گروه فرهنگی هنرآنلاین: حضرت امام خمینی(ره) در سال 58 حکم جهاد دادند و شهید آوینی هم بنا بر تکلیف در این جهاد شرکت کرد  و وارد جهاد سازندگی شد تا مثل بسیاری از مردم کشاورزی کند و در جهت عمران و آبادی کشور گام بردارد. سید مرتضی آوینی اشاره می‌کند که آمده بود تا بیل بزند و گندم درو کند، اما می‌بیند که مردم با چه اخلاصی وارد جهاد شده‌اند؛ اینجا است که قصد می‌کند تا این خلوص را با رسانه به مردم نشان دهد.

از آنجا بود که آوینی دوربین به دست گرفت و کار ساخت فیلم و مستند را شروع کرد. در همین راستا سید مرتضی  اولین اثرش به نام «دهکده برزان» را در روستای محرومی با همین نام در لرستان تصویربرداری کرد. ما در صحبت از شهید آوینی نمی‌خواهیم شعار دهیم و از واقعیت سخن می‌گوییم.

می‌توان گفت از سال 1358 تا لحظه شهادت، شهید آوینی همواره به دنبال تکلیف خود رفته است و این گونه نبوده که برای خواست شخصی خودش اثری را تولید کند. سید مرتضی اگر می‌دید در جایی نیازی وجود دارد و او هم در آن نقطه کارآمد است، وارد می‌شد و آن نیاز را برطرف می‌کرد.

 

1137637_orig

سیر تولیدات آوینی مثل «دهکده برزان»، سیل خوزستان، «خان‌گزیده‌ها» و «روایت فتح» گواه بر این نکته است. شایان ذکر است که ده روز بعد از شروع جنگ تحمیلی، سید مرتضی، خود و تیمش را به خرمشهر، نقطه کانونی و بحرانی جنگ می‌رساند و تا پایان مقاومت 45 روزه خونین‌شهر به عنوان کارگردان و صدابردار به کار خود ادامه می‌دهد.

اما چالش جدی فعالیت­های او از زمانی شروع می­ شود که با برخی از مسئولین بعد از پایان جنگ به اختلاف نظر می ­رسد. جایی که سید مرتضی می‌خواست از تبعات جنگ فیلم بسازد، اما صداوسیما مخالفت می‌کند. نظر رسانه‌ملی این بود که مردم بعد از پایان جنگ به شادی نیاز دارند. از طرفی بخش جهادسازندگی هم استدلال می‌کرد که وظیفه‌ای در قبال ساخت فیلم درباره جنگ را ندارد. بعد از این اختلافات برنامه‌های «روایت فتح» به تعطیلی کشیده شد. بعد از این اتفاقات آوینی به مجله سوره رفت و همچنین واحد تلویزیونی حوزه هنری را راه‌اندازی کرد تا بتواند کارهایی را که فکر می‌کرد درست است انجام دهد.

شاید بتوان گفت تنها کسی که توانست در حوزه ساخت مستند برای انقلاب اسلامی جریانی ایجاد کند، سید مرتضی آوینی بود. ما فیلمسازهای خوبی داشتیم و داریم؛ حتی برخی از این فیلم‌سازان جان خودشان را برای ساخت اثر به خطر انداختند؛ اما چون تفکری پشتوانه کارهای آن‌ها نبود، آثارشان جریان‌ساز نشد.

وقتی اسم جنگ می‌آید، اسم سید مرتضی آوینی در ذهن برخی شکل می‌گیرد که این اتفاق هم متاثر از جریان‌سازی بود که وی انجام داد. بنده فکر می‌کنم آن اثری که توانست راهی را برای مستند‌سازی انقلاب باز کند «روایت فتح» و شخص سید مرتضی آوینی بود. مهم‌ترین عامل این جریان‌سازی هم اخلاص شهید آوینی بود.

 این شهید هنرمند، کار را برای خدا انجام می‌داد و خداوند به آثار او برکت داد. او همیشه به دوستانش توصیه می‌کرد که کاری را برای غیر خدا انجام ندهند و خود نیز به این کلام عامل بود و این رمز ماندگاری آثار سید مرتضی است. این خلوص شهید آوینی در همه آثار وی مثل کتابها، مقالات و فیلم‌های مستندش دیده می‌شود. به عنوان مثال وقتی مقالات سید مرتضی را می‌خوانید گویی برای امروز نوشته شده است. دلیل دیگر جریان‌سازی شهید آوینی شکستن قالب‌های معمول است. او سبک جدیدی در مستند سازی به وجود آورد.

یکی دیگر از عواملی که آثار آوینی را شاخص می‌کند، نگاه متفاوت وی به جنگ است. بسیاری از فیلم‌های جنگی که پیش از «روایت فتح» ساخته شده، به تجهیزات و ادوات جنگی می‌پردازد، اما «روایت فتح» اولین فیلمی است که نگاه انسانی به جنگ دارد و انسان بیش از هر چیزی برایش اهمیت دارد.