گروه سینمایی هنرآنلاین: مستند «زیر این چتر باران میبارد» با موضوع چالشهای موجود در سازمان تامین اجتماعی ساخته شده و اکنون اکران آنلاین خود را در پلتفرم هاشور آغاز کرده است. کتایون جهانگیری که کارگردانی این اثر را بر عهده دارد، در گفتگو با هنرآنلاین درباره فرم و ساختار این اثر توضیح داد: در روند تحقیقاتم به چند نتیجه مختلف رسیدم. اولا در این مستند کشف و شهودی جلو رفتم؛ بنابراین هر کشف تازه که رخ میداد، دریچههای تازه باز میشد. فکر کردم این ساختار چقدر برای فیلم خوب است. چرا که این اتفاق به واقع افتاده و کاملا مستند است. به این ترتیب رویکرد ژورنالیستی را پیش گرفتیم. دومین مساله این بود که در ارتباط با بحث تامین اجتماعی خیلی سخت میتوان با افراد گفتگو کرد.
جهانگیری ادامه داد: بسیاری از کارفرماها میترسند انتقاد خود از سازمان تامین اجتماعی را مقابل دوربین بیان کنند. شاید باورتان نشود ولی آدمهای خیلی بزرگی بودند که جرات انتقاد از این سازمان را نداشتند. این اتفاق به خاطر مشکلاتی است که تامین اجتماعی برای آنها ایجاد میکند. برای مثال، برای مصاحبه با یکی از شرکتهای خیلی بزرگ در بحث دارو رفتیم ولی آنها حاضر به گفتگو نشدند. بعد از آن متوجه شدیم آنها چند مشارکت با تامین اجتماعی دارند.
این مستندساز در بخش دیگر صحبتهایش درباره چالشهایی که برای پرداختن به این موضوع با آنها مواجه بوده توضیح داد: برای اینکه همه مشکلات این سازمان را نشان دهیم، نیاز بود مجموعهای را به این کار اختصاص دهیم. بعد از پخش مستند در جشنواره سینماحقیقت، تامین اجتماعی مطالبی را منتشر کرد که نشان از شاکی بودن آنها از این اثر بود.حتی در جلسهای که با مدیران این سازمان داشتیم، آنها خیلی از ما عصبانی بودند و میگفتند کاش ما خودمان زودتر فیلم میساختیم. در نهایت میتوان گفت که سازمان تامین اجتماعی از ساختن این فیلم خیلی خرسند نیست.
این کارگردان سینما در پاسخ به این پرسش که آیا این موضوع سبب ایجاد فشار برای تغییر در فیلم نشده گفت: بیشتر این دلخوریها بعد از نمایش فیلم پیش آمد. علاوه بر این حرف خود مدیران تامین اجتماعی هم همین است. یعنی خودشان هم میدانند در چه گردابی هستند. اکنون این سازمان به عینه میگوید از عهده تامین حقوق بازنشستهها برنمیآید. خود این جمله یک اعتراف است. در واقع اعتراض آنها این است که چرا شما این موضوعها را در مستند خود میگویید و اگر گفتید بگویید کس دیگری مقصر است.
جهانگیری با تاکید بر مشکل شدید مالی سازمان تامین اجتماعی عنوان کرد: این سازمان برای اینکه بتواند کمبودهای خود را جبران کند، به ترفندهای مختلف برای گرفتن پول و ندادن آن متوسل میشود. ترفندهایی که پول بگیرد ولی هزینه نکند. از طرفی با توجه به اینکه همچنان هم به دولت چسبیده است نمیتواند درخواست پول کند تا گواهی سوءپیشینه خود را بگیرد. او با این کار میخواهد خودش را از این چالش بیپولی بیرون بکشد.
وی همچنین درباره چرایی پرداختن به این موضوع توضیح داد: با توجه به مشکلات اقتصادی که در کشور وجود دارد، قرار بود به یکسری از مباحث اقتصادی پرداخته شود. بنابراین مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و اتاق بازرگانی روی موضوعاتی تمرکز کردند که اکنون چند مورد آنها کار (مستند) شده است. بر همین اساس بحث تامین اجتماعی به من سپرده شد. ابتدا هیچ چیز درباره تامین اجتماعی نمیدانستم و در نقطه صفر بودم اما در روند چند ماه تحقیق و نگارش فیلمنامه به برخی نتایج رسیدیم که تازه بخشی از آنها را توانستم در مستند نشان دهم.
جهانگیری درباره بخشهایی که در مستند نیست گفت: تامین اجتماعی بستر بسیار گستردهای دارد و به تنهایی به اندازه چند سازمان است. به عنوان مثال بحث شستا به اندازه یک دنیا مطلب دارد. در واقع اینها از جمله شرکتهایی بودند که از طرف دولت به بخش مردمی که اسم آن سازمان تامین اجتماعی است واگذار شدند اما در حقیقت همچنان متعلق به دولت هستند. چرا که مدیران آن را دولت تعیین میکند.
این مستندساز در ادامه بیان کرد: ساختار تامین اجتماعی به این صورت است که ما یک وزیر کار داریم که جزو دولت است. وزیر کار یک نفر را به عنوان رئیس سازمان تامین اجتماعی انتخاب میکند و آن رئیس، مدیران شرکتهای وابسته را انتخاب میکند. ممکن است در توضیح به شما بگویند هیات امنایی هستند اما در واقع ساختار به همین شکل است که گفتم. به این موارد میتوان بحث بازنشستگی و کارگری را هم اضافه کرد که اکنون همگی شاهد چالشهای آن هستیم. البته بخش کارگری در بخش مشکلات کارفرمایی مستند ما دیده شده و خود جامعه کارگری در این فیلم، صحبتهایشان را مطرح کردهاند.
کارگردان مستند «زیر این چتر باران میبارد» در بخش پایانی صحبتهایش با بیان اینکه این فیلم بیپرواست و ملاحظه کسی را نکرده گفت: متاسفانه درباره این مشکلات قشر کارفرمایی در حال کمکاری هستند. اکنون سکوتی حاکم است که سازمان تامین اجتماعی هم از آن استقبال میکند. کارفرماها باید این فیلم را ببینند و نظرهای خود را بیان کنند اما متاسفانه با توجه به مشکلاتی که گفتم، بخش کارفرمایی ترجیح داده چیزی نگوید.