گروه سینمایی هنرآنلاین: فیلم «بی‌صدا حلزون» با شعار «عاشقانه‌ای بی‌صدا» به کارگردانی بهرنگ درفولی‌زاده و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته، سوژه‌ای خاص و اجتماعی دارد و به یک رابطه تابوشکن عاشقانه در جامعه ناشنوایان می‌پردازد.
نشست پرسش و پاسخ این فیلم با اجرای منصور ضابطیان و حضور کارگردان فیلم و متخصصان حوزه شنوایی‌سنجی و کاشت حلزون، پیش روی ۱۵۰ ناشنوا برگزار شد و از همان ابتدا پرسر و صدا و پرچالش بود. جامعه ناشنوایان حاضر در این مراسم کارگردان را محکوم به قصه‌پردازی ضعیف و شخصیت‌پردازی اشتباه جامعه ناشنوایان کردند.
در این نشست نیما رضازاده متخصص شنوایی‌شناسی و مدیر بخش شنوایی بیمارستان امیراعلم، احسان نگین متخصص شنوایی‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران و لیلا آزاده رنجبر سرپرست بخش ادیولوژی کاشت حلزون بیمارستان لقمان حکیم به همراه کارگردان فیلم به سوالات پاسخ دادند.
پزشکان واقعیت را در مورد عوارض کاشت حلزون کمتر بیان می‌کنند
رئیس شبکه ملی (مردم‌نهاد) دارای معلولیت شنوایی ضمن تاکید بر عوارض کاشت حلزون و آسیب‌هایی که کاشت این پروتز می‌تواند به عصب صورت یا تعادل وارد کند گفت: پزشکان در این خصوص واقعیت را بیان نمی‌کنند و متاسفانه تولیدکنندگان این اثر سینمایی هم با شیوه عجیب در شخصیت‌پردازی فیلم به بیراهه رفته‌اند.
در این بین حامد عابدین‌زاده رئیس شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان شنوایی و مشاور رئیس دانشگاه فرشتگان و رئیس سابق انجمن ناشنوایان به نشانه اعتراض به فیلم دو بار جلسه را ترک کرد. عابدین‌زاده در خلال این جلسه توضیح داد: در فیلم نقش‌های «مثبت» موافق کاشت حلزون بوده و هر چه نقش «منفی» هست، مخالف این امر. این یک دروغ بزرگ است.
او با طرح این پرسش که «بهرنگ دزفولی‌زاده» مشخص کند فیلم را برای ناشنوایان ساخته یا برای تبلیغ کاشت حلزون، سالن را ترک کرد. این فعال جامعه ناشنوایان لحظاتی بعد به سالن برگزاری بازگشت و ظلمی را که همواره بر جامعه ناشنوایان کشور حاکم است، نکوهش کرد: چرا ما فکر می‌کنیم ناشنوایان همگی افرادی عصبی هستند؟ آیا اینگونه است؟ جامعه امروز فکر می‌کند ناشنوا بودن بیماری‌ست، نه اینگونه نیست. این تنها یک ویژگی است. اینکه ما برای کاشت حلزون تبلیغ کنیم نشانه فاصله سینمای کشور و جامعه هنری از جامعه ناشنوایان است. چرا ما افراد را به زور می‌خواهیم شنوا کنیم؟ کارگردان فیلم باید مشخصا عنوان کند این فیلم برای ناشنوایان است یا برای کاشت حلزون؟ اینکه با گذشت تمام این سال‌ها از تولید فیلمی چون «پرنده کوچک خوشبختی» پوران درخشنده امروز این فیلم را تهیه و تولید کنیم یک ظلم بزرگ است. بار دیگر به عنوان یک مسئول تاکید می‌کنم ما قصد داشتیم از این فیلم حمایت کنیم، گول خوردیم. من اصلا از این فیلم راضی نیستم. چرا می‌گویید همه ناشنواها بدند. چرا برای فروش بیشتر فیلم از بازیگر شنوا استفاده شده؟ من عصبانی هستم و هیچ علاقه‌ای به شنیدن پاسخ‌های آقای کارگردان ندارم.
سپس در حالی که کارگردان فیلم هنوز بر صندلی پاسخگویی تکیه نزده بود در برابر همه درخواست‌ها جهت ایجاد گفتمان سازنده در راستای ارتقا محاسن و کاهش معایب این دست آثار، تنها ترجیح داد سالن را ترک کند.
نگاه جامعه ما جهان سومی است
انتقادها به کارگردان فیلم «بی صداحلزون» با مدیر عامل شبکه ملی ناشنوایان ادامه یافت. احسان شاهوردی با تاکید بر تمامی انتقادها گفت: چرا در این فیلم از جامعه ناشنوایان استفاده نشده است؟ چرا خوب تحقیق نکردید و سعی در عصبی نشان دادن ناشنوایان دارید؟ مگر می‌شود همه ناشنوایان بد باشند و همه شنواها خوب؟
مدیر عامل شبکه ملی ناشنوایان کشور ضمن نکوهش تفکر منفی حاکم بر جامعه گفت: ناشنوا بودن بیماری نیست. این حاصل تفکرات سیاه و جهان سومی ماست که می‌خواهیم همه را به هر نحوی که شده شنوا کنیم. سال‌هاست به بچه‌های ما می‌گویند اینکه شما آمبیانس محیط را نمی‌شنوید خطرناک است، صدای بهمن، آمبیانس خیابان و خیلی دیگر از اصواتی که یک ناشنوا نمی‌شنود. من سال‌هاست این اصوات را نمی‌شنوم و هرگز در خیابان تصادف نکرده‌ام. هیچ وقت زیر بهمن گیر نکردم و تاکنون بلایی بر من حادث نشده است. این تفکر شوم و منفی است که بر جامعه جاری و ساری است و همین امر کودکان ما را وادار به کاشت حلزون می‌کند. اگر همه این موارد را که کنار هم چیدمان کنیم به راحتی نتیجه می‌گیریم این یک اثر تبلیغاتی است و قرار است کاشت حلزون را فرهنگ‌سازی کند.
دید عمومی به جامعه ناشنوایان خوب نیست
همچنین سارا سیاوشی، زبان‌شناس نیز با طرح مواردی بخشی از فرهنگ عمومی جامعه را نکوهش کرد و گفت: کاش کمی زودتر به سمت مقوله فرهنگ در این عرصه می‌آمدیم. ما اکنون به تازگی مقوله فرهنگ را در سمینارهای علمی و پزشکی آن هم در مواضع بسیار خرد، جایگاه می‌بخشیم. برای اینکه فرهنگ زبان ناشنوایان در جامعه نهادینه شده و آن را به عنوان یک زبان واحد و مستقل بدانیم، بسیار درد خواهیم کشید.
این زبان‌شناس گفت: کاش فیلم «بی صداحلزون» که پس از گذشت ده‌ها سال از تولید آخرین فیلم سینمایی درباره ناشنوایان ساخته شده، با تامل بیشتر و صرف زمان برای پروسه تحقیقاتی اثر، فیلم بهتری را به جامعه عرضه می‌کرد.
همچنین در این جلسه کتایون گیتی، از استادان دانشگاه فرشتگان، فرزانه سلیمان‌بیگی زبان‌شناس و حبیب مهدوی دبیر کل شبکه ملی ناشنوایان به همراه تعدادی از دانشجویان ناشنوای مرکز علمی فرشتگان نیز به ترتیب انتقادات مشابهی عنوان کردند.
کاشت حلزون، دستوری نیست، مشارکتی است
اما در پاسخ به انتقادهای نمایندگان جامعه ناشنوایان کشور ابتدا نیما رضازاده متخصص شنوایی‌شناسی عنوان کرد: در مقام یک متخصص که سال‌هاست به امر مشاوره سمعک و کاشت حلزون به عزیزان ناشنوا خدمت‌رسانی می‌کنم باید تاکید کنم که امر کاشت حلزون شنوایی امری است کاملا اختیاری. پروسه کاشت حلزون برخلاف آنچه عزیزان ما باور دارند ابتدا با مشاوره بالینی آغاز می‌شود. ما هیچ گاه بدون مشاوره عمل پروتز کاشت حلزون را انجام نداده‌ایم.
این متخصص شنوایی شناسی تاکید کرد: در مرکزی که شخص من در آن مشغول به کار هستم بسیاری از ناشنوایان برای کاشت حلزون مراجعه کردند اما پس از پروسه مشاوره به نتیجه رسیدیم که این عمل مناسب شخص نیست.
او در ادامه تاکید کرد: درآمدزایی آخرین چیزی است که ما به آن فکر می‌کنیم. این عمل کاملا اختیاری است و ناشنوایی که پس از مشاوره قرار است کاشت حلزون شنوایی را تجربه کند ابتدا از عوارض آن آگاه شده سپس تن به عمل جراحی می‌دهد. اساسا پروتز کاشت حلزون از لحاظ درآمدی در بخش دولتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این اتهام که این اثر یک فیلم تبلیغاتی است کاملا ناصحیح است و ناشی از اطلاعات ناقص در مورد کاشت حلزون است.
او ضمن تشکر از دزفولی زاده عنوان کرد: این فیلم شریف است چون اتفاقا به گیشه توجه نکرده، روی نقطه‌ای دست گذاشته است که یک موضوع اجتماعی است، یک فرهنگ را مطرح کرده و یک داستان را نقل می‌کند ولو با کم و کاستی، اما شرافت فیلم به این است که در روزگاری که همه به فکر فروش گیشه هستند این فیلم دغدغه‌ای را نشانه گرفته و مطرح کرده است که درد جامعه است.
او در ادامه گفت عینک بدبینی شما منجر به این خواهد شد که عاشقانه‌ای را که بین پدر و فرزند در این فیلم جریان یافته است نادیده بگیرید. سال‌های سال است این عمل در ایران انجام می‌شود اما هرگز این‌قدر ویژه به نیازها و تفاوت‌ها و ویژگی‌های یک جامعه ناشنوا پرداخته نشده است.
احسان نگین، متخصص شنوایی‌شناسی نیز با بیان این مورد که کاشت حلزون چون همه عمل‌های دیگر عوارضی دارد همانقدر که عمل جراحی بینی عوارض دارد عنوان کرد: با یک نگاه سرسری در جمعیت حاضر متوجه شدم بیش از نیمی از ما جراحی بینی داشتیم. کاشت حلزون عملی است به همین میزان اختیاری و با همین میزان عوارض جانبی.
من تبلیغاتچی نیستم
در بخش پایانی جلسه بهرنگ دزفولی‌زاده، کارگردان فیلم «بی‌صدا حلزون» ضمن تشکر از همه انتقادها و لحاظ کردن همه آنها در کارهای بعدی خود عنوان کرد: حقیقت این است که من تنها یک فیلم ساخته‌ام. بنا به اقتضائات سینمایی و محدویت‌های زمانی و البته حفظ جذابیت‌های اثر، تمام مواردی را که دوستان عنوان می‌کنند نمی‌توانستم بازگو کنم. اینکه فیلم قصد دارد سیاهنمایی کند، باید بگویم هرگز! در این جلسه دوستانی هستند که احساس خوبی از فیلم ندارند، البته که حق دارند. اما باید تاکید کنم این فیلم را در اکران‌های مختلف با دوستان ناشنوا تماشا کردم که به اتفاق آرا احساس رضایت حداکثری داشتند.
کارگردان فیلم «بی صدا حلزون» تاکید کرد: من چند سال پیش تنها یک قصه مختصر به دستم رسید و میوه کنونی، ماحصل صرف مدت‌ها تحقیق و پژوهش است. در این جلسه چند متخصص نشسته‌اند آیا هیچ یک، ایراد علمی و تخصصی بر فیلم دارند؟ اتفاقا بر این باورم که هانیه توسلی بسیار برای این نقش زحمت کشید و به ظن بسیاری از عزیزان ناشنوا کار را به اصطلاح درآورد! خودتان هم در این جلسه عنوان کردید خانم توسلی تا حد بسیار خوبی توانسته نقش خود را اجرا کند.
دزفولی‌زاده گفت: در یکی از همین اکران های خصوصی یکی از دوستان ناشنوا این فیلم را اولین اثری دانست که مسئولین شهری را متوجه امر مناسب سازی شهری برای ناشنوایان می‌کند.
او همچنین با اشاره به اتهام تبلیغاتی بودن فیلم گفت: هرگز فیلم تبلیغاتی نساختم در اساس من تبلیغاتچی نیستم. با افتخار می‌گویم فیلمی درباره ناشنوایان ساختم که مدل تازه‌ای ارائه می‌کند. راهکار جدیدی دارد و آن نیز به طور کامل منطبق بر علم شریف پزشکی است.
این کارگردان سینما توضیح داد: با آغاز نمایش عمومی فیلم، شاهد یک اتفاق ویژه خواهیم بود. برای نخستین بار در کشور چند سینما مجهز به امکانات ویژه برای عزیزان ناشنوا شده‌اند که به شکل تخصصی مناسب‌سازی شده و این موضوع مهم از برکات تولید فیلم «بی‌صدا حلزون» است.
کارگردان فیلم «بی صداحلزون» در پایان گفت: در این فیلم سعی کردم فرهنگ زیبا و آداب و رسوم ناشنوایان را به تصویر بکشم. برای تولید این فیلم زحمات و هزینه‌های بسیار شده است تا قدری فرهنگ عمومی ارتقا یافته و نگاه جامع‌تری به این جامعه شریف داشته باشیم. لازم است در کنار هم باشیم و باهم برابری را به معنای واقعی زندگی کنیم. این درست که من ناشنوا نیستم و بازیگران اصلی فیلم من هم ناشنوا نیستند اما بسیار تلاش کردند و تمرین کردند تا نقش‌هایشان را که خیلی پیچیده و سخت بود به درستی اجرا کنند. مشاورانی در کنار ما بودند اما غلط و درست بودنش در تشخیص خود ناشنوایان است و همچنین در طول فیلم سعی کردیم از زبان‌های اشاره مختلف بر اساس مقتضیات داستان استفاده کنیم. من خودم را از شما عزیزان ناشنوا جدا نمی‌دانم و اصلا این دست نگاه‌های قشری را امری باطل تلقی می‌دانم ما همگی با هم هستیم.
عکس: آرمین احمری