چند کتاب تاریخی و تفسیری در قفسه خانه خود داشت.
روحانی با بیان اینکه کتاب نیاز بشر است که روح انسان را تازه می کند و انسان را متحول می‌سازد، بیان کرد: همین الان هم شعر سعدی ما را متحول می‌کند و شعر حافظ ما را تکان می‌دهد. سال‌ها و قرن‌ها گذشته اما این کتاب‌ها همچنان نو باقی مانده است و به این خاطر است که از جان برخاسته است.
باید با کتاب آینده را نگاه و ترسیم کرد
او تصریح کرد: ریشه این موضوع مادی نیست چرا که اگر ریشه مادی باشد زود از بین می‌رود و تمام می‌شود، این ریشه معنوی، روحی و فرهنگی دارد و به همین دلیل از بین نمی‌رود و برای همیشه باقی می‌ماند.
رییس جمهوری در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه باید با کتاب آینده را نگاه و ترسیم کرد، گفت: البته بعضی از مسائل جا افتاده است. به عنوان نمونه اینکه آینده را پیش بینی کنید، ممکن است بگویید تولید یا نوآوری افزایش یابد، سبب بهتر شدن شرایط خواهد شد که این مسائل کلیات است. اما اینکه دقیق، ریز و موردی بگویید به عنوان نمونه در سال ۱۴۰۵ اتومبیل بنزینی و گازوئیلی دیگر در دنیا نیست و همه اتومبیل‌ها برقی است، قابل پیش‌بینی نیست.
روحانی ادامه داد: علم و کتاب برای امروز ما، اندیشه فردای ما و برای نسل جوان بسیار مهم است و باید از نویسندگان، مولفان و محققان تجلیل کنیم که هر کدام سهم بزرگی در فرهنگ جامعه، دانش جامعه و تعالی جامعه دارند.
رییس دولت تدبیر و امید گفت: مراسم تجلیل از نویسندگان کتاب سبب نزدیک شدن فرهنگ ملت‌ها به یکدیگر می‌شود. علاوه بر این چنین مراسمی باعث می‌شود که بزرگان رشته تألیف یا ترجمه و کتابت تجلیل شوند و جایگاه کتاب و در نهایت تقاضا برای خواندن کتاب افزایش یابد. زیرا هر در جامعه‌ای هرچقدر تقاضا برای کتاب افزایش یابد، خود به خود باعث تشویق مولف، ناشر و تشویق همه رشته‌های مربوط به مسئله کتاب می‌شود که در حال فعالیت هستند.
روحانی خاطرنشان کرد: امیدواریم در سایه انقلاب اسلامی و تحولاتی که امروز به صورت یک حرکت بسیار نو و زیبنده در زمینه کتاب به شکل‌های مختلف در حال شکل‌گیری است، مانند کتاب الکترونیکی یا کتاب به صورت فعلی، شاهد یک تحول بزرگ باشیم و جامعه ما و نسل جوان بهتراز اندیشه‌های نو استفاده و بهره‌برداری کند.
جایزه کتاب سال کارنامه نشر و کتاب ایران است
سید عباس صالحی با بیان اینکه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به نحوی کارنامه نشر و کتاب ایران محسوب می‌شود گفت: در سال ۹۲، حدود ۶۶ هزار کتاب منتشر شده بود، اما در سال ۹۸، حدود ۱۰۵ هزار عنوان کتاب چاپ شد که ۵۶ هزار عنوان چاپ اول بود. این نشان می‌دهد طی ۸ سال گذشته روند انتشار کتاب رو به رشد بوده است و در این مسیر، رشد کمّی در کنار رشد کیفی قابل توجه بوده به خصوص در برخی حوزه‌ها که هر دو روند حرکت همپایی داشتند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: جریان فرهنگ مکتوب در دهه‌های متوالی در کنار جریان رشد علمی پا به پا حرکت کرده و محسوس بوده است. در یک سال اخیر طبعا کرونا تأثیرات خود را بر فضای علمی و فرهنگی کشور و فرهنگ مکتوب گذاشته است و ما شاهد تعطیلی برخی رویدادها بودیم، مثل نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران و نمایشگاه‌های کتاب استانی که در روند تولید کتاب به لحاظ کمّی تأثیر گذاشته و کاهش محسوس ۱۰ درصدی را داشته‌ایم.
صالحی با بیان اینکه در ارتباط با کتاب‌های چاپ اول تفاوت زیادی را شاهد نیستیم گفت: آمار نشان می‌دهد در بهمن سال ۹۹ـ۹۸ کتاب‌های چاپ اول مشابه بودند، اما در چاپ اول و مجدد درصدی کاهش تولید داشتیم. کرونا تأثیرات خود را در فضای کلی خدمات کشور و فرهنگ مکتوب گذاشت، اما این تأثیر مسیرهای طی شده را منقطع نکرد بلکه موجب شد طرحی طراحی شود تا خسارت‌ها را کاهش دهیم و از فضای موجود به عنوان فرصت استفاده شود. امسال در این راه و در ماه‌های ابتدایی سال ۹۹ ابتدا از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پویش کتابخانه به راه افتاد که در آن ۲۳۰ هزار کتاب الکترونیک به فروش رفت.
نمایشگاه مجازی کتاب تهران اتفاق خوب در فضای فرهنگ مکتوب
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به جریان کتاب‌های الکترونیک در کشور گفت: این جریان پویا و رو به جلو است و نشر کشور توانسته پیوندهای خود را با آن برقرار کند. اتفاقی که از آن باید به عنوان یک اتفاق خوب در فضای فرهنگ مکتوب از آن یاد کرد که با فرصت‌هایی هم همراه بود نمایشگاه مجازی کتاب تهران بود. این رویداد به همت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مؤسسه زیرمجموعه آن و صنف نشر از اول تا ۱۰ بهمن‌ماه سال جاری با ۱۰۰ هزار عنوان کتاب داخلی برگزار شد. در آن ۱۷۳۲ ناشر حضور داشتند که در آن یک و نیم میلیون عنوان کتاب به فروش رفت و رقمی معادل ۶۴ میلیارد تومان را به ثبت رساند. در این رویداد ۸۵۰ هزار مرسوله پستی از سوی شرکت ملی پست ایران به سراسر کشور ارسال شد که ۹۷ درصد مرسولات تا به امروز به دست خریداران کتاب رسیده است.
صالحی با اشاره به تسهیلاتی که در حاشیه نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تخصیص یافته بود، گفت: تخفیف ۲۰ درصدی تا ارسال رایگان، ۵۰ درصد تخفیف ترافیک اینترنت و ۲۵ تا ۱۰۰ درصد تخفیف پست برای ناشران از جمله تسهیلاتی بود که در این نمایشگاه در نظر گرفته شده بود.
صالحی به تأکیدات رئیس‌جمهور طی هشت سال اخیر در راستای دولت الکترونیک اشاره کرد و گفت: تأکید شما در طول این دو دوره ریاست‌جمهوری بر جریان دولت الکترونیک و اینکه این مسئله می‌تواند فرصت ملی باشد و در عین آسیب‌ها، امروز نمی‌توان فرصت‌ها را نادیده گرفت که در این نمایشگاه مشهود بود.
او گفت: نکته اول، نمایشگاه فیزیکی است که ما همواره ساعت مراجعه خاصی را برای آن در نظر می‌گرفتیم، در حالی که در نمایشگاه مجازی فرصت بازدید ۲۴ ساعته بود و بررسی دوستان نشان می‌دهد ۳۰ درصد خریدها از ساعت ۹ شب تا ۶ صبح انجام شده است. در نمایشگاه فیزیکی، ما هر ساله مشکل فضا را داشتیم. مثلا در سال گذشته ۸۰۰ ناشر به لحاظ فیزیکی توانستند در نمایشگاه حاضر شوند، اما ما هر ساله با تعداد زیادی از متقاضیان مواجه هستیم که تقاضای حضور دارند، اما حدودی را برای نشر ناشران در نظر می‌گیریم تا بتوانند براساس آن در نمایشگاه شرکت کنند، در حالی که در نمایشگاه مجازی کتاب تهران تقریبا دو برابر سال گذشته ناشران حضور داشتند و ما مشکل فضا و مکان نداشتیم.
کاهش هزینه‌های بالاسری در نمایشگاه مجازی کتاب تهران
صالحی ادامه داد: از جمله مزایای دیگر نمایشگاه مجازی کتاب تهران کاهش هزینه‌های بالاسری از جمله منابع مالی، انسانی و زیرساختی است. ما هزینه‌های بالاسری را با این رویداد مجازی کاهش دادیم، اما در کنار آن، مخاطبان را گسترده‌تر کردیم. ارسال محموله‌های پستی نشان می‌دهد ۱۸ هزار مرسوله پستی فقط به روستاها داشته‌ایم، اما ممکن بود عملاً افرادی که در این مناطق ساکن هستند، نتوانند در نمایشگاه فیزیکی حاضر شوند. یکی از ناشران حاضر در نمایشگاه امسال به من گزارش داد که در نمایشگاه مجازی ۷۵ درصد مراجعاتش مربوط به غیرتهرانی‌ها بوده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه گستره مخاطب از زوایای مختلف می‌تواند بررسی شود، گفت: نمایشگاه مجازی کتاب تهران فرصتی را برای دامنه وسیعی از مخاطبان، اهل قلم، نشر و اقتصاد نشرفراهم کرد. این نمایشگاه به عنوان اولین اتفاق، نواقصی داشت که رفع خواهد شد، اما این به معنای کنار گذاشتن نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران نیست. ولی باید گفت نمایشگاه مجازی کتاب تهران فرصتی را برای اقتصاد نشر و فرهنگ مکتوب فراهم کرد.
بررسی ۸۷هزار و ۳۰۵ عنوان کتاب در هشت سال گذشته
در ادامه این آیین، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، با بیان اینکه در سه سال اخیر ارزیابی و بررسی آثار کتاب‌ها بر اساس فراخوان به‌دست آمده‌است، گفت: این روش را هرگز نهایی و بررسی‌ها را رها نکردیم بلکه به انبوهی از عالمان و فاضلان که در ۳۸ دوره جایزه کتاب سال کار داوری آثار را انجام می دادند پیام دادیم تا کتاب‌های مناسب چرخه ارزیابی را معرفی کنند.
دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران افزود: پس از غربال ابتدایی آثار در گروه‌های ۷۷ گانه بررسی ابتدایی انجام و در مرحله بعدی هر کتاب توسط سه داور بررسی شد. میانگین امتیازات بین ۹۰ تا ۱۰۰ کتاب برگزیده و امتیاز میان ۸۰ تا ۹۰ شایسته تقدیر شناخته شدند. امسال ۴۹ هزار و ۷۴۱ عنوان در غربال ابتدایی مورد بررسی قرار گرفت. در گروه‌ها ۳۷ هزار ۷۱۲ عنوان کتاب بررسی شد. کتاب‌های مرحله اول ۹۴۸۴ و کتاب‌های راه یافته به مرحله دوم ۲۴۷ عنوان و آثار برگزیده ۱۲ عنوان و کتاب‌های شایسته تقدیر ۵۹ عنوان بودند.
مهدوی راد با اشاره به جایزه جهانی کتاب سال گفت: ۱۸۰۰ عنوان پژوهش درحوزه مطالعات ایرانی و اسلامی مورد بررسی قرار گرفت و ۲۰ عنوان به مرحله نهایی رسید و پنج عنوان کتاب برگزیده از کشورهای آمریکا، آفریقای جنوبی، روسیه، چین و فرانسه است. چهره برجسته این بخش کریستوفر پُل کلوهسی است که کتابی با عنوان «حضرت فاطمه(س)، دختر حضرت محمد(ص)» دارند.
او با اشاره به فعالیت های هشت ساله اخیر جایزه کتاب سال عنوان کرد: ۸۷ هزار و ۳۰۵ عنوان را در هشت سال گذشته مورد بررسی قراردادیم. در این مجموعه ۸۳ عنوان برگزیده و ۳۲۷ عنوان شایسته تقدیر و ۴۱۰ عنوان اثر منتخب در این سال‌ها داشتیم.
مهدوی‌راد در پایان گفت: این سال‌ها با فراز و فرودهایی همراه بود. آیین‌نامه و کاربرگ‌ها را تغییر دادیم. این تغییر بسیار موثر بود تا اگر کتابی از راه فراخوان مورد بررسی قرار نگرفت، یک سال مجال بررسی داشت.
در پایان این برنامه تعدادی از برگزیدگان که امکان حضور در این مراسم را داشتند جوایز خود را از ریاست جمهوری دریافت کردند.