سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین، "فطر" به معنای آفرینش ابداعی، افتتاح و سرآغاز و اندازه‌گیری آرد و آب و سرشتن خمیر و مهیا نمودن آن برای پخت است و وجه تسیمه این واژه به لحاظ باز کردن روزه پس از 30 روز است.
واژه "فطر" از فطرت گرفته شده و به معنای سرشت است. بنابراین عیدفطر یعنی بازگشت به فطرت و سرشت.
واژه "عید" از ریشه "عود" به معنای بازگشت پی‌درپی و در عرف و شرع به ایامی اطلاق می‌شود که دربردارنده سرور و شادمانی باشد.
عیدفطر روز اول ماه شوال و از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است. این روز در بیشتر کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است و مسلمانان نماز عید برگزار می‌کنند. در این روز، روزه گرفتن حرام و پرداخت زکات فطره بر مسلمانان واجب است.
وقت نماز عیدفطر از اول آفتاب روز عید تا ظهر است. در عید فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب، افطار شود و زکات فطره داده شود و بعد از آن نماز عید به جا آورده شود.
برخی از اعمال روز عیدفطر:
پرداخت زکات فطره پیش از نماز عید
انجام غسل روز عید
اقامه نماز عید
بعد از نماز صبح و نماز عید گفتن تکبیرات "الله اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الحمد لله على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا"
خواندن زیارت امام حسین(ع)
خواندن دعاى ندبه
یکی از برنامه‌های مهم در ایام عیدفطر صله رحم است. دین اسلام سفارش زیادی بر صله رحم و ارتباط با خویشاوندان دارد.
عیدفطر، عید زیبایی‌های معنوی است؛ عید بشارت و عید سعادت است. این عید سعید، بر تمامی فطرت‌های بیدار مبارک باد. در ایران از سال 1390 به مناسبت عید فطر، دو روز تعطیل است.
شاعرانی با الهام از این عید بزرگ اشعاری سروده‌اند؛ نمونه و بخشی از این شعرها:
بگذشت مه روزه، عید آمد و عید آمد
بگذشت شب هجران معشوق پدید آمد
آن صبح چو صادق شد عذرای تو وامق شد
معشوق توعاشق شد شیخ تو مرید آمد
شد جنگ و نظر آمد شد زهر و شکر آمد
شد سنگ و گهر آمد شد قفل و کلید آمد
جان از تن آلوده هم پاک به پاکی رفت
هر چند چو خورشیدی بر پاک و پلید آمد
از لذت جام تو دل مانده به دام تو
جان نیز چو واقف شد او نیز دوید آمد
بس توبه شایسته برسنگ تو بشکسته
بس زاهد و بس عابد کو خرقه درید آمد
باغ از دی نامحرم سه ماه نمی‌زد دم
بر بوی بهار تو از غیب رسید آمد
مولوی
گل در بر و می در کف و معشوق به کام است
سلطان جهانم به چنین روز غلام است
گو شمع میارید در این جمع که امشب
در مجلس ما ماه رخ دوست تمام است
گوشم همه بر قول نی و نغمه چنگ است
چشمم همه بر لعل لب و گردش جام است
در مجلس ما عطر میامیز که ما را
هر لحظه ز گیسوی تو خوشبوی مشام است
از چاشنی قند مگو هیچ و ز شکر
زآنرو که مرا از لب شیرین تو کام است
تا گنج غمت در دل ویرانه مقیم است
همواره مرا کوی خرابات مقام است
از ننگ چه گویی که مرا نام ز ننگ است
وز نام چه پرسی که مرا ننگ ز نام است
میخواره و سرگشته و رندیم و نظر باز
وانکس که چو ما نیست در این شهر کدام است
حافظ منشین بی می و معشوق زمانی
کایام گل و یاسمن و عید صیام است
حافظ
گفتم کدام عید نه اضحی بود نه فطر
بیرون از این دو عید چه عیدست دیگرش
خاقانی شروانی
روزه به پایان رسید و آمد نو عید
هر روز بر آسمانت باد امروا
رودکی سمرقندی
بر آمدن عید و برون رفتن روزه
ساقی بدهم باده بر باغ و به سبزه
منوچهری دامغانی
ای خداوند عید روزه گشای
بر تو فرخنده شد چو فر همای
مسعود سعد سلمان
گذشت، ماه خدا و رسید، عید صیام
به هر دو باد، درود و به هر دو باد، سلام
هزار شکر که عید صیام کرد، طلوع
هزار حیف که ماه صیام گشت، تمام
چه دیر ماه خدا آمد و چه زود گذشت
چو آفتاب که یک لحظه می‌پرد از بام
مه نیاز و نماز و دعا و استغفار
مهی که بوی خدا می‌رسید از آن به مشام
مه مبارک جوشن‌کبیر، رفت ز دست
مه دعای سحر، ماه سجده، ماه قیام
به افتتاح و ابوحمزه، دعای مجیر
گرفته بود دل دوستان حق آرام
سلام باد به شب‌های قدر و اعمالش
که با خدا همه شب انس داشتیم مدام
سلام باد بر آن لحظه‌های شیرینی
که می‌شد از همه سو عفو کبریا اعلام
گناهکار! ز عفو خدا مشو نومید
که ناامیدی از رحمت خداست حرام
به عید فطر بگیر از خدای خود عیدی
که میهمان خدا را خدا کند اکرام
مه مبارک ما بیشتر مبارک شد
ز مقدم حسن، آن نور چشم خیرالانام
امام دوم، فرزند اول زهرا
که بود شانه پیغمبر خداش مقام
به روزه‌خوار بگو خون دل خورد دائم
به روزه‌دار گواراست عید ماه صیام
خوشا کسی که به مهر علی و اولادش
گرفت روزه و گسترد سفره اطعام
علی، ولی خدا، نفس مصطفی، حیدر
که حب او همه دین است و مهر او اسلام
خجسته نام خوشش حسن مطلع قرآن
حدیث مدحش در لوح گشته حسن ختام
وضو بگیر و بخوان داستان ردالشمس
که آفتاب، به دست علی سپرده زمام
بگو به خصم علی روزه و نماز، تو را
شرار آتش خشم خدا شود در کام
به روز حشر که داغ عطش به هر جگر است
خوشا کسی که زدست علی بگیرد جام
مرام میثم تمار خوش بود "میثم"
که در ثنای علی یافت عمر او اتمام
غلامرضا سازگار
دلم تنگ است و دلتنگند دلتنگان و دل ریشان
شب قدر است، لبخندی بزن، مولای درویشان
اگر همسو نمی‌گردند با فریاد‌های تو
نمی‌گریند دل ریشان، نمی‌چرخند درویشان
هنوز آن سوی دنیا قدر خوبی را نمی‌فهمند
فراوانند بدخواهان و بسیارند بدکیشان
رها از خود شدم آن قدر این شب‌ها که پنداری
نه با بیگانگانم نسبتی باشد نه با خویشان
به مرگ زندگی!... من مرگ را هم زندگی کردم
جدا از زندگانی کردن این مرگ‌اندیشان
شب قدر است لبخندی بزن تا عید فطر من
تبسم عیدی من باد، بادا عیدی ایشان
علیرضا قزوه
عید فطر است و اول شوال
نور عشق است و شور و جذبه و حال
بهر توفیق درک ماه خداست
قلب‌ها از نشاط، مالامال
جشن قرآن و جشن غفران است
عید اسلام و روز فخر و جلال
رمضان،ای مه نماز و دعا‌ای ره اکتساب فضل و کمال
رمضان، ای گناه شوی بشر
زآن همه چشمه‌های اشک زلال
رمضان، ای فضای رحمت حق
که زند مرغ دل، به اوج تو بال
رمضان، ای که روز نیمه‌ی توست
مطلع آفتاب عشق و جمال
عید مسعود زاد روز حسن
مجتبای محمدی تمثال
رمضان، ای که در شب قدرت
لطف یزدان، برون زحد مقال
ماه غفران و ماه توحیدی
ماه قرآن و ماه احمد و آل
حبیب‌الله چایچیان
همچنین کتاب‌هایی با موضوع عیدفطر نوشته شده و منتشر شده‌اند. عناوین برخی از این متون:
1- "خطبه‌های جمعه وعیدین امام علی(ع)" با مقدمه مهدی مهریزی و حجت ذبیحی فر، انتشارات خویی
2- "کتاب روزهای شادی مسلمانان" اثر یدالله نقری، انتشارات نفری
3- "عید فطر: مجموعه‌ای کامل از مسائل و استفتائات پیرامون احکام عید فطر: مطابق با آخرین فتاوای حضرت امام خمینی "قدس‌سره" و حضرات آیات عظام: بهجت "رحمة‌الله" زیر نظر ابوالفضل بنایی، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر مصطفی(ص)
4- "فرصت پرواز: 74 بحث پژوهشی، تحقیقی و تحلیلی در باب: ماه مبارک رمضان، روزه، رویت هلال و عید سعید فطر" اثر اسدالله افشار، انتشارات سفیر اردهال
5- "فضیلت عید سعید فطر" اثر اسماعیل غروی بهمئی، انتشارات طلیعه نور
6- "احکام نماز جمعه و عیدین"، تدوین سیدجواد موسوی، انتشارات دانش شرقی
7- "دعای روزهای ماه مبارک رمضان به انضمام کیفیت نماز عید سعید فطر"، مترجم علی ثقفی، انتشارات آرزوی دیدار
8- "سیری در خطبه اعیاد فطر و قربان" رضاقلی داودی، انتشارات دارالفکر
9- "صلاه الجمعه احکام‌ها و آداب‌ها و خاتمه فی صلاه العیدین"، محمدرضا فقیهی‌پزشکی، منتشر شده توسط معاونت فرهنگی شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه
10- "عید فطر: مجموعه‌ای کامل از مسائل و استفتائات پیرامون احکام عید فطر: مطابق با آخرین فتاوای حضرت امام خمینی "قدس‌سره" و حضرات آیات عظام: بهجت "رحمة‌الله" زیرنظر ابوالفضل بنایی، منتشر شده توسط مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)
11- "فرصت پرواز: 74 بحث پژوهشی، تحقیقی و تحلیلی در باب: ماه مبارک رمضان، روزه، رویت هلال و عید سعید فطر"، اسدالله افشار ویراستار سیدجمال حیدری، انتشارات سفیر اردهال
12- "فضیلت عید سعید فطر" به‌اهتمام اسماعیل غروی‌بهمنی، انتشارات طلیعه نور
13- "قنوت شکر، مسابقه عکس نماز عید فطر تهران" گردآورنده دبیرخانه مسابقه عکس نماز عید فطر تهران، نشر شهر، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
14- "من عید فطر هستم" مجید ملامحمدی، تصویرگر سیدحسام‌الدین طباطبایی، انتشارات نوای مدرسه