سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: امام موسی بن جعفر الکاظم (ع) یا امام موسی کاظم (ع) ملقب به "ابو ابراهیم" و "ابوالحسن" هفتمین امام شیعیان دوازده امامی بعد از پدرشان امام جعفر صادق (ع) هستند که در سال (128ق)، هم‌زمان با انتقال قدرت از امویان به عباسیان متولد شدند. ایشان پدر امام علی بن موسی الرضا (ع) هستند.
حضرت امام موسی‌کاظم (ع) را به دلیل کنترل خشم خود در برابر بدرفتاری دیگران، کاظم و به سبب عبادت بسیار، عبد صالح لقب داده‌اند. باب الحوائج نیز از القاب ایشان است. از دیگر القاب مشهورشان می‌توان به کاظم، صابر، صالح، عبدالصالح، قائم، نفس زکیه، زین المجتهدین، وفی و امین اشاره کرد.
امام موسى کاظم (ع) از حدود 21 سالگى بر اثر وصیت پدر بزرگوار و امر خداوند متعال به مقام بلند امامت رسیدند و زمان امامت آن حضرت سى و پنج سال بود و مدت امامت حضرت از همه ائمه بیشتر بوده است البته غیر از حضرت ولى عصر (عج).
آثار زیادی درباره امام کاظم (ع) در قالب کتاب، پایان‌نامه و مقاله به زبان‌های مختلف نوشته شده است. موضوع بیشتر این آثار ابعاد زندگی و شخصیت امام هفتم شیعیان است. هم‌چنین همایشی با عنوان "سیره و زمانه امام کاظم (ع) در ایران برگزار شده که مقالات آن با عنوان مجموعه مقالات "همایش سیره امام کاظم علیه‌السلام" به چاپ رسیده است.
برگزاری این همایش و پرداختن به سیره و زمانه امام کاظم (ع) به دلیل دوران بسیار مهم و حیاتی در زندگانی ائمه (ع) بوده است. در واقع این دوران یک تغییر تاکتیک و تغییر روش در زندگی و سیره ائمه (ع) است و با این فعالیت همه ابعاد زندگی امام هفتم شیعیان، اعم از زندگی فردی، سیره سیاسی اجتماعی، میراث علمی و فرزندان و خاندان امام کاظم (ع) و به ویژه سیره سیاسی ایشان مورد توجه قرار گرفته است.
درباره امام موسی کاظم (ع) کتاب‌های زیادی به زبان‌های عربی و فارسی نوشته شده است؛ عناوین 18 کتاب:
1- "امام موسی کاظم (ع)" مصطفی زمانی (1356 1411 ق)، قم، بنیاد فرهنگی اسلام
2- "امام موسی کاظم (ع) گروه کودکان و نوجوانان" بازنویسی مهدی رحیمی، بنیاد بعثت
3- "امام موسی کاظم (ع)" سید کاظم ارفع، موسسه انتشاراتی فیض کاشانی
4- "بر امام صادق و امام کاظم (ع) چه گذشت؟" سید محمدحسن موسوی کاشانی، انتشارات زاهدی
5- "پرواز در زنجیر، داستان زندگی امام کاظم(ع)" رضا شیرازی، انتشارات پیام آزادی
6- "پیشوای آزاده، امام کاظم (ع)" مهدی پیشوایی، انتشارات توحید
7- "پیشوای هفتم، حضرت موسی بن جعفر(ع)" گروه نویسندگان، موسسه در راه حق
8- "تحلیلی از اوضاع زمانی امام موسی (ع)" علی گلزاده غفوری، انتشارات پرتو
9- "جامع الانساب در احوال اولاد و احفاد امام موسی کاظم (ع)" سید محمد علی روضاتی اصفهانی، اصفهان
10- "چهل حدیث در فضایل و کلمات امام موسی کاظم (ع)"، انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاداسلامی
11- "حضرت امام موسی کاظم در شکنجه‌گاه" عبدالامیر فولادزاده، انتشارات اعلمی
12- "حضرت موسی کاظم (ع)" فضل الله کمپانی انتشارات مفید
13- "داستان‌های زندگی از حضرت امام موسی بن جعفر(ع)" سیدرضا تقوی‌دامغانی، سازمان تبلیغات اسلامی
14- "زندگانی امام موسی کاظم علیه السلام" اکبر نواب شیرازی
15- "زندگانی حضرت امام موسی کاظم" عمادالدین حسین اصفهانی شرکت سهامی طبع کتاب
16- "سخنان حضرت موسی بن جعفر(ع)" سیدمحمدتقی حکیم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
17- "سیری در زندگانی امام هفتم" سید عبدالرسول حجازی، کانون انتشار
18- "شخصیت حضرت رضا و موسی الکاظم (ع)" احمد مغنیه، ترجمه سید جعفر غضبان، انتشارات اردیبهشت
به مناسبت سال‌روز طلوع امام موسی کاظم (ع) شاعران و ادیبان، اشعاری سروده‌اند؛ نمونه‌ای از این اشعار:
موساى عیسوى دم، هفتم امام شیعه
از کاظم غیظ افزود بر احترام شیعه
آید شمیم جنت زد بر مشام شیعه
گشتند زان شه دین، شاهان غلام شیعه
بگرفت چون که آن شاه بر کف زمام شیعه
گردید نور ایمان ظلمت‌زداى شیعه
مفتون همدانى
می‌سزد گر ساقی امشب باده در ساغر بریزد
باده در ساغر به عشق یار سیمین بر بریزد
می‌سزد گر آب زر امشب برای وصف دلبر
جای جوهر از قلم بر صفحه دفتر بریزد
می‌سزد امشب اگر طوطی طبعم پَر گشاید
جای شعر از سینه‌ام لعل و دُرّ و گوهر بریزد
می‌سزد امشب اگر از رحمت حق ابر رحمت
جای باران بر زمین گه عطر و گه عنبر بریزد
می‌سزد امشب اگر روح الامین از فرط شادی
بر سر خلق جهان از عرش اَعلا، زَر بریزد
می‌سزد امشب اگر از دیدن باب الحوائج
شادی از رخسار و نور از روی پیغمبر بریزد
می‌سزد امشب اگر از مقدم موسی بن جعفر
اشک شوق از دیدگان ساقی کوثر بریزد
می‌سزد، امشب اگر بهر نثار مقدم او
آسمان از دیدگان خویشتن اختر بریزد
می‌سزد امشب اگر از یُمن این مولود مریم
بهر کوری حسودان عود در مجمر بریزد
می‌سزد امشب اگر از آسمان و ابر ظلمت
خاک غم بر فرق خصم موسی جعفر بریزد
زد قدم در ملک هستی آن که از یُمن قدومش
وجد از دیوار و شادی و سرور از در بریزد
زد قدم شاهی که از بهر نثار مقدم او
زآسمان روح القدس از شوق دل اختر بریزد
آمد آن فرمانروایی کز برای مدحت او
جای شعر از سینه "ژولیده" گان گوهر بریزد
ژولیده نیشابوری
چون گل گلزار صادق پرده از رخ برگرفت
عالم از نور جمالش جلوه‌ی دیگر گرفت
آفتاب صبح صادق آنکه از صبح ازل
روشنی خورشید از آن ماه بلند اختر گرفت
دُرّ مکنون پرورش چون یافت در مهد صدف
شد حمیده خو، چو خو در دامن مادر گرفت
موسی کاظم امام هفتمین نور خدا
آنکه نور عارضش آفاق سرتاسر گرفت
آنکه روشن از جمالش گشت آیات خدا
وانکه رونق از کمالش شرع پیغمبر گرفت
هم ادب رونق از آن گنجینه آداب یافت
هم سخن زیور از آن کلک سخن گستر گرفت
شد رها از بند محنت آنکه از صدق و صفا
دامن باب الحوائج موسی جعفر گرفت
از در باب الحوائج روی حاجت بر متاب
زانکه فیضش چشمه از سرچشمه‌ی داور گرفت
در صف محشر شفاعت یافت آنکو چون رسا
دامن موسی بن جعفر در صف محشر گرفت
قاسم رسا
ساطع شده نور آسمـان‌هـا بـه زمین
امشب شـده مـتـصـل ثـریا بـه زمین
امشب گل بـاغ مصطفــی آمده است
آورده تمام کهکشــان را بـه زمـیــن
امشب متحیرم کجا را نـگــرم
آیــا نــگــرم بـه آسمان یا به زمین؟
ارکــان زمیـن بـه رقـص در آمده اند
غـوغـای عـجیبـی شده برپا به زمین
ای کاش کسی بود که با من می گفت
امشب چـه خبر شده در أبوا به زمین؟
جمعی ز فــرشتـگـان ندا سر دادند
آورده خدا ولــیِّ خود را به زمین
از بطــن حمیده و ز صلب صادق
آمد پـسـری به نام موسی به زمین
تا دیــده گشود ماه لرزید و شکست
افتــاد از آسمــان در اینجا به زمین
با خیل فرشته‌ها بــه همراه علــی
آمد ز جنان حضرت زهرا به زمیــن
امـشـب چه شود عیدی ما این باشد
یـک لحظه نظر کنی خدایا به زمین
حمید ضیایزدی
وارث مُلک تبسم، کاظم است
عشق عالمتاب هفتم، کاظم است
آفرینش، سوره ای از مهر او
بر لب هستی، تبسّم کاظم است
مُصحف اخلاص و قاموس یقین
بحر عرفان را تلاطم، کاظم است
ترجمان وحدت دلهای ما
تابش مهر تفاهم، کاظم است
می پرستان! وقت سرمستی رسید
در میستان، هفتمین خم، کاظم است
آسمان! تبریک، فصل هفتم است
مهر عالمتاب هفتم، کاظم است
رضا اسماعیلی