گروه سینما خبرگزاری هنر ایران: کمتر کسی تصور می کرد «سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» در جشنواره فجر چنین سرنوشتی پیدا کند. سیمرغی که بهمن ماه سال 1376 در شانزدهمین دوره جشنواره فجر برای اولین بار به جشنواره آمد و صورتی تعاملی با مخاطبان سینما ساخت.
ایده اختصاص این جایزه مردمی هیجان خاصی به جشنواره آورد و رقابت را بین فیلم‌ها تشدید کرد. کارگردانها هیجان زیادی داشتند تا پایان جشنواره فیلم شان در صدر آرای مردمی باشد و در آخر سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را مال خود کنند.
ابراهیم حاتمی‌کیا را اما می‌توان رکورددار این جایزه خواند، چراکه کارگردانی سه فیلم برگزیده این جایزه را بر عهده داشته است که «آژانس شیشه‌ای» یکی از آن‌ها است.
اما در دوره‌ای که این سیمرغ بین مردم و سینماگران کاملا جا افتاده بود، در سال ۱۴۰۰ و در اتفاقی عجیب پروژه حذف آن رقم خورد. در این دوره از جشنواره مسعود نقاش‌زاده، به عنوان دبیر جشنواره، در واکنش به اعتراض‌هایی که به وضعیت آرای مردمی این دوره شده بود، این سیمرغ را حذف و اعلام کرد که «به خاطر صیانت از آرای مردم و حفظ حقوق صاحبان آثار و جلوگیری از ضایع شدن کوچک‌ترین حقی از فیلمسازان، در این دوره جایزه داوری مردمی را نخواهیم داشت.»
چراکه پس از چند دوره‌ای که رأی‌گیری فیلم‌ها در سینماهای مردمی توسط خانه سینما انجام می‌شد، این کار به سامانه سمفا واگذار شد و در روزهای ابتدایی آمار مخاطبان و رای‌های هر فیلم در این سامانه برای عموم قابل مشاهده بود، اما پس از چند روز صاحبان بعضی فیلم‌ها نسبت به افزایش ناگهانی رأی برخی فیلم‌ها و تفاوت میان تعداد رأی‌ها و تماشاگرانی که در سالن حضور داشتند، اعتراض کردند و اعتبار سیمرغ مردمی زیر سوال رفت. به گونه‌ای که حتی محمدحسین قاسمی، برنده این جایزه و تهیه‌کننده فیلم «ابلق» چند روز پیش از اختتامیه اعلام کرده بود اعتبار سیمرغ بلورین بهترین فیلم مردمی با شیوه‌ای که سمفا در سال گذشته پیش برد، خدشه‌دار شد.
پس از آن در چهل و یکمین دوره از جشنواره فیلم فجر نیز که دبیری آن را مجتبی امینی عهده‌دار بود، در پی به طول انجامیدن آماده نمایش شدن فیلم‌ها، از سوی دبیر جشنواره اعلام شد که «با توجه به تأخیر مراحل فنی برخی فیلم‌ها و آماده نبودن آن‌ها برای اکران در سینماهای مردمی، امکان اخذ عادلانه آرای مردمی وجود ندارد و به همین دلیل باید درباره این سیمرغ تصمیم‌گیری شود.»
همه این‌ها در حالی رخ داد که به گواه سینماگران سیمرغ بلورین «بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» یکی از مهمترین جوایز جشنواره فیلم فجر به شمار می‌رود، چراکه برای سرنوشت گیشه نیز حائز اهمیت است و حتی در زمان اکران، تاثیر به‌سزایی در فروش فیلم مورد نظر و استقبال مخاطبان از آن را خواهد داشت. این جایزه هیجان مخاطب برای تماشای فیلم‌ها را هم در پی دارد.
حذف سیمرغ مردمی از جشنواره چهلم فیلم فجر، اتفاقی بود که اعتراض بسیاری از سینماگران را برانگیخت؛ به گونه‌ای که امیر بنان تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ملاقات خصوصی» به عنوان فیلم صدرنشین جدول آرای مردمی چهلمین جشنواره فیلم فجر در واکنش به تصمیم دبیر جشنواره برای حذف سیمرغ مردمی این دوره، اعلام کرده بود که یک فاجعه بزرگ برای جشنواره فیلم فجر در حال رقم خوردن است و حتماً باید دبیرخانه توضیح شفافی ارائه کند که دلیل حذف آرای مردمی جشنواره امسال چه بوده است.
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش عنوان کرده بود که « باور کنید یک سیمرغ برایم ارزشی ندارد، اما این‌ها دارند با آبروی سینما و آبروی جشنواره فجر بازی می‌کنند. اگر مسئولی دلش برای سینما می‌سوزد، باید واکنش نشان دهد تا جشنواره فجر از این تصمیم عجیب بازگردد. این تصمیم شأن مردم را زیر سوال می‌برد.»
در گذشته که این آرا به صورت دستی و توسط خانه سینما جمع‌آوری می‌شد، صحبت چندانی از تقلب به میان نمی‌آمد، حال که امروز این آرا به صورت مکانیزه ثبت می‌شود، انتظار می‌رفت روند اخذ رأی‌گیری شفاف شود تا صاحبان آثار صندوق‌های رأی را عاری از صداقت نخوانند و این جایزه از گزینه جوایز حذف نشود؛ چراکه در دیگر کشورها حتی در جشنواره‌ای همچون جشنواره فیلم تورنتو که غیر رقابتی است و طی دهه‌های گذشته به یکی از معتبرترین رویدادهای هنری و سینمایی جهان تبدیل شده است نیز در پایان بهترین فیلم با آرای تماشاگران انتخاب می‌شود. اسکار نیز بخشی را به نظرسنجی از مخاطبان واگذار کرده و جا دارد در جشنواره فجر نیز این سنت دیرینه احیا شود.
با این حال به نظر می‌رسد پس از تغییر و تحولات انجام شده در این جشنواره، فعالیت‌ها روی ریل مناسب به حرکت در آمده است، چراکه خبرها از بازگشت «سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» حکایت دارد و در فراخوان بخش ملی جشنواره فجر امسال آمده که این سیمرغ به جمع جوایز این دوره اضافه شده است.
حالا که خبر بازگشت «سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» منتشر شده از همین امروز باید به فکر زیرساخت‌های لازم و مناسب جهت رأی‌گیری سالم در جشنواره فراهم و روند رای‌گیری‌ها شفاف شود تا شائبه‌های اینچنینی و حذف این جایزه در پی یک خطا را شاهد نباشیم.
خبرنگار: غزال ساری اصلان