به گزارش هنرآنلاین به نقل از ستاد اطلاع‌رسانی چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت، محمد حمیدی‌مقدم دبیر چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت یک روز پس از پایان این رویداد در شبکه خبر و در برنامه "شهر فرنگ" با اجرای حمیدرضا مدقق درباره ویژگی‌های این دوره، سینمای مستند، مشکلات و چشم‌اندازهایش صحبت کرد.
محمد حمیدی‌مقدم در آغاز این گفتگو که عنوان "سینمای مستند، چشم واقعیت" داشت گفت: عدالت نمایشی و فرهنگی بزرگترین دستاورد چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت و عاملی بود که ما را برآن داشت با وجود مشکلات جشنواره را برگزار کنیم. با همه گیری ویروس کرونا در همه جهان، اغلب جشنواره‌ها یا تعطیل شدند یا در برگزاری‌شان وقفه افتاد. در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان متولی برگزاری این رویداد، از ابتدا درباره برگزاری یا عدم برگزاری جشنواره امسال بسیار بحث کردیم.
وی ادامه داد: با توجه به این که چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت قرار بود آذرماه برگزار شود، وقت داشتیم تا جشنواره‌ها و شرایط را رصد کنیم. از اوایل تابستان برای این کار، برنامه ریزی کردیم. شورای سیاست‌گذاری پویا و همراهی داشتیم و جامعه مستندسازان، دوستانمان در انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند، انجمن کارگردانان سینمای مستند و پژوهشگران کنارمان بودند و از همراهی آنها استفاده می‌کردیم.
دبیر "حقیقت آنلاین" گفت: پس از بررسی‌های مختلف، زمانی که هدف معین شد که جشنواره برگزار شود، شروع کردیم به بررسی موارد بعدی. ابتدا احتمال می‌دادیم بیماری تا آذرماه فروکش کند و بخشی از برنامه‌ها را به شکل محدود در قالب فیزیکی برگزار کنیم. اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که تصمیم گرفتیم جشنواره را به صورت برخط (آنلاین) برگزار کنیم.
حمیدی مقدم درباره ضرورت برگزاری جشنواره در این شرایط گفت: جامعه در ماههای اخیر درگیر سکون و کمی یاس بود، برگزاری جشنواره‌ها می تواند شور، شوق و امید را در جامعه جاری کند. نکته بعد این است که تولید در سینمای مستند ادامه داشت، البته ما مطمئن نبودیم که روند تولید چه مسیری طی می کند اما بعد از فراخوان متوجه شدیم که آثار زیادی تولید شده است. نکته ای که نباید از یاد برد این است که نمی‌خواستیم دچار انباشت اثر بشویم. برگزار نکردن جشنواره انبوهی فیلم را در وضعیت مبهمی قرار می‌داد. بیشترین جایی که آثار مستند در آن دیده می‌شوند جشنواره است و اگر جشنواره برگزار نمی‌شد مشخص نبود سرنوشت این فیلم‌ها تا جشنواره بعد چه خواهد شد؟
وی ادامه داد: پس از پایان مهلت ارسال اثر به دبیرخانه 894 فیلم به دبیرخانه جشنواره رسید که ما را شوکه کرد. آنجا تصمیم گرفتیم که باید کاری انجام بدهیم و برای برگزاری چهاردهمین دوره مصمم‌تر شدیم.
دبیر چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت گفت: فکر می‌کنم باید پیشنهادی برای آینده داشته باشیم، صرف تعطیل کردن رویدادها به خاطر ویروس کرونا نمی‌تواند مفید باشد، می‌دانستیم در این حرکت به موانع برمی‌خوریم، اما برایمان مهم بود که تولیدات بایگانی نشوند. می‌دانستیم اگر جشنواره برگزار نشود بعضی آثار هیچ شانسی برای ورود به درگاهی جز جشنواره برای دیده شدن ندارند.
حمیدی مقدم در بخش دیگری از برنامه "شهر فرنگ" گفت: رصد جشنواره‌های بین‌المللی یک دستاورد بزرگ داشت، متوجه شدیم خوشبختانه در این شرایط موفق‌ترین جشنواره‌هایی که برگزار شده، جشنواره‌های مستند هستند. سعی کردیم از آن تجربیات استفاده کنیم. به تقویت زیرساخت‌ها و همکاری با پلتفرم‌ها برای نمایش آثار رسیدیم.
مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در پاسخ به این سوال حمیدرضا مدقق که فیلمی در این دوره سرقت شده؟ گفت: اولین نکته‌ای که ما را در برگزاری جشنواره چهاردهم دلگرم و در این مسیر موفق کرد، همراهی و اعتماد صنوف مختلف بود. ما همراهی کامل خانواده سینمای مستند را داشتیم. در اختتامیه هم از این همراهی قدردانی کردیم، همچنین از حوزه‌های موثر در تولید مستند، در بخش خصوصی و دولتی. همان اول هم به مستندسازان گفتیم که در شکل آنلاین امکان رخنه و رسوخ وجود دارد. مربوط به ایران هم نمی‌شود این معضل درهمه جای دنیا وجود دارد و شامل همه پلتفرم‌ها می‌شود. اما هدف ما این بود که مستند باید وارد حوزه گسترش مخاطب بشود.
حمیدی‌مقدم ادامه داد: مستندسازان به ما اعتماد کردند، ما هم تلاش کردیم که فضایی امن به وجود بیاوریم. آی پی های خارجی را بستیم. زیر ساخت‌ها را تقویت کردیم. سینمای مستند، اقتصاد کوچکی دارد که باید محترم شمرده شود. بلیت فروشی را که از سال گذشته شروع کرده بودیم، امسال هم ادامه دادیم.
دبیر "حقیقت آنلاین" گفت: کپی شدن یک فیلم، زمانی مسئله به وجود می‌آورد که آن فیلم در سایتی منتشر بشود و آینده فیلم به خطر بیفتد. خوشبختانه در چهار سامانه‌ای که همراه جشنواره بودند امنیت کامل برقرار بود. ممکن است در حداقل‌ترین شکل ممکن اتفاقی رخ داده، اما کلیت فضا امن بوده است. ما تمهیدی اندیشیده بودیم که اگر اتفاقی افتاد در 24 ساعت، فیلم از هر سایتی برداشته شود.
محمد حمیدی‌مقدم در بخش دیگری از برنامه "شهر فرهنگ" با اشاره به ویژگی‌های این دوره جشنواره گفت: در ادوار قبلی محل اصلی جشنواره پردیس "چارسو" بود، امسال و در شیوه برخط یک خانه جشنواره وجود داشت که همه محتواها در آن عرضه می‌شد. قبلا به تعدادی از اهالی رسانه و متخصصان حوزه سینمای مستند کارت می‌دادیم که رایگان فیلم‌ها را می‌دیدند و از پارسال برای نخستین بار بلیت فروشی هم داشتیم. افرادی که کارت داشتند حدود 1200 تا 1300 نفر بودند.
امسال در مرحله اول چیزی حدود 2 هزار نفر ثبت نام کردند. دایره ثبت نام را برای اهالی فرهنگ گسترش دادیم. در نهایت به 3700 نفر رسیدیم که به صورت رایگان می‌توانستند از خانه جشنواره استفاده کنند.
وی ادامه داد: روز اول از خانه جشنواره 4000 بازدید داشتیم، هر روز در هر سامانه 15 فیلم بارگذاری می‌شد. در کمال شگفتی هر روز که از جشنواره گذشت، آمار بینندگان بیشتر شد. روز آخر این رقم از مرز 50 هزار بازدید گذشت. روز اختتامیه و در مراسم پایانی ما با درخواست‌های بیشماری مواجه بودیم که فیلم‌ها را دوباره نمایش بدهید. گویی تازه مسیر ورود به جشنواره کشف شده بود.
حمیدی‌مقدم گفت: خوشبختانه در دو روز بعد از اختتامیه پر بیننده‌ترین و پر مخاطب‌ترین‌های جشنواره دوباره نمایش داده می‌شوند. در سامانه خانه جشنواره استفاده از همه محتواها رایگان بود. همه کارگاههای آموزشی، مسترکلاس‌ها، مراسم نکوداشت و بزرگداشت و اتفاق های جشنواره را می شد در خانه جشنواره دید. به اضافه تلویزیون تعاملی. یک امکان دیگر برای افراد دیگری که مخاطب عمومی بودند و می‌خواستند آثار جشنواره را ببیند، فراهم شد. آنها با تهیه بلیت می‌توانستند مستندها را ببینند. در 4 سامانه امکان خرید بلیت برای همه افراد وجود داشت.
دبیر جشنواره سینما حقیقت درباره بهای بلیت‌ها گفت: برای فیلم بلند 10 هزارتومان، نیمه بلند 7 هزار تومان و فیلم کوتاه 5 هزار تومان در نظر گرفته شد. سال گذشته در برگزاری فیزیکی شاهد جهش بودیم، در بلیت فروشی 75 میلیون تا 80 میلیون تومان درآمد داشتیم. این رقم در این دوره به مرز 90 میلیون تومان رسید. در این دوره ما تعدادی بلیت رایگان هم به فیلمسازان می‌دادیم که در اختیار عوامل و همکارانشان قرار بدهند. تقریبا به هر فیلمساز 20 تا 30 بلیت رایگان دادیم.
مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در بخش دیگری از این برنامه در پاسخ به سوالی درباره تعداد تماشاگران بعضی برنامه‌های زنده جشنواره امسال گفت: اعتراضی به خبرهای منفی ندارم، گروهی همیشه مخالفند، مخالف هر حرکتی که انجام می‌شود. ما با سند و آمار صحبت می‌کنیم. در فضای مجازی نمی‌شود آمار را دستکاری کرد. در کارگاههای دو ساعته بین 300 تا 500 هنرجو حضور داشت که برای سینمای مستند رقم بالایی است. ضمن این که مخاطبان ما در پلتفرم‌ها و سامانه‌های مختلف برنامه‌ها را دنبال می کردند و باید همه آمار را تجمیع کرد. مراسم بزرگداشت و مراسم نکوداشت 500 بیننده ثابت داشت، به همین دلیل می‌گویم ما به افزایش مخاطب رسیدیم.
در بخش دیگری از برنامه "شهر فرنگ" مدقق گفت گروهی معتقدند سینمای مستند در ایران جدی نیست، حمیدی مقدم پاسخ داد: این هم نظری قابل احترام و قابل اعتناست. اما من باور دارم سینمای مستند ظرفیت بیشتری دارد، هم در فروش و هم در عرضه. باید از حوزه جشنواره‌ها عبور کنیم. برگزاری برخط می‌تواند گستردگی مخاطب و رونق اقتصادی به همراه بیاورد. مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برای این موضوع برنامه دارد. راه اندازی سامانه برخط برای معرفی و فروش محصولات خودمان و مننتخبان جشنواره‌ها بخشی از این برنامه است.
وی ادامه داد: هدف مرکز گسترش، درآمد و فروش نیست. اما این سامانه بلیت‌فروشی خواهد داشت. ما مرکزی حمایتی و فرهنگی هستیم. برایمان مخاطب و ارزش کیفی مخاطب مهم است. اما بستر را باید مهیا کنیم تا از نظر اقتصادی هم موفق شویم.
حمیدی مقدم درباره فراموش شدن اکران عمومی مستندها با رونق نمایش آنلاین گفت: ماهیت سینما حفظ می‌شود، حتی اگر روش های دیگری برای دیده شدن فیلم‌ها وجود داشته باشد. هر اثری جذاب باشد توده بیشتری جذب می کند. همین امسال آثاری در جشنواره حضور داشتند که کیفیت بصری، طراحی صدا و کیفیت بالایی داشتند، حتی بالاتر از آثار سینمایی. پرمخاطب‌ترین فیلم جشنواره "کودتای 53" این امتیازها را داشت. فکر می‌کنم در آینده امکان استفاده از بسترهای فیزیکی و آنلاین اتفاق بیفتد.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: مستندسازان ما پیشتاز و پیشرو هستند، در
حوزه کرونا چه کسانی پیشقدم شده و به دل حادثه رفتند تا این روزها را ثبت سندی کنند؟ روزهای دفاع مقدس را چه کسانی ثبت کردند؟ جز مستندسازان "روایت فتح" که آثار درخشانشان هنوز ماندگار و قابل رجوع است؟ مستندسازان در تولید و نمایش باید خطر کنند و به عرصه های تازه وارد شوند.
مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در بخش دیگری از سخنانش گفت: مرکز گسترش به عنوان موسسه عامل از سال 98 موظف شد از "هنر و تجربه" پشتیبانی مالی کند. بودجه ای که متعلق به هنر و تجربه است به مرکز ربط ندارد. اگر آنها اکران و برنامه‌ای داشته باشند این هزینه به آنها تعلق می‌گیرد. بعضی خبرسازی‌ها و شایعات خارج از تقوا و اخلاق است. با توجه به سیستم شفاف سازی که مد نظر آقای دکتر انتظامی رئیس محترم سازمان سینمایی است، همه موارد با دقت محاسبه می‌شود.
وی گفت: کاش همه نهادها و موسساتی که گاهی موازی کاری می‌کنند شفافیت مالی داشتند. این شفافیت مالی فعلا در سازمان سینمایی و زیر مجموعه‌هایش وجود دارد. می شود درباره عملکرد سازمان صدا و سیما یا موسسات بیشماری که در حوزه فیلم کار می کنند خواستار شفافیت شد.
مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی درباره روابط خانوادگی در مرکز و تولید پروژه‌ها گفت: آیا شما می‌توانید فردی را از فعالیت در حوزه‌ای که در آن تخصص دارد منع کنید چون با کسی در مرکز ارتباط دارد؟ درباره آن فرد خاص و پروژه‌ای که در اتاق بازرگانی تولید شده باید گفت معمولا تهیه‌کننده یا سفارش دهنده پیشنهاد می‌دهد کدام کارگردان پروژه را انجام بدهد. آقای مصطفی رزاق کریمی پیشنهاد اتاق بازرگانی بودند. البته ایشان کارگردان به نامی هم هستند و سوابقشان ربطی به مرکز ندارد. ما در مرکز با تهیه‌کننده قرارداد می‌بندیم، نه با کارگردان. این‌ها خبرسازی است. دوستانی نسنجیده، بدون ورود به عمق مسائل، حاشیه درست می‌کنند که نتیجه‌ای هم ندارد.
حمیدی مقدم در بخش دیگری از برنامه "شهر فرنگ" که از شبکه خبر پخش می‌شد به شایعات دیگر هم پاسخ داد: ما انیمیشنی داشتیم به نام "کووید 19" این گروه خبرساز، همان موقع گفتند برای این پروژه 400 میلیون تومان قرارداد بسته شده در حالی که رقم واقعی 45 میلیون تومان است. خبرسازی و ایجاد شبهه راحت است.
وی درباره همکاری معاون مستند مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در پروژه‌های تولیدی گفت: از اوایل زمستان گذشته می‌خواستم که ایشان در این جایگاه کنار ما باشند، اما به دلیل مشغله کاری این روند طولانی شد و به امسال رسید. تمام قراردادهای ایشان با مرکز به تهیه کننده دیگری واگذار شده است.
دبیر "حقیقت آنلاین" درباره مشکلات پژوهش در سینمای مستند گفت: هزینه‌ها نسبت به سال گذشته سه برابر شده است. عدد تولید در سینمای مستند پایین و سفره هم کوچک‌تر است. مستندسازان ماهها و گاهی سال‌ها رنج می برند تا کاری درخشان تولید کنند. این ارقام و جنس کار را با اعداد و ارقام سینمای داستانی و دستمزد سوپراستارها مقایسه کنید. با توجه به این بودجه کم و زمانی که صرف تولید مستند می‌شود، طبیعی است که مستندساز نتواند دو سال درگیر یک پروژه بماند و درگیر کار جانبی برای امرار معاش نشود.
وی ادامه داد: مستندسازان با عشق و عرق کار می‌کنند. اما نیاز به حمایت مادی و معنوی بیشتری دارند. تا سال گذشته مرکز گسترش برای هر مستند میانگین 70 تومان تا 130 میلیون تومان مشارکت داشت و امسال این رقم به 200 میلیون تومان رسیده در حالی که برای یک تیزر تبلیغاتی ساده، 100 میلیون تومان هزینه می‌شود.
دبیر چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت با اشاره به کم بودن تولیدات تاریخی، علمی، ورزشی و سیاسی گفت: نگاه عمومی به مستند در ایران اجتماعی است. من به عنوان متولی در مرکز گسترش از سال گذشته از همکارانم خواستم ریل‌گذاری را عوض کنیم و زمینه را برای تولید مستندهای حیات وحش، ورزشی، تاریخی و پرتره که می‌تواند جذاب باشد فراهم کنیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش در برنامه "شهرفرنگ" گفت: مستند سفارشی لزوما بد نیست. در دنیا، مستندهای خوب محصول حمایت و سفارش یک نهاد یا ارگان هستند. البته که نگاه و خلاقیت فیلمساز در ساخت اثر باید متبلور شود.
حمیدی‌مقدم تاکید کرد موفقیت مستندساز نباید به جشنواره ختم شود و باید مخاطب را گسترش داد: مستند نباید محدود شود به حلقه‌های روشنفکری یا مخاطبان محدود. نباید به جشنواره‌ها ختم و پس از آن بایگانی شود.هدف ما این است که مستند جریان ایجاد کند، موثر باشد. باید از این جغرافیا عبور کرد و به فضاهای بزرگتری رسید.
وی ادامه داد: جشنواره‌های خارجی نگاه مشخص و معینی در سینمای مستند و داستانی دنبال می‌کنند و معمولا برای یک نقطه از پازلشان اثری را انتخاب می‌کنند که سوژه اجتماعی داغ و خارج از قاعده از خاورمیانه داشته باشد، آن تصویری که آنها نیاز دارند. اما این اثر که موفق شده جایزه بگیرد در کدام شبکه تلویزیونی معتبر دنیا نمایش داده می‌شود؟ برنامه ما این است که در حوزه اقتصاد ابتدا به خانه‌های مردم ورود کنیم و بعد بتوانیم مسائل اقلیمی و جغرافیایی‌مان را جهانی کنیم.
محمد حمیدی مقدم دبیر چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت در پایان این برنامه گفت: سینمای مستند برای کشور مهم است. این سینما نیازمند حمایت است. نیازمند سعه صدر مدیران و سیاستمداران. مستندسازان دلسوز هستند. نکاتی را می‌گویند که معمولا از آنها غفلت کرده‌ایم. آنها از تاریکی و سایه روشن می‌گویند، برای آینده روشن باید به آنها اعتماد کنیم.