گروه سینمای خبرگزاری هنر ایران: محمدرضا کریمی‌صارمی معاونت تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره فعالیتهای سینمایی این کانون و شرایط پیش روی آن با هنرآنلاین گفت‌وگویی داشته که در ادامه آن را می‌خوانید.
از تاریخچه فعالیت کانون پرورش فکری بگویید.
سابقه 60 ساله کانون بر کسی پوشیده نیست. اولین واحدی که در کانون تاسیس شده، واحد کتاب بوده است و بعد مراکز کانون، اداره کل سینمایی و واحدهای دیگری که به تدریج راه‌اندازی شد. این مقدمه ناظر به بخش‌های هنری کانون است. مطمئنا بخش‌های اداری در تاسیس تقدم داشته‌اند.
بعد از انقلاب سرگرمی‌های سازنده کانون شکل گرفت و رفته رفته تکامل یافت. با توجه به شرایط اقتصادی و توان مالی، کانون سعی کرده است کیفیت را فدای کمیت نکند. در کارنامه کانون هیچ فیلم یا کتاب ممنوعه یا نیمه تمامی وجود ندارد.
دلیل این امر حساسیت زیاد کانون در تولیداتش بالاخص در بخش کتاب است. همین امر باعث اعتماد خانواده‌ها شده است. در کانون تلاشمان این است که اعتماد خانواده‌ها را به هیچ عنوان از دست ندهیم. ممکن است این حساسیت‌مان منجر به این شود که برخی سالها در تولید فیلم ناموفق شده باشیم.
برای تولیدات‌تان متر و معیار مشخصی در نیازسنجی مخاطب دارید؟
به پشتوانه اعتماد خانواده‌ها کانون 1000 مرکز فرهنگی و هنری در سراسر کشور دارد. این مراکز در تشخیص نیاز مخاطبان به ما کمک می‌کنند. با توجه به اینکه جامعه هدف در مراکز کانون، کودکان و نوجوانان از سراسر جغرافیای ایران هستند به شکلی ما با نمایندگان همه خانواده‌های ایرانی در ارتباطیم. از دورترین مناطق در صفر مرزی گرفته که مراکز سیار کانون به آنها سرکشی می‌کنند تا مراکز ثابت‌مان که در شهرها و روستاها و بخش‌ها دائر هستند. بر اساس این گستردگی نیاز مخاطب را شناسایی و براساس آن در بخش‌های سرگرمی، فیلم یا کتاب آثار مرتبطی تولید می‌کنیم.
در حوزه سینما چه نوع آثاری داشته‌اید و تولیدات‌تان چگونه به دست مخاطبان‌تان در سراسر ایران می‌رسند؟
کانون در حوزه سینما هم فیلم کوتاه می‌سازد و هم فیلم بلند. اخیرا هم به تولید سریال ورود کرده‌ایم. دلیل ورودمان به تولید سریال، پیوست آثار سینمایی است. به خصوص در بخش انیمیشن، که الان نسخه سریالی «بچه زرنگ» و «راز جنگل» را در دست تولید داریم.
فیلم کوتاه در کانون بیشتر در بخش انیمیشن فعال است و توانسته به جوایز و افتخارات بزرگی در جهان دست یابد. نام کانون به همین واسطه جز کمپانی‌های معتبر جهانی شناخته شده است. آثار کانون در دنیا جز آثار پرطرفدار است. در گام اول هدفمان ارسال تولیدات به مراکزمان است و بعد آنها را از طریق پلتفرم‌ها و شبکه‌های مختلف رسانه ملی منتشر می‌کنیم.
نمایش فیلم یکی از فعالیتهای 60 گانه در مراکز کانون است. در کنار نمایش فیلم اجرای صحنه‌ای تئاتر را هم داریم. مخاطب ما اغلب بچه‌هایی هستند که از طریق مدارس به مراکز کانون می‌آیند. اغلب فیلم‌ها و تئاترهای کانون اقتباسی هستند.
اقتباس‌های انجام شده در هنرهای نمایشی کانون قریب به اتفاق از کتابهای خود کانون است. سال‌هاست که با توجه به حساسیتی که در تولید کتابهایمان داریم و البته گستردگی و تعداد مخاطبانمان سعی کرده‌ایم اقتباس‌های انجام شده از کتابهای تولیدی و محبوبمان باشد. در این 60 سال مجموعا 500 فیلم کوتاه و بلند تولید کرده‌ایم.
دهه 60 و با اندکی اغماض دهه 70 جز سالهای درخشان کانون در بخش تولیدات سینمایی بود. عده‌ای از منتقدان دلیل این موضوع را فضای باز و راحت فیلمهای کودک برای فعالیت سینمایی به دور از سانسور و ممیزی می‌دانند. آیا می‌توان کم شدن همکاری کارگردان‌های مطرح و یا حتی کم شدن تولیدات کانون را دلیلی بر امکان فعالیت بهتر در حوزه بزرگسال دید. در یک کلام چرا همکاری چهره‌های عرصه سینما با کانون کم شده است؟
به نوعی ممکن است این نظر که آن زمان فضای فعالیت در حوزه کودک راحت‌تر بوده را پذیرفت. اما باید این را هم پذیرفت که در آن سالها فعالیت در سینما محدود بود. در آن زمان شرکت خصوصی یا سرمایه‌گذاران خصوصی نداشتیم. دولت، بخش کودکِ کانون و وزارت ارشاد از متولیان اصلی سینما بودند. البته شبکه‌های یک و دو تلویزیون هم بودند که بخش کودکِ این شبکه‌ها تولیدات خوبی داشتند. اما تولیدات سینمایی در یک مثلث کوچک با همان راس‌هایی که عرض کردم خلاصه می‌شد.
حوزه هنری، مرکز گسترش و شرکت‌های خصوصی آن زمان نبودند. الان به جز حوزه هنری و مرکز گسترش و شرکت‌های خصوصی ما بنیاد جانبازان، بنیاد شهید و سازمان‌های دولتی و خصوصی سینمایی زیادی داریم که همگی در تولید فیلم فعالند. تمرکز دولتی در تولید فیلم از بین رفته.
همکاری با کانون کم نشده است. فیلمسازانی که در سالهای ابتدایی انقلاب با کانون همکاری داشتند آن زمان جوان بودند و بعد از همین همکاری‌ها بود که به کارگردانان مطرح و شناخته شده جهانی تبدیل شدند. به مرورِ زمان استادان و فیلمسازان مطرحی شدند. تمام افرادی که امروز در کانون به فیلمسازی مشغولند در سالهای آینده، اساتید بزرگ سینمای کودک خواهند بود.
در حال حاضر ما با کارگردانانی چون آقایان صدرعاملی، فروزش، رمضانی، مهدی جعفری، خواجه‌پاشا کار می‌کنیم. آنچه که باعث می‌شود پیش‌بینی کنیم کارگردان‌های جوانی که امروزه با کانون فعالیت می‌کنند روزی کارگردان بزرگی خواهند شد، سابقه کانون در این امر است.
شروع سینمای آقای کیارستمی، استاد بزرگی که یادش همیشه گرامی باد، از کانون بوده با مستندها و آثار 16 میلیمتری. 19 اثر ابتدایی فعالیت استاد کیارستمی در اختیار کانون است. اغلب فیلمسازانی که در عرصه جهانی مطرح شدند همین رویه همکاری را با کانون داشته‌اند. شاید درست این باشد که بگوییم کانون ساخته شده برای کشف استعداد.
می‌توانید به طور اجمالی به چند اثر شاخص کانون اشاره کنید؟
این چند ساله ما با فیلمهایی مثل «یدو»، «در آغوش درخت»، «بچه زرنگ» و آخرین اثر موفق‌مان «باغ کیانوش» در فیلمسازی درست و به جا ظاهر شدیم. با توجه به نظر منتقدان و کسب عناوین و جوایزی که داشته‌اند اینها همه فیلمهای خوبی هستند.
75 درصد سهام «بچه زرنگ» مربوط به کانون است. «بچه زرنگ» با هر عنوانی که در سینما مطرح شود، این انیمیشن ایران است که رو به رشد و پیشرفت است و این برای کانون به عنوان یکی از متولیان تولید، کافی است.
برخی منتقدان و اهالی رسانه معتقدند فعالیتهای کانون نسبت به سالهای پیش کمرنگ شده و دیگر کانون به مثابه‌ی قطب فرهنگی کودک و نوجوان فعال نیست. نظر شما در این خصوص چیست؟
در شش سال گذشته کانون پرورش فکری سالی دو فیلم تولید کرده، در صورتی که قبل از آن دو سالی یک فیلم تولید می‌کرد. نمی‌توان انتظار بیشتری برای تولید داشت. تولید باید متناسب با بودجه باشد. کانون متناسب با بودجه‌اش قدم برمی‌دارد. یک خانواده براساس بودجه‌ای که دارد سرفه‌اش را پهن می‌کند. توان این دوره مدیریت دو برابر گذشته است. حتی در مواردی به صورت مشارکتی کار می‌کنیم.
مرزها شکسته شده است. باید بتوان از ظرفیت نهادها و ارگانهای مختلف برای تولید و توزیع استفاده کرد. ما باید با بنیاد فارابی و حوزه هنری مشارکت داشته باشیم تا از ظرفیت‌های مختلف و متفاوت همدیگر بهره ببریم. به این شکل جغرافیای مخاطبان هم گسترده خواهد شد. یک زمانی اگر می‌گفتند وسیله‌ای خواهد آمد که می‌توان در کسری از ثانیه با یکسر دیگر دنیا ارتباط برقرار کرد کسی باور نمی‌کرد. ولی الان این اتفاق افتاده.
نباید وابسته به مرزهای قراردادی و استقلال‌های کاذب شد. اصل را باید بر تولید اثر با نام ایران و در راستای ارتقا و گسترش فرهنگ ایران بنا کرد. مرز انحصارطلبی‌ها تمام شده. ما داریم اثر «زیبا صدایم کن» با کارگردانی آقای صدرعاملی و «طبقه هفتم غربی» را که اثر آقای عرب است را با همکاری بنیاد فارابی تولید می‌کنیم. پیشنهادات همکاری با حوزه‌هنری یا بنیاد شهید هم داریم.
در بخشی از گفته‌هایتان به استانداردهای کانون در کسب اعتماد خانواده‌ها اشاره کردید. با این مشارکتهایی که گفته شد ممکن است مرز استانداردهایتان تغییر کند؟
در مشارکت انجام شده، برای کانون اولویت با استانداردهای همیشگی ما در حفظ اعتماد خانواده‌ها کمافی‌السابق است. کسانی که علاقه‌مند همکاری مشارکتی در فیلمسازی هستند باید این استانداردها را لحاظ کنند و در کنار کانون قرار بگیرند. تا به اینجا اغلب شریک‌های فیلمسازی با توجه به سبقه کانون بخش نظارت بر ادبیات و حفظ اعتبار لازم خانواده‌ها را به ما سپرده‌اند. آنها هم چارچوب‌هایی دارند؛ اما چارچوب کانون برای آنها معتبر است.
با توجه به میزان تولیدات‌تان حال اقتصادی کانون در این سالها چگونه بوده است؟
در یک کلام حال اقتصادی کانون در حوزه تولیدات سینمایی به دلیل توجهی که به این حوزه شده خوب است. ما امسال با هزار عنوان کتاب در نمایشگاه کتاب حضور پیدا کردیم.این کتاب‌ها به نوعی منبع تولید آثار سینمایی قرار می‌گیرند.
در حوزه انیمیشن در سطح جهانی به جوایز زیادی دست پیدا کرده‌ایم. «در سایه سرو» به تازگی در بلغارستان جایزه گرفت. این اثر کاندید هفت جایزه بزرگ از هفت جشنواره رده الف جهانی است. برای اطلاع از افتخارات و جوایز جهانی تولیدات کافی است به سایت کانون مراجعه شود.
در برگشت سرمایه و به رونق رسیدن اقتصادی فیلم «بچه زرنگ» یکی از اتفاقات خیلی خوب عرصه‌ی انیمیشن است. 63 میلیارد آمار فروش اکران ما بوده است. 1 میلیون و 950 هزار نفر این فیلم را دیده‌اند. این هم یکی دیگر از اتفاقات بزرگ حوزه فیلم است.
تا چه اندازه این حال خوب اقتصادی کانون حاصل تدابیر کلان مدیریتی است؟
تدابیر مدیریتی که در چند سال اخیر هم از نظر بودجه و هم از نظر توجه به مربیان کانون اتخاذ شد توانست کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را به رونق اقتصادی برساند. حقوق مربیان کانون پیش از این دوره مدیریتی، بسیار پایین بوده است. ولی در این دوره سعی شد به حقوق این عزیزان توجه شود.
کسانی که از قدیمی‌های کانون هستند نمی‌توانند این توجه را نادیده بگیرند. بالاخص در بخش مربیان هنری پاره وقت. ما در بخش بیمه این عزیزان تحول داشته‌ایم. مربیان هنری کانون بیمه نبودند و در این دولت بیمه شدند. یکی دیگر از دستاوردهای این دوره‌ی سخت اقتصادی برگزاری جشنواره پویانمایی به شکل آبرومند بوده است. همه این اتفاقات در این دوره انجام شد. اینها واقعیت‌هایی است که باید گفته شود.
خبرنگار: زهرا عباسی