به گزارش هنرآنلاین به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، جلسه هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور دوشنبه ۱۹ آبان ماه با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اعظم بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، هادی جعفری نژاد رییس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور، فاطمه فهیم نیا عضو هیات علمی دانشگاه تهران، هوشنگ مرادی‌کرمانی، مهری پری‌رخ، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و جمعی از معاونان و مدیران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.
سید عباس صالحی با تبریک اعیاد ربیع و قدردانی از اقدامات صورت گرفته در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به بیان نکاتی درباره مسائل روز کتابخانه‌های عمومی پرداخت و گفت: در آستانه روز کتابدار و هفته کتاب، از مجموعه همکاران‌مان در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و به طور ویژه کتابداران عزیز که با همت و تلاش خود پشتیبان اصلی این نهاد فرهنگی بودند تشکر می‌کنم. یکی از نکاتی مهمی که در گزارش ارائه شده از فعالیت نهاد مشخص بود، موضوع کرونا و اقتضائات آن در فعالیت کتابخانه‌ها است. اینکه چگونه می‌توان از تهدیدات کرونا کاست و بر فرصت‌های ایجاد شده افزود.
او افزود: اگر چه در ابتدا تصور همگان و به خصوص عزیزان ما در وزارت بهداشت و درمان این بود که شیوع این بیماری هم ممکن است مانند بحث سیل که با وجود خسارات فراوان چند ماهی همراه ما باشد و پس از مدتی با گرم شدن هوا از بین می‌رود، اما با این طول کشیدن و خشونت رو به افزایش این ویروس، باید خودمان را برای یک شرایط ویژه در حوزه های مختلف زندگی اجتماعی از جمله حوزه کتابخانه ها آماده کنیم. در گزارش ارائه شده از سوی عزیزان در نهاد تجربه ها و پیشنهادات خوبی ارائه شد، اما باید آن را به یک برنامه مشخص تبدیل کرد تا مسیری برای "کتابخانه در زیست کرونایی" در سال ۱۴۰۰ داشته باشیم.
لزوم توجه به تهدیدات و فرصت‌های دوران کرونا
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر لزوم توجه تهدید زدایی و فرصت آفرینی در شرایط حاکم بر کشور گفت: از جنبه تهدید زدایی اشاره شد که ما حوزه مصرف فرهنگی و به خصوص زیست ما در کتابخانه‌ها مانند در تعداد اعضا، تعداد مراجعه و حضور در کتابخانه هیچ کدام آمار قابل توجهی نبوده و این خطر وجود دارد که ما با کاهش همین میزان موجود در دوران کرونا و پس از کرونا هم مواجه شویم. از سوی دیگر در جلسات گذشته هم مطرح بود که ما نیاز به "مکان‌های سوم" داریم برای با آرامش و رشد و تعالی انسان. این بحث امروز در جهان مطرح است که در کنار خانه و محل کار مکان‌های سومی هم داشته باشیم تا از بروز اختلال در محیط خانه و محل کار هم جلوگیری شود.
صالحی ادامه داد: هر اندازه مکان‌های سوم ما با زیست بوم فرهنگی و تعالی انسانی همراه‌تر باشند، محیط خانه و کارگاه و کارخانه هم محیط سالم‌تری خواهد بود و در این مسیر یکی از ایده های مورد توجه این بود که کتابخانه می‌تواند این مکان سوم باشد. اما با یک نوع بازسازی کاربری که در گذشته هم به عنوان تبدیل کردن کتابخانه‌ها به مکان های فرهنگی چند منظوره با محوریت کتاب مطرح کرده بودم.
تحقق عدالت فرهنگی با ارائه ایده‌هایی نو برای دوره کرونا
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برخی از تجربیات نهاد در این حوزه گفت: به نظر می‌آید که ما باید فهرستی را از تهدیداتی که این جریان کرونا می‌تواند برای ما داشته باشد تهیه کنیم که یکی از آن می‌تواند مهاجرت افراد از فضای کتابخانه به فضای مجازی در دوران کرونا و پس از آن باشد و بهره‌گیری افراد از فضای کتابخانه کمتر شود. از سوی دیگر فرصت‌هایی که می‌توان آفرید را نیز فهرست کرد. به نظر می رسد دوستان در این ماه‌ها نمونه‌هایی از این فرصت را چشیده و تجربه کرده اند.
او در ادامه به تجربیات حاصل شده در آموزش و پرورش در فعالیت‌های دوران کرونایی خود اشاره کرد و گفت: بحث راه‌اندازی شبکه شاد با همه نقاط ضعف، دستاوردهای خوبی برای حفظ کلاس درس، دانش‌آموز و معلم داشته است؛ به همین تناسب آیا ما نیز می‌توانیم یک شبکه گسترده مانند شاد داشته باشیم و کتابخانه محوری را در فضای مجازی ترویج کنیم و رابطه ای را با مجموعه قابل توجهی از مخاطبان به وجود بیاوریم که حتی آن کتابخانه روستایی هم فرصت حضور را پیدا کند؟ شبکه شاد با همه نقص‌ها، فرصت‌هایی ایجاد کرده که یک معلم در استان سیستان و بلوچستان هم امکان دیده شدند داشته باشد. در گذشته چنین شرایطی فراهم نبود اما امروز با این اقدام هم عدالت آموزشی در فراگیر و هم در فرادهنده وجود دارد که می‌توان با ایده های مشابه و تلفیق آنها برنامه ای را برای فعالیت در دوران کرونا تهیه کنیم.
کتابخانه‌ها به مثابه عناصر هویت‌بخشی شهری
او با اشاره نقش مهم کتابخانه‌ها در ایجاد "مکان سوم" در زندگی اجتماعی گفت: ما به مکان حقیقی نیاز داریم و حتما نباید آن را از زندگی اجتماعی حذف کرد؛ در عین اینکه فضای مجازی ارزش و اهمیت خود را دارد، اما باید به یک بُعد ترکیبی از مکان حقیقی و مکان مجازی دست پیدا کنیم. چرا که این بُعد ترکیبی است که می‌تواند اثرگذار باشد، اما اگر بخواهد به حذف مکان حقیقی منجر شود طبعا هم در حوزه خانه اول، هم در حوزه خانه دوم و هم سوم، گرفتار اختلالات ارتباطی می‌شویم.
او با تقدیر از اقدامات صورت گرفته در حوزه فضا و مکان در فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی گفت: نهاد به دو حوزه احیاء کتابخانه‌های مرکزی و اتمام پروژه های بالای ۷۰ درصد پیشرفت، توجه ویژه‌ای داشته است. در حوزه کتابخانه های مرکزی دوستان این مدل فعلی را شروع کردند و ان‌شاءلله عزیزان سازمان برنامه بودجه کمک خواهند کرد تا کتابخانه مرکزی در هر شهر به عنوان یکی از عناصر مهم هویت‌بخشی شهری مطرح باشد؛ همان گونه که میدان اصلی یک شهر هویت آن شهر محسوب می‌شده است. حُسن کتابخانه های مرکزی این است که با تبدیل شدن به یک الگوی عالی می‌تواند در کتابخانه های کوچک روستایی نیز ادامه پیدا کند. این مجموعه‌ای که در کتابخانه‌های مرکزی بجنورد، مشهد، یزد و سایر کتابخانه‌های مرکزی در حال شکل‌گیری است، می‌تواند باقیات الصالحات این دوره باشد.
صالحی درباره پروژه های بالای ۷۰ درصد نیز گفت: تاکیدات معاون رئیس جمهور، هم دوستان سازمان برنامه و بودجه و هم در فضای خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید داریم که اگر بتوان این پروژه‌ها را تا سال ۱۴۰۰ به نقطه‌ای رساند، اتفاق بزرگی در این حوزه رخ خواهد داد.
تلاش برای تقویت بودجه و معیشت کتابداران
سید عباس صالحی درباره به بیان نکاتی درباره بودجه نهاد پرداخت و گفت: یکی از دغدغه هایی که در بحث بودجه هم در هیات امنا و هم در فضای بیرونی مطرح است، بحث حقوق کارکنان نهاد است. البته انصافا تفاوتی که حقوق کتابداران در طی ۶ سال حضور جناب آقای مختارپور در نهاد ایجاد شده بسیار چشمگیر بوده است و این تغییرات از سال ۱۳۹۲ تا کنون به صورت مستند موجود است. بر این اساس در این دوره زحمات بسیاری کشیده شده تا در شأن کتابداران و در حد مقدورات نهاد این اتفاق رخ دهد، اما امسال مطرح شدن بحث افزایش مابقی ۵۰ درصد، فضا را به سمتی برد که توضیحات نشان داد که همه دستگاه‌ها این درصد را بر اساس توان و مقدورات خود برای کارکنان فراهم کردند و بودجه اضافه‌ای به این دستگاه‌ها تزریق نشد.
او افزود: طبعا یک مطالبه ای در فضای نهاد کتابخانه‌های عمومی به وجود آمده که همه دست به دست هم بدهیم این فضا را به سمت پاسخگویی ببریم؛ اشاره شد که امسال بخشی از افزایش حقوق صورت گرفت و تلاش می‌کنیم در سال ۱۴۰۰ با حمایت مجلس و دولت شرایط بهتری ایجاد کنیم تا ۵۰ درصد را مشابه دستگاه‌های دیگر در سال آینده دنبال کنیم. همچنین تلاش کنیم موضوع تأمین اعتبار برای اتمام پروژه‌های بالای ۷۰ درصد را هم به همین صورت پیگیری و انجام شود.
لزوم بهره‌مندی از ظرفیت کتاب‌های دیجیتال در کتابخانه‌ها
صالحی با تاکید بر استفاده از ظرفیت کتاب‌های الکترونیک در کتابخانه‌های عمومی گفت: ما در حوزه کتاب‌های دیجیتال یک فرصت پیش رو داریم، اما از طرف دیگر موانعی حقوقی نیز در این حوزه وجود دارد. چراکه تصور و قصد ناشر از فروش نسخه الکترونیکی کتاب خود این است که یک نسخه از آن را به فروش برساند تا یک فرد و در نهایت افراد خانواده آن فرد از آن استفاده کنند. اما بارگزاری کردن این آثار در یک گستره وسیع از نظر تجاری و اقتصادی برای آنها به صرفه و قابل توجیه نیست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: باید بررسی کنیم که چطور می می‌توانیم از ظرفیت کتاب‌های دیجیتال برای ارائه در کتابخانه‌های عمومی بهتر استفاده کنیم. اگر بتوانیم با همکاری معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد، کمیسیون فرهنگی مجلس و نهاد کتابخانه‌ها بتوانیم یک قالبی از لحاظ حقوق مادی و معنوی ناشر ایجاد کنیم، گام مهمی برای پیشبرد این هدف و فراگیری استفاده از این آثار در کتابخانه‌ها ایجاد کرده‌ایم.
تلاش برای افزایش بودجه و حقوق کتابداران
علیرضا مختارپور در این نشست در تشریح آخرین وضعیت پیگیری‌های صورت گرفته در بحث حقوق کتابداران گفت: یکی از مسائلی که اعضای هیات امنای کتابخانه‌های عمومی نیز پیگیر آن بودند، موضوع حقوق کتابداران بود که متاسفانه علی رغم پیگیری‌های متعددی که از طریق مکاتبات جناب آقای صالحی با مقامات دولتی از جمله رئیس جمهور محترم، معاون اول رئیس جمهوری و سازمان برنامه و بودجه صورت گرفت به نتیجه‌ای در افزایش بودجه نرسیدیم و برای سال جاری متاسفانه کمکی به ما نشد.
او درباره تناسب هزینه‌ها و بودجه نهاد توضیح داد: در حال حاضر ما به صورت ماهانه ۳۹ میلیارد تومان حقوق می‌پردازیم که دولت فقط ۱۵ میلیارد تومان آن را می‌دهد و ما ماهانه تنها ۲۴ میلیارد تومان کسری برای پرداخت حقوق داریم و البته با تلاش دوستان و زحمات شبانه روزی، از دستگاه‌هایی هستیم که زودترین واریز حقوق را داریم. البته نتوانستیم ۵۰ درصد را محقق کنیم، اما همان مقدار که افزایش دادیم را توانستیم به موقع پرداخت کنیم.
لزوم اتمام ۷۰ پروژه نیمه کاره در نهاد
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: در این زمینه نهاد با دو مشکل روبه‌رو بود، یک مشکل "موانع قانونی" که با رایزنی با نمایندگان مجلس، پیشنهادات آنها و تجربیاتی که در نهاد وجود داشت، مواردی برای اصلاح به مجلس محترم ارسال شده که نمایندگان در کمیسیون فرهنگی در حال تدبیر در این موضوع هستند و انتظار داریم جناب آقای بانکی‌پور که عنایت ویژه‌ای به حوزه کتاب و کتابخانه‌ها دارند، نسبت به برطرف شدن مشکلات و نواقص قانونی نهاد اقدام کنند. مسئله دوم نیز "بودجه" بود که خوشبختانه نمایندگان دوره جدید مجلس با توجه به اینکه از انتظارات کتابداران آگاه و دلسوز هستند، تماما به ما قول دادند که برای بودجه ۱۴۰۰ یک کمک جدی به نهاد صورت بگیرد.
مختارپور همچنین با اشاره به پروژه‌های نیمه کاره در نهاد یادآور شد: چند ماه پیش جناب آقای جهانگیری در جلسه‌ای که با حضور شورای معاونین برگزار شد حضور یافتند و فرمودند که دولت بنا دارد پروژه‌های بالای ۷۰ درصد را تا پایان دولت به پایان برساند. همانطور که در این جلسه نیز مطرح شد، ۷۰ باب کتابخانه بالای ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی در نهاد وجود دارد که انتظار می‌رود دولت محترم به این وعده عمل کنند که تا پایان دولت بتوانیم این پروژه‌های بالای ۷۰ درصد را به اتمام برسانیم.
ارائه گزارش یک‌ساله نهاد در بخش‌های مختلف
در ادامه این نشست امین متولیان، معاون برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد به ارائه گزارشی یک ساله از اقدامات صورت گرفته در حوزه آموزش، پژوهش و فناوری اطلاعات در نهاد، مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد، به ارائه گزارش اقدامات ترویجی و فرهنگی، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از شیوع کرونا و فعالیت‌های فرهنگی ترویجی صورت گرفته در فضای پرداخت. همچنین هوتن والی‌نژاد معاون مالی و اداری نهاد، گزارشی از اقدامات انجام شده در راستای افزایش بودجه نهاد در سال ۱۴۰۰ و هادی امیری، مدیرکل عمرانی نهاد، به مرور وضعیت پروژه‌های عمرانی نهاد پرداخت.
بخش پایانی این نشست نیز به بیات نکات و پرسش‌های اعضای هیات امنا درباره گزارش‌های ارائه شده اختصاص داشت که معاونان و مدیران کل نهاد به پاسخگویی به این سوالات پرداختند.