گروه فرهنگی خبرگزاری هنر ایران: ایران از آن کشورهایی است که هر از چندگاهی بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و طبیعی را تجربه می‌کند، این در حالی است که تجربه زیسته روزنامه‌نگاری بحران در ایران همواره با آزمون و خطا و انتقاد روبه‌رو بوده است.
در این راستا، 30 اردیبهشت ماه سال جاری، یکی از رسانه‌های رسمی کشور خبری مبنی بر فرود هلی‌کوپتر حامل سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور را در پی مه‌آلود بودن هوای منطقه شمال آذربایجان شرقی منتشر کرد که در ادامه این خبر نوشته شده بود: «کاروان رئیس‌جمهور به صورت زمینی راهی تبریز شد.» پس از آن اخبار ضد و نقیض بسیاری مطرح شد و شنیده‌ها از رخداد دیگری خبر می‌دادند و اخبار غیررسمی نگرانی را به جامعه تزریق می‌کردند.
در این برهه از زمان، مردم در انتظار خبری از رسانه‌های رسمی داخلی بودند که واقعیت موضوع را به صراحت بیان کند، اما انتشار اخبار ضد و نقیض همچنان بر سوالات و ابهامات مخاطبان افزود و اعزام خبرنگار رسانه ملی به محل جستجوی بالگرد و مصاحبه‌های مستمر درپی تماس با وزیر کشور و رئیس هلال احمر کارساز نبود؛ چراکه این رسانه نیز برای ساعت‌های طولانی به پخش یک فضای خاص و تکراری روی آورد و رسانه‌های دیگر نیز به صورت حداقلی به موضوع ورود کردند.
ناهماهنگی بین رسانه‌ها و مسئولان عرصه اطلاع‌رسانی در مواقع خاص و بحرانی اثرات مخربی به دنبال خواهد داشت؛ به گونه‌ای که بی اعتمادی به رسانه به اَبَر بحرانی تبدیل خواهد شد که با آن روبه رو می‌شویم. از این رو پیام دهندگان باید در طیف افرادی قرار گیرند که مخاطبان به آن‌ها اعتماد داشته باشند.
قانون زود بگو، به همه بگو
احمد یحیایی ایله‌ای، کارشناس و مدرس ارتباطات و رسانه در این باره به هنرآنلاین می‌گوید: نحوه اطلاع‌رسانی در دنیا با کشور ما خصوصا در شرایط بحران متفاوت است و به این کندی صورت نمی‌گیرد؛ چراکه در شرایط بحرانی رسانه‌ها باید با فوریت پاسخگو باشند و قانون اطلاع‌رسانی در شرایط بحرانی «زود بگو، به همه بگو» است.
وی با بیان اینکه اگر اخبار و اطلاعات زودتر منتشر شود، حدس و گمان‌ها و شایعات پایان می‌یابد، عنوان می‌کند: شایعات می‌تواند بحران‌زا باشد، لذا در درون هر بحرانی مجموعه‌ای از بحران‌ها وجود دارد که شایعات را نیز شامل می‌شود و افراد معاند و حتی دوستان ما می‌توانند به این شایعات و گمانه‌زنی‌ها دامن بزنند؛ چراکه همه افراد تمایل دارند پیش از دیگر افراد به حقیقت دسترسی داشته باشند.
خبررسانی کُند کاهش اعتماد به رسانه‌ها را درپی دارد
این کارشناس ارتباطات و رسانه با بیان اینکه اگر رسانه‌های رسمی خصوصا رسانه ملی در خبررسانی پیشگام شوند، از بحران‌های بعدی جلوگیری می‌شود، اظهار می‌کند: در رخدادهای اینچنینی و حوادث هر رسانه‌ای که در امر اطلاع‌رسانی پیشگام باشد، به عنوان مرجع و منبع قرار می‌گیرد و «بحران» ماه عسل رسانه‌ها است.
یحیایی‌ایله‌ای با اشاره به انتشار اخبار از سوی رسانه‌های غیررسمی می‌گوید: این رسانه‌ها عموما اطلاعات دقیقی در اختیار ندارند، مردم را گمراه می‌‌کنند و مردم در این میان تصمیمات اشتباه می‌گیرند. از این رو اعتمادها نسبت به رسانه‌ها و ارگان‌های رسمی سلب می‌شود. در این راستا می‌توان گفت خبررسانی کُند کاهش اعتماد به رسانه‌ها را درپی دارد.
وی می‌افزاید: هنگامی که بحرانی رخ می‌دهد، ساعات و لحظات طلایی همان دقایق ابتدایی و نهایتا تا روز اول محسوب می‌شود و هرچه از زمان بحران دورتر شویم، اخبار، گزارش‌ها و مدارک خصوصا وقتی در منابع رسمی و رسانه ملی منتشر می‌شود، مورد مقبولیت عموم قرار نمی‌گیرد و مردم دیگر در آن بازه زمانی به دنبال اخبار بحران نیستند، مساله پیش آمده اولویت خود را از دست داده و تمام شده است.
این کارشناس ارتباطات و رسانه خاطرنشان می‌کند: در این بین و با گذشت زمان حتی اگر خبررسانی صحیح‌تر و دقیق‌تر صورت گیرد، باز مخاطب چندانی نخواهد داشت و رسانه‌ها با اطلاعات اولیه‌ای که اعلام کرده بودند اثر نهایی را بر مخاطب گذاشته‌اند. همچنین در اصل ارتباطات عنوان می‌شود اولین تاثیر آخرین تاثیر است و ما به دنبال خبررسانی سریع در بحران و در زمان طلایی هستیم، چراکه تاخیر در انتشار اخبار برای رسانه و دولت تبعات دارد.
خبرنگار: غزال ساری‌اصلان