گروه سینمایی هنرآنلاین: سینمای مستقل ایران با حضور فیلمسازان شناسنامهدار رونق گرفت اما در این سالها وضعیت انحصاری موجود شرایطی را ایجاد کرده که حضوری کمرنگتر دارند. البته همچنان شاهد تلاش برای تولید فیلمهای مستقلی هستیم که تازهترین ساخته منیژه حکمت «بندر بند» یکی از این آثار است و به زودی در سینماهای سراسر کشور روی پرده میرود. درباره سینمای مستقل و تبارشناسی پولهایی که به سینما آمدهاند، با مسعود کرامتی کارگردان و بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون گفتگو کردیم.
کرامتی درباره شرایط سینمای ایران گفت: سینمای ایران سینمای رانتی است و اهالی آن همه از رانت استفاده کرده یا همچنان میکنند. در واقع مسئولان ما میخواهند روی همه موارد نظارت داشته باشند یا در نگاه کلیتر قصد دارند همه چیز را در دست بگیرند. این ماجرا در همه عرصهها بسیار زیاد است و سینما هم از این فضا و جامعه جدا نیست، چرا که تحت نظارت همین مسئولان بوده و طبیعی است این اتفاق رخ بدهد.
وی ادامه داد: البته امروز فیلمسازانی هستند که آثار خود را به صورت مستقل و بدون بودجه دولتی تولید میکنند اما نکتهای که وجود دارد این است که در طول این سالها همیشه وضع به همین شکل بوده است؛ یعنی تعدادی از اهالی سینما از ابتدا تاکنون فیلمهای مستقل میساختند و اکنون با گذشته تفاوتی ایجاد نشده است.
کارگردان «یادداشتهای یک زن خانهدار» با بیان اینکه نمیتوان گفت در گذشته فیلمسازانی اصیل و ریشهدار کار میکردند اما در حال حاضر برخی فیلمسازان بیقاعده در سینما رفت و آمد میکنند، اظهار کرد: با شرایط فعلی نمیتوان گفت چه کسی ریشهدار و اصیل است و چه کسی نیست. آثار هر کس بیانگر شخصیت خالق آن اثر است؛ هر چند معتقدم همه ما کم و بیش آلوده هستیم. زمانی یکی از استادان ما میگفت: «زمین بازی، خاکی است یا باید بازی نکنی و بگذاری بروی یا اگر بازی میکنی خاکی و زخمی میشوی.» از نظر من برندگان این بازی کسانی هستند که سعی کنند کمتر خاکی و آلوده شوند یعنی کسانی که خوشرقصی نمیکنند، باج نمیدهند و امورشان با رانتخواری نمیگذرد.
کرامتی با بیان اینکه دولت از ابتدا نباید در سینما دخالت میکرد، عنوان کرد: شاید بتوان مساله سینما را به جریان خصوصیسازی در عرصه صنعت نیز ربط داد و پرسشهایی را مطرح کرد، به عنوان مثال چرا اتفاق درستی برای تولید رخ نمیدهد؟ چرا کارخانههایی مانند ارج، آزمایش و حتی ایران خودرو که تکلیفشان روشن است، ضررده و دست به دامان وام و دلار ۴۲۰۰ تومانی شدند؟ جواب این پرسشها ۲ کلمه و آن هم دخالت دولت است.
وی افزود: زمانی در این کشور کارخانههای خصوصی بسیار خوبی وجود داشت و جهان مشتری محصولات آنها بود اما به دلیل دخالت دولت همه ورشکسته یا تعطیل شدند چرا که مدیران منتصب از سوی دولت نگران سوددهی یا حتی برگشت سرمایه کارخانه نبودند و صرف صادر کردن دستور و بخشنامه، راه به جایی نبردند و آن شد که امروز شاهدش هستیم، تعطیلی و ورشکسته شدن کارخانهها و شرکتهای تولیدی و...
کارگردان «ترانه کوچک من» در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت: اصولا بخشی از ماجرای تولید فیلمهای نه چندان مناسب به دلیل سلیقه پایین مخاطبان است چرا که متاسفانه اکثریت قریب به اتفاق مخاطبان، فیلمهای مبتذل میپسندند پس به همین دلیل است که اینگونه فیلمها ساخته میشوند.
کرامتی در پایان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر سلیقه را افرادی که کالای فرهنگی تولید میکنند به وجود میآورند. البته دولت هم در آن به شکلهای مختلف مانند تصویب سناریو، مجله، کتاب پیش از انتشار دخالت میکند. همچنین کسی که دغدغه فرهنگی نداشته باشد، طبیعی است که پشت شعار «احترام به سلیقه مخاطبان» پنهان شده و محصول مبتذل تولید میکند چرا که بستر آن فراهم است، تولید سادهتری دارد و صاحب بازار داغ تری هم هست.