به گزارش هنرآنلاین، نشست «طراحی صحنه و لباس در تئاتر ایران و نسبت آن با وضعیت جهانی» با حضور رضا مهدی‌زاده و گلناز گلشن روز شنبه 31 شهریور، ساعت 19 در سالن استاد ناظرزاده کرمانی در تماشاخانه ایران‌شهر برگزار شد.
رضا مهدی‌زاده در این نشست گفت: «همه افراد طراحی صحنه را در واقع تجسدبخشی و جسمیت بخشی به تلاقی اندیشه مشترک بین آن چیزی از متن وجود دارد و آنچه پرورش یافته کارگردان و طراح صحنه است، می‌دانند. در این میان چیزی نهفته است که باعث تصویرسازی و پردازش بیرونی می‌شود. چیزی که فصل مشترک طراح صحنه با کار یک معمار یا گرافیست است.»
او ادامه داد: «طراح صحنه کسی است که به عنصر درام و تاریخ درام‌پردازی در تاریخ نمایش آگاه باشد. او می‌داند کنش نمایشی چیست. جانمایی و موقعیت نمایشی را می‌داند. یافتن کنش‌ها، نیروها و موقعیت‌ها و تجسم بخشیدن به آن روی صحنه کاری است که طراح صحنه انجام می‌دهد.»
این هنرمند بیان کرد: «پدیده فناوری باعث تفاوت بین طراحی صحنه در کشور ما با دیگر کشورهاست. ما از ادبیات نمایشی دور نیستیم و احتمالا در حوزه‌های فناوری کمی عقب‌تر هستیم. فناوری دانشی توسعه یافته به کاربرد و عمل است. عمده کارکرد فناوری ارائه اطلاعات و کمک به هنرمندان است تا به واسطه آن انتقال اطلاعات، ایده و ایجاد سرگرمی و هیجان شکل بگیرد.»
مهدی‌زاده گفت: «ما در فناوری مکانیکال براساس نظام فرآیندی و طراحی رفت و برگشتی طراحی خواهیم کرد. عمده ویژگی این فناوری مکانیکال یافتن مهارت‌های جغرافیایی، دانشی، بینشی، باورها و دستاورهای یک سرزمین هم هست. رفتار مکانیکال همزمان رشد خواهد کرد و ما نمی‌دانیم در آینده با چه ویژگی‌ها و دستاوردهای فناورانه‌ای روبرو خواهیم بود.»
او با اشاره به دوره بیومکانیسم در تئاتر بیان کرد: «در این دوره علاوه بر اینکه بدن رفتار ماشینی داشت، ماشین هم در اختیار رفتار بدنی قرار می‌گرفت. این روند ادامه داشت تا طراحان جمهوری چک مبدع طراحی به نام اکشن دیزاین شدند. در این دوره سالن‌های کوچک شکل گرفت و این سالن‌ها شیوه طراحی متنوع می‌طلبید تا صحنه در سالن کوچک به گویایی برسد. اکشن دیزاین همچنان نیز در حال به روز شدن است تا ما با انعطاف‌پذیری خاصیت‌های متنوع و متفاوتی تجربه کنیم.»
مهدی‌زاده درباره تکنولوژی در طراحی صحنه گفت: «ژوزف اسوبودا در جمهوری چک فناوری‌هایی در قالب نور در طراحی صحنه آورد و پس از آن ویدیو وارد صحنه شد. در اواخر قرن گذشته تکنولوژی مپینگ وارد صحنه شد. مپینگ ابعاد خیال‌پردازانه‌ای را به انسان، اشیا و سازه در صحنه نسبت می‌دهد و تماشاگر را در تعامل با طراح و کارگردان قرار می‌دهد.»
او با بیان اینکه تجربه‌های هولوگرافی در ایران بنا به نبود شرایط مالی امکان‌پذیر نیست، اظهار کرد: «ما در زمینه استفاده از هولوگرافی فناوری و ابزار داریم ولی از آنجا که کمپانی یا گروه نیستیم، نمی‌توانیم این‌ها را داشته باشیم اما از مپینگ به صورت ویژه بهره برده‌ایم. استفاده از مپینگ در طراحی صحنه راحت‌تر است و قابلیت صحنه‌پردازانه‌ای است که می‌تواند باعث خلاقیت و جذابیت شود.»
این طراح صحنه ادامه داد: «طراحی تحت محیط وب و استفاده از هوش مصنوعی دیگر موضوعی است که قابل بهره‌برداری در طراحی صحنه است. این امر باعث شکل‌گیری تئاتری به نام تئاتر سایبریک شده است. پرداختن به موضوعات نرم‌افزاری موافقان و مخالفان زیادی دارد.»
او بیان کرد: «مسئله اقتصادی در استفاده از فناوری‌های جدید قابل حل است. در این شرایط کمپانی‌هایی هستند که برای این موضوع هزینه می‌کند. اما در بخش فناوری اینکه کسی این دانش‌ها را می‌شناسند و دوم می‌تواند از آن استفاده کند، اهمیت دارد. ما همیشه درگیر پول نیستیم. بخش اعظم این موضوع به دانش ما برمی‌گردد. اینکه ما استفاده از تکنولوژی را بشناسیم قطعا می‌توانیم از آن بهره ببریم.»
مهدی‌زاده گفت: «طراحی شی‌گرا سهل و ممتنع است. ما می‌توانیم شی‌ای را طراحی کنیم که رویکردهای متنوع از خود به جا می‌گذارد و هر زمان ما بتوانیم خالق یک اثری باشیم که رفتار چندبعدی در فضا ایجاد کند، غمی نخواهیم داشت که 2 یا 3 اجرا در سالن داشته باشیم.»
گلناز گلشن، طراح لباس و دیگر هنرمند حاضر در این نشست گفت: «مشکل اصلی طراحی لباس در ایران در سال‌های اخیر بخش اقتصادی و مالی است. وضعیتی که باعث عدم کار کردن هنرمندان به دلیل ترس از بین رفتن اعتبار و آبروی آن‌ها می‌شود. مشکل دیگر ما کمبود افرادی به عنوان دستیار لباس است. ما دستیار لباس خوب نداریم در حالیکه دستیار خوب بودن خیلی اهمیت دارد.»
او با اشاره به شرایط طراحی لباس در ایران و دیگر کشورها در سال‌های اخیر ادامه داد: «بعد از همه گیری ویروس کرونا و پس از تعطیلی سالن‌های نمایش در تمام جهان یک رکود در طراحی لباس شکل گرفت. بالا رفتن قیمت پارچه نیز بخش دیگری از این موضوع بود. اما طراح لباس در ایران هنوز یک استقلال شغلی ندارد و همچنان بخشی از طراحی صحنه به حساب می‌آید. در حالیکه در خارج از کشور این حرفه را مستقل می‌شناسند و امکانات را کاملا جداگانه در نظر می‌گیرند.»
این هنرمند بیان کرد: «ما مشکل دانش نداریم ولی از لحاظ مالی مشکل داریم. به همین دلیل شاهد افرادی هستیم که اصلا در این زمینه متخصص نیستند. امنیت شغلی در طراحی لباس صفر است. کارگردان‌ها راه حل بدتری برای طراحی لباس در آثارشان یافته‌اند و از مزون‌های لباس برای اسپانسر شدن بهره می‌برند. من از این وضعیت بسیار غمگین هستم و نمی‌دانم قرار است چه اتفاقی قرار است برای طراحی لباس بیافتد.»