گروه سینما هنرآنلاین: کاظم دانشی در سینمای حرفهای پدیدهای نوظهور است. نام دانشی در مقام نویسنده و کارگردان با «علفزار» در چهلمین جشنواره فیلم فجر بر زبانها افتاد و حالا بار دیگر با «بیبدن» نام او به عنوان فیلمنامهنویس شنیده میشود. این فیلمساز به نسبت دو فیلم بلند سینماییای که در کارنامه دارد در هر دو فیلم موفق ظاهر شده و توانسته نظر منتقدان، سینماگران، اهالی رسانه و فیلمبینها را به خود جلب کند.
دانشی در مقام فیلمنامهنویس و کارگردان ثابت کرده به ژانر جنایی اشراف دارد و در مسیر فیلمسازیاش تا به این مرحله کاملا با آگاهی پیش میرود. او که تحصیلکرده کارگردانی تئاتر است، با وجود سن کمش (متولد 1371) پیش از ساخت اولین اثر بلند سینماییاش تجربه زیادی در ساخت فیلمهای کوتاه داشته است. طبق دو فیلم بلندی که از او دیدهایم میتوان گفت تجربیات فیلمسازی دانشی باعث شده تا او بتواند در انتخاب سوژه، نحوه بسط روایت، شخصیتپردازی رئالیستی و فن روایتگری به تبحر برسد.
یکی از نقاط قوت این فیلمساز جوان پرداختن به سوژههای جنایی است که پروندههای پرسروصدای کشوری بودهاند. هر چند که او مکررا در گفتگوها استفاده از پروندهای خاص را رد کرده است؛ اما شباهت زیاد خط داستانی فیلمهای او به پروندههای مشهور جنایی انکارناپذیر است. همان شخصیتها، با همان روابط و دغدغهها و دقیقا همان حادثه.
اما آنچه که کاظم دانشی را در مقام فیلمنامهنویس متبحر معرفی میکند؛ طریقه پرداخت سینمایی ژانر جنایی است. او برخلاف دیگر فیلمنامهنویسان به جای تمرکز بر روی درام بین شخصیتها در مقام قاضی و زاویه دید قضاوتگری که خود را در معرض قضاوت مخاطب قرار میدهد به سوژه میپردازد.
دانشی درام را از دل پروندهها بیرون میکشد و داستان فیلم را از پروندههای جنایی وام میگیرد. او با دقت و ظرافت بسیار زیاد به جزئیات پروندهها میپردازد. چه بسا بتوان گفت تا به حال نمونه دقت نظری که این فیلمساز جوان سینما در طرح پروندههای جنایی به کار میگیرد را در سینمای ایران نداشتهایم. او با پرداخت شخصیتها و حوادث به شکل مستند و زاویه دید متغیر ذهن مخاطبان را به فیلم گره میزند و از آنها میخواهد که برای مدتی به موضوع بیان شده فکر کنند.
در «علفزار» دانشی با خلق بازپرسی که بر سر دوراهی مصلحتاندیشی و انجام به حق وظیفه قرار گرفته، به خط قرمزی نزدیک میشود که کمتر فیلمسازی امکانش را دارد. او که زمانی برای نیروی انتظامی و قوهقضاییه کلیپ میساخته توانسته با تجربیاتی که کسب کرده تابوهای فیلمسازی در حیطهی جنایی را بشناسد و سعی کند تعامل لازم برای نزدیکشدن به آن تابوها را کسب کند.
کاظم دانشی همین روند را در فیلم دومش، «بیبدن» هم ادامه داده است. دانشی اینبار سراغ سوژهای رفته که به نسبت «علفزار» لوکیشن گسترده و متنوعتری دارد. هر چند که در «بیبدن» علیزاده کارگردان است اما حضور دانشی در مقام فیلمنامهنویس و امضای تکرار شده او در دو اثر «علفزار» و «بیبدن» و ریسک لوکیشنهای متفاوت و مختلف نشان میدهد که این فیلمساز جوان آگاهانه به تولید اثر میپردازد و پر بیراه نیست اگر «بیبدن» را بیش از اینکه اثر علیزاده باشد، اثر دانشی بدانیم.
همانطور که پیش از این گفته شد، طریقه پرداخت و نگاه این فیلمنامهنویس و کارگردان به ژانر جناییدادگاهی جز مواردی است که میتوان آن را پدیده این ژانر دانست. فیلمهای دانشی به دلیل نزدیکی به پروندههای حساسِ وایرالشده و امکان تداخلات قانونی و اثرگذاریهای اجتماعی همیشه با حاشیه روبهرو بوده و هستند. اما او سعی کرده با دوری از قضاوت مستقیم نسبت به سوژه، بار اندیشه را به دوش مخاطبش قرار دهد و با ایجاد همفکری حتی اگر که شده سایه یک جنایت را از جامعه دور کند.
دانشی در گفتوگوهایش گفته «به موقعیتها نه نمیگوید» این فیلمنامهنویس و کارگردان در سومین اثرش قرار است در بستر نمایشخانگی سریالی به نام «گُما» بسازد که همچنان در ژانر جنایی خواهد بود. تا به حال نوید محمدزاده به عنوان بازیگر «گُما» معرفی شده است. از آنجا که کاظم دانشی تا به الان جنایینویسی را در فیلم تجربه کرده است، نویسندگی سریالی جنایی میتواند برای او ریسکی باشد که حفظ ریتم، شخصیتپردازی و انسجام خط داستانی آن را تنها با دیدنش میتوان برآورد کرد؛ هر چند که موفقیتهای گام به گام او نوید موفقیتهای بیش از پیش را دارد.
زهرا عباسی