سرویس سینمایی هنرآنلاین: عبدالحسین بدرلو با مستند "کمیته" در چهاردهمین جشنواره بینالمللی سینما حقیقت حضور یافت و قرار است با این فیلم در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر نیز حضور داشته باشد.
بدرلو در گفتوگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره چرایی پرداختن به این موضوع و چگونگی شکلگیری ایده آن بیان کرد: ما همواره نام "کمیته" را شنیدهایم و یکسری اطلاعات درباره عملکرد آن داریم که خیلی از آنها درست هم نیست، بخصوص در سالهای ابتدایی انقلاب و جنگ که عنوان "کمیته" بسیار به گوش میخورد. سال ۱۳۹۵ ایده این مستند را مصطفی فتاحی تهیهکننده فیلم با من در میان گذاشت، سال ۱۳۹۶ طرح اولیه آماده شد و ما مراحل پژوهش را به شکل جدی آغاز کردیم. متأسفانه در این حوزه اطلاعات کاملی در اختیار نبود و تنها بر مبنای شنیدهها بود که کار پیش میرفت. یعنی اغلب دهه شصتیها با عنوان کمیته آشنایی داشتند، اما در مورد عملکرد این نهاد چیزی نمیدانستند و حتی دهه هشتادیها نیز این عنوان را شنیدهاند، اما این اطلاعات همه بر مبنای شنیدههاست و حتی در آثار سینمایی نیز از این نهاد نام برده شده است، اما اطلاعاتی از آن در حوزه مکتوب وجود ندارد.
او ادامه داد: وقتی در مرحله پژوهش به اطلاعات مکتوبی دست نیافتیم ترجیح دادیم به سراغ تاریخ شفاهی برویم تا به یک تعریف درست از آن برسیم که اصلاً کمیته چه بود، چه کارهایی انجام داد، نقاط قوت و ضعفش را شناسایی کنیم و بعد از رسیدن به پاسخ این سؤالات پژوهشهای میدانی، کتابخانهای و آرشیوی را آغاز کنیم که این روند بسیار سخت و طولانی شد، اما درنهایت قابل استناد بود و میشد روی این اطلاعات بهدستآمده کار کرد. بر اساس داشتهها ما یک فیلمنامه چهار قسمتی نوشتیم که نسخه سینمایی آن در ۷۲ دقیقه آماده شد و نسخه دیگر آن در چهار قسمت ۴۵ دقیقهای تدوین شد.
این مستندساز در پاسخ به این سؤال که چه چیزی در ماجرای کمیته برایش جذاب بود که به سمت ساخت مستند آن رفت، توضیح داد: اطلاعات بهدستآمده برای ما مانند یک پازل بود، بخشی از آن دائم در میان خانواده و دوستان شنیده میشد و ازآنجاییکه فیلمسازان نیز عمدتاً به تاریخ علاقهمند هستند بنابراین به دنبال شنیدهها میروند که همین عامل جذب ما به این موضوع بود. از سوی دیگر پدر مصطفی فتاحی خود از اعضای کمیته بود و حتی در میان دوستانمان نیز داشتیم کسانی را که در گذشته کمیتهای بودند، اما باز هم اطلاعاتی از آنها و کارشان در اختیار نبود و تنها عنوان "کمیته" را میشنیدیم و نمیدانستیم کمیته چه چیزی است و در آنجا چه کاری انجام میشود، بنابراین وقتی وارد جریان تحقیق و پژوهش شدیم متوجه این کاستی و کمبود اطلاعات شدیم و همین مخفی بودن ما را ترغیب کرد تا به سمت یافتن اطلاعات درست برویم. برخی از مطالبی که در فیلم مطرح میشود نکاتی بود که خود ما هم نمیدانستیم و این کار را جذابتر میکرد.
بدرلو در ادامه درباره جنس نگاهش به این موضوع، نیز اظهار کرد: بههرحال تندرویهایی در همان سالهای ابتدایی وجود داشته است که در هر برهه زمانی نیز وجود دارد، ما فقط نقاط قوت و ضعف آن را بررسی کردیم و در جایی که درست بود ایستادیم تا آن را در معرض دید عموم قرار دهیم.
او همچنین درباره سختی کار پژوهش و عدم توجه کافی به این بخش نیز گفت: بخشی از این اتفاق به فیلمسازان برمیگردد و بخشی نیز به نهادهای مربوطه؛ فکر میکنم اطلاعات باید از سوی نهادها کمی در دسترستر باشد، چرا که اولویت برای نهادها بحث امنیت است درحالیکه بیان برخی از مسائل اتفاقاً خود میتواند به نفع امنیت باشد و باید به فیلمسازان اعتماد کنند تا در این عرصه ورود داشته باشند و بتوانند فعالیت خود را انجام دهند. بهطور مثال از کمیته در ناجا آرشیو و پژوهشهای زیادی وجود دارد که میتوانست به راحتی در اختیار ما قرار داده شود، اما این اتفاق نیفتاد و دلیل آن را هم نمیدانم. درباره این مسائل اطلاعات بهسختی به دست میآید. بخشی دیگر نیز به خود فیلمسازان برمیگردد که در این زمینه تا چه اندازه برآورد هزینه داشته باشند و زمان صرف آن کنند. اغلب تا به موضوع جذابی میرسند سریع میخواهند آن را به تصویر بکشند و به همین دلیل نیز شاهد هستیم که بسیاری از فیلمهای کمپژوهش یا بدون پژوهش هستند، عمق لازم برای تأمل را ندارند، درواقع خود فیلمساز عجله داشته است و برآوردی در این زمینه انجام نداده و روی این بخش نیز تمرکز لازم را نداشته است. به نظرم میشود بابت این دست پروژهها بودجه نیز تأمین کرد تا پژوهش عمیق شود.
این فیلمساز در ادامه و در پاسخ به این سؤال که آیا قصد دارد اطلاعات به دست آمده را تبدیل به کتاب کند، عنوان کرد: به ذهنمان رسید که این کار را انجام دهیم، اما باید ناشران را برای چاپ راضی کنیم. بخشی از پژوهش ما تصویری بود و کلی عکس و فیلم داریم که بعضی از آنها برای اولین بار است که نمایش داده شدهاند، ما این تصاویر و آرشیو را کامل کردیم و به مراکزی که از آنها امانت گرفته بودیم برگرداندیم تا از آن استفاده کنند، اما درباره مکتوب کردن آن هنوز پروژهای شکل نگرفته است.
بدرلو همچنین درباره برگزاری آنلاین جشنواره سینما حقیقت و کسب این تجربه نیز گفت: برگزاری آنلاین جشنواره هم نقاط قوت داشت و هم ضعف؛ در این شرایط تعطیلی کل جشنواره خیلی بیشتر به ضرر ما بود تا برگزاری آنلاین آن، به نظرم برگزاری آنلاین جشنواره یک قدم روبهجلو بود که باعث شد به بنبست نرسیم و پیشنهاد خوبی بود. از سوی دیگر با این شیوه مخاطب ما این بار از کل کشور بود و همه میتوانستند به آثار دسترسی داشته باشند درحالیکه در شیوه برگزاری فیزیکی جشنواره این اتفاق تنها شامل چند شهر میشد و همه کشور از آن بهره نمیبرد. ازآنجاییکه سال اول برگزاری جشنواره به این شکل بود نواقصی هم وجود داشت بهطور مثال هنوز مخاطبان اطلاع کافی در این زمینه ندارند و از سوی دیگر حذف جلسات نقد و بررسی است. در سالهای قبل در پاتوقها تعاملات بیشتری میان فیلمسازان شکل میگرفت که خوب به شیوه آنلاین از بین رفته است. فکر میکنم شیوه برگزاری آنلاین جشنواره میتواند در سالهای آینده نیز ادامه پیدا کند و به شیوه برگزاری فیزیکی افزوده شود و حتی در بخش خارجی نیز با حفظ امنیت آثار این روند ادامه یابد.
او در خاتمه درباره حضور در جشنواره فیلم فجر و تغییراتی که در جشنواره ایجاد شده است نیز توضیح داد: قطعاً برگزاری جشنواره به این شیوه بهتر است و به فیلمسازان امید میدهد و جشنواره فقط برای یک گروه نخواهد بود. دسترسی و ارتباط بیشتری میان فیلمسازان با بدنه جشنواره ایجاد خواهد شد که میتواند اتفاق خوبی را رقم بزند، البته باید جشنواره برگزار شود و بعد درباره آن صحبت کرد.