سرویس سینمایی هنرآنلاین: این روزها موج فیلمسازی در ترکیه و استفاده از بازیگران ترک در سینما و سریالهای شبکه نمایش خانگی ما بهوضوح دیده میشود. همکاری میان سینمای ایران و ترکیه اتفاق جدیدی نیست و از قدمت طولانی برخوردار است.
ما پیش از انقلاب نیز با این کشور همکاریهای فرهنگی و هنری داشتیم و این به بعد از انقلاب نیز رسید. حضور بازیگران ترک در سینمای ایران از همان سالها آغاز شد و حالا شاید به اوج خود رسیده باشد.
پیشازاین اغلب در آثار سینمایی استفاده از لوکیشنها اهمیت داشت، چرا که از یک سو نزدیکی و سهولت سفر به ترکیه، هزینههای به نسبت کمتر، انجام ساده و راحت کارهای اداری و همچنین روند سریع تولید یک اثر حرفهای در این کشور برای فیلمسازان اهمیت داشت، اما حالا موج تولید آثار مشترک و سرمایهگذاریهای مشترک و حضور ستارگان سینمای ترکیه و ایران رو به افزایش رفته است.
بازیگران شناختهشده ترکیه که بهواسطه شبکههای ماهوارهای برای مخاطبان ایرانی چهرههایی آشنا هستند و سبب ایجاد تنوع در آثار سینمایی شدهاند، شاید بتواند تماشاگران دلزده از سینمای ایران را به سالنهای سینمایی بکشاند، ضمن این که بازیگران زن خارجی نیز میتوانند بدون پایبندی به قواعد و قوانین مرسوم حجاب در مورد بازیگران زن ایرانی در این فیلمها مقابل دوربین بروند.
از سوی دیگر افزایش هزینههای تولید در ایران و همچنین بالا بودن دستمزد بازیگران وطنی باعث شده تا فیلمسازان ایرانی به این سمت گرایش بیشتری داشته باشند، چرا که علاوه بر استفاده از بازیگران خارجی و تسریع در ساخت اثر سینمایی از یک سوی، فیلم آنها امکان اکران در کشور میزبان را هم دارد و این میتواند باعث شناخت بیشتر از فیلمسازان و سینمای ایران و همچنین فروش بیشتر فیلمها شود.
بنابراین تولیدات مشترک منافعی به همراه دارند که میتواند سینمای ایران را خیلی سریعتر به سمت هنر- صنعت بودن پیش ببرد و بازار جهانی را نیز از آن ما کند، اتفاقی که بهشدت جای آن در هنر ما خالی است و با وجود سابقه طولانی سینمای ایران در جشنوارههای جهانی و درخشش آثار، اما از حضور در بازار جهانی خالی است و هنوز نتوانسته جایگاه خود را میان این بازار پیدا کند.
به همین مناسبت به سراغ عبدالحسین لاله فیلمساز و استاد دانشگاه، مهرداد غفارزاده فیلمساز، بایرام فضلی فیلمساز و مدیر فیلمبرداری، رحیم طوفان کارگردان، کریم امینی کارگردان و مرتضی آتش زمزم کارگردان و مستندساز رفتیم که تجربه همکاری با سینمای ترکیه را در کارنامه خود دارند و دلایل این علاقهمندی را از آنها جویا شدیم.
استفاده از بازیگران ترک تبدیل به برند شده است
عبدالحسین لاله فیلمساز درباره دلایل علاقهمندی فیلمسازان ایرانی به حضور در ترکیه و فیلمسازی در این کشور میگوید: نکات مختلفی را میتوانیم دراینباره مطرح کنیم که بخشی از آن به بعد اقتصادی و تکنولوژیکی سینما برمیگردد. به نظر میرسد فضای ترکیه برای فعالیتهای اقتصادی مساعد است، چون برخی از شرکتها که در ترکیه فعالیت اقتصادی دارند، مایل هستند در کنار فعالیت اقتصادی خود، فیلم، تئاتر و کتاب نیز تولید کنند. بهنحویکه بهعنوان شرکت فرهنگی شناخته شوند که در این میان اهداف مختلفی را دنبال میکنند. درواقع چتری در فضای ترکیه باز شده است که سینمای ایران مایل است در آنجا مشارکت داشته باشد. تا جایی که میدانم این شرکتها خیلی فرهنگی نیستند، اما با اهداف مختلفی که دارند در عرصه فرهنگ فعالیت دارند. ارتباطی هم که با سینمای ایران دارند سیستماتیک نیست، بلکه گزینشی و انتخاب شده است و با مشورت انجام میشود. دلیل حضور هنرمندان در همه پستهای سینمایی در ترکیه نیاز به بررسی دقیقتری دارد که هم شامل گردشگری و فضای باز است و هم به نکات دیگری برمیگردد.
او درباره تمایل سینماگران در دعوت از بازیگران ترک بیان میکند: استفاده از بازیگران ترک به دلیل محبوبیت این بازیگران در میان مخاطبان ایرانی است که انکارناپذیر است. از سوی دیگر همین که بازیگران ترک در اثری حضور داشته باشند، ظاهراً برای فیلمسازان ما کافی است و دیگر به میزان معروفیت آنها کاری ندارند، درواقع انگار استفاده از بازیگران ترک در آثار ایرانی امروز تبدیل به یک برند شده است.
این پژوهشگر با اشاره به این که سینماگران ایرانی به دلیل وجود چشماندازهای زیبا و لوکیشنهای جذاب و تجهیزات تکنولوژیک بهروز سینمایی که در این کشور وجود دارد، مایل هستند در ترکیه فعالیت کنند، ادامه میدهد: تکنولوژی و سختافزارهای سینمای ایران از ترکیه چند قدمی عقبتر است و آنها از تکنولوژی روز دنیا بهره میبرند. این موجی که راه افتاده است خارج از اراده رسمی است و ارتباطاتی که بین سینمای ایران و ترکیه به وجود آمده است به انگیزههای مختلفی بستگی دارد. برخی سعی میکنند از این فضا استفاده کرده و به خود هویت بخصوصی بدهند، بهطور مثال دوستی را میشناسم که دوست دارد تنها پل ارتباطی میان سینمای ایران و ترکیه در بعد تقویت اندیشههای ناسیونالیستی باشد. او در ترکیه به نحوی تبلیغات کرده است که سینماگران جوان به سمت او بروند تا اثرشان بهواسطه او در فلان جشنواره گنجانده شود. این برداشت کاملاً اشتباه است، چرا که سیستم سینمایی ترکیه دولتی نیست، اما کاملاً تعریف شده است که دلایل کاملاً حرفهای دارد نه ایدئولوژیک؛ اینکه برخی سعی میکنند خود را پل اصلی ارتباط با سینمای ترکیه نشان دهند اشتباه و قابل بررسی است. چرا که این نوع رفتارها کانالیزه کردن فعالیتهای مشترک را در آینده دچار مشکل میکند.
او ادامه میدهد: اگر سینمای ایران در مواردی موفق شده است که توفیقات فروش بینالمللی داشته باشد، دلیلش ورود از دروازه سینمای ترکیه است. وقتی از سینمای ترکیه یاد میکنیم سریالهای این کشور را نیز در برمیگیرد، سینمای ترکیه و انیمیشنهایش نیز بازار جهانی قابل توجهی دارد و سینماگران ایران مایل هستند که در این کشور فعالیت داشته باشند. به همان میزان که تعداد خرید خانه در ترکیه از سوی ایرانیان بسیار بالاست به مسائل دیگر همچون تحصیل، فعالیت اقتصادی، هنری و ... نیز این علاقهمندی تعمیم داده میشود. زمانی این اتفاق در دبی و امارات رخ داد و حالا به ترکیه رسیده است چون گستردگی بازار و مناسبات ترکیه با کشورهای اروپایی و آسیای میانه بالاست و سینماگران ایرانی دوست دارند از این فضا استفاده کنند و به توفیقات خوبی دست یابند.
لاله در پاسخ به این سؤال که آیا مشکلات ساخت در ایران دلیل بر حضور در ترکیه شده است، توضیح میدهد: بله، اگر به بنیاد فارابی یا مراکزی که مجوز ساخت فیلم میدهند مراجعه کنید میبینید که ملاحظاتی برای فیلمهایی که در خارج از ایران تولید میشوند در نظر دارند. یکی از آنها بحث حجاب است. ما در سینمای ایران بههیچعنوان نمیتوانیم خانمی را بدون حجاب نشان دهیم درحالیکه برخی از فیلمسازان به کشورهای هند، ترکیه و ... میروند و بهعنوان این که بازیگران زنشان خارجی هستند به شکل بیحجاب آنها را نشان میدهند. چنین رفتاری از سوی سینمای تجاری صرفاً دلیل گیشه دارد و به هیچ دلیل دیگری برنمیگردد. خلأهای موجودی که در ایران هست به نظر میرسد با استفاده از امکانات ترکیه میتواند پر شود. باید دید خلأهای تولید در سینمای ایران چیست و آنها را شناسایی کرد. سینماگر متوجه این خلأها هست و با فاصله کمی به کشور همسایه میرود و آنجا فیلمش را میسازد. خود ممیزیها یکی از این خلأهای موجود است و سیاستهای دوگانهای که در سینما و تولید دیده میشود، نتیجه نگرشهای سیاسی است نه فرهنگی؛ چون اگر فرهنگی بود باید مثلاً رعایت حجاب در هر دو جا در نظر گرفته میشد، درحالیکه اینگونه نیست. باید مسئولین سیاستگذار سینمایی بخصوص در گذشته پاسخ دهند که این تناقض از کجا میآید.
او درباره آشنایی سینمای ترکیه از سینمای ایران میگوید: سینمای ترکیه نسبت به سینمای ایران وقوف و آگاهی کامل دارد. به غیر از دو جلد کتابی که من خودم در خصوص سینمای ایران در ترکیه چاپ کردم 37 جلد کتاب در ترکیه برای معرفی سینمای ایران چاپ شده است که یا نوشته شده و یا ترجمه شدهاند. یعنی حدود 40 کتاب در ترکیه منتشر شده که به معرفی سینمای ایران پرداخته است. از سوی دیگر بیش از 100 عنوان پایاننامه دانشجویی در مقاطع ارشد و دکترا در خصوص سینمای ایران نوشته شده است. ترکیه کشوری نیست که نسبت به سینمای ایران شناخت نداشته باشد. وقتی بیش از صد پایاننامه و کتاب نوشته میشود و یک پای ثابت مهمانان خارجی جشنوارههای ما از ترکیه هستند، قاعدتاً نسبت به سینمای ما آگاه هستند درحالیکه در ایران اینگونه نیست. پژوهشکده هنر مدتی قبل اولین کتاب در مورد سینمای ایران را به نام " مقالاتی در معرفی سینمای ترکیه" که من از خانم پروفسور نیلگون آبیسل ترجمه کردم را چاپ کرده است و این اولین کتابی است که در مورد سینمای ترکیه نوشته شده است. شما این میزان را مقایسه کنید با سینمای ترکیه و متوجه میشوید که آنها شناختشان از سینمای ما تا چه اندازه است و سینمای ایران از ترکیه تا چه اندازه است. چنین وضعیتی آمادگی لازم ترکیه را برای حضور در سینمای ایران بسیار فراهم میکند. به نظر میرسد فعالیتهای ما در راستای تقویت سینمای ترکیه است تا سینمای ایران.
سینمای ما معروف است، اما بازار جهانی ندارد
مرتضی آتش زمزم که تجربه ساخت فیلم "هولیا" را در ترکیه دارد و پیشازاین نیز آثاری در کشورهای دیگر کارگردانی کرده است درباره این علاقهمندی فیلمسازان به حضور در ترکیه و فیلمسازی در این کشور میگوید: من خودم شخصاً علاقهمند به کار مشترک هستم و تاکنون نیز در چند کشور فیلم داستانی و مستند ساختهام. این علاقه از تجربه کردن و دنیا دیدن نشات گرفته است و صرفاً مختص به ترکیه نیست. از سویی اغلب کارهای مستقل که با بودجه کمی ساخته میشوند فرصت اکران پیدا نمیکنند و ازآنجاییکه قصه محور هستند بیشتر در جشنوارهها مخاطب دارند تا سالنهای سینما. درحالیکه فیلم مستقل ساختن اغلب سختتر از ساخت فیلم تجاری است. بنابراین من برای ساخت فیلم باید به دنبال راههای دیگری باشم که بتوانم هزینههای آن را تأمین کنم.
او ادامه میدهد: در قصه "هولیا" ابتدا حضور در ترکیه نوشته نشده بود، اما ما به تعدادی بازیگر نیاز داشتیم که متأسفانه به دلیل بالا بودن دستمزد بازیگران درجه یک، بودجه لازم را نداشتیم بنابراین مجبور بودیم به سراغ بازیگران رده بعد برویم که متأسفانه آنها نیز با وجود آنکه گیشه ندارند، اما دستمزدشان کم نیست. من به دلیل کمبود بودجه، بازیگری که دوست داشتم را نمیتوانستم به خدمت بگیرم، از سوی دیگر دلم نمیخواست از بازیگرانی هم استفاده کنم که صرفاً دستمزد بالایی دارند، بنابراین به سراغ استفاده از بازیگران ترک رفتم که جزو بازیگران شناختهشده این سینما هستند و از سوی دیگر به شکل حرفهای کار میکنند و مخاطب نیز دوست دارد فضای جدید و چهرههای جدید را در آثار سینمایی ببیند. یکی از اقبالهای سریالهای ترک در ایران نیز همین عامل تنوع است و فیلمساز در بحث تجاری به سلیقه مخاطب فکر میکند.
کارگردان"نیروانا" درباره میزان شناخت ترکها از سینمای ایران و اهمیتی که این همکاری برای آنها دارد، اظهار میکند: ترکها به دلیل حضور اساتید شناختهشدهای چون مرحوم عباس کیارستمی و اصغر فرهادی در جشنوارههای خارجی، سینمای ایران را بهخوبی میشناسند. ضمن این که سینمای ایران امروز تبدیل به یک برند جهانی شده است و بسیاری از کشورها ایران را بهواسطه سینمایش میشناسند. سینمای ایران سینمای فرهنگی، آبرومند و پرنفوذی است که باعث سربلندی است.
آتش زمزم درباره استفاده از لوکیشنهای خارجی و جاذبههای گردشگری این کشور عنوان میکند: بدون تعارف ما لوکیشنهای زیباتری در ایران برای استفاده در آثار سینمایی داریم، اما از آنها استفاده نمیکنیم. صنعت سینما در ترکیه معادل صنعت نفت ما پولسازی میکند و این صرفاً مربوط به ترکیه نیست، بلکه در کشور هند و سایر کشورهایی که صاحب صنعت فیلمسازی هستند نیز صدق میکند. بهطور مثال در جنوب هند یک فیلم 14 میلیون دلار فروش دارد که اندازه سه سال فروش سینمای ایران است. درواقع دولت آنها به فیلمسازان خدمات میدهد و به تسریع روند فیلمسازی کمک میکند، چون سینما برای آنها پولسازی میکند و از همین راه به بازار جهانی دست یافتهاند. سینمای ما معروف است، اما متأسفانه بازار جهانی ندارد. غیر از آثار اصغر فرهادی و چند فیلمساز دیگر برای آثار ما این اتفاق رخ نمیدهد که بتوانیم فیلممان را در سینماهای زنجیرهای کشورهای دیگر اکران کنیم. ما از بازاریابی بینصیب هستیم، درحالیکه باید از این فرصت استفاده کرد. چه اشکالی دارد که حتی سینمای تجاری را هم به این بازار وصل کنیم. دیگر دوره فیلمهای اجتماعی که اصطلاحاً به آنها سیاهنما میگفتند و در بازارهای جهانی و جشنوارهها مخاطب داشتند تمام شده است. امروز فیلمهای اصغر فرهادی به دلیل نوع روایت و قصه جایزه میگیرد، نه به خاطر سیاهی؛ ضمن این که نگاه جشنوارهها به سینمای ایران نیز تغییر کرده است، بنابراین میتوان سینمای تجاری را هم وارد این بازار کرد تا به سینمای بی نفس کشور که 70 درصد بودجه آن صرف بازیگر میشود کمک کند.
او ادامه میدهد: ساختن فیلم و اکران در خارج از کشور مستلزم دریافت امکانات و خدمات است. ترکیه برای فیلمسازان خارجی که به آنجا میروند خدمات ارائه میدهد و همین عامل نیز موجب رونق گردشگری این کشور میشود. از سوی دیگر مجوزها برای ساخت فیلم راحتتر داده میشود، درحالیکه مسئولان ما به سینما بهعنوان یک فرصت نگاه نمیکنند در ترکیه این یک فرصت است. همانطور که در صنعت باید جذب سرمایه کرد، در سینما نیز باید جذب سرمایه شود. باید آثارمان را معرفی کنیم تا از ما خرید کنند و در شبکههای مختلف ماهوارهای به نمایش درآورند تا این پول به چرخه بازگشته و چرخ سینما بچرخد.
استفاده از بازیگر ترک مقرونبهصرفه است
اما رحیم طوفان که بهزودی سریال "پدرخوانده" را برای شبکه نمایش خانگی کارگردانی میکند نیز قصد دارد از بازیگران شناختهشده سینمای ترکیه در این سریال استفاده کند. او نیز در گفتوگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره چرایی استفاده از بازیگران ترک در سریالش میگوید: هم اقتضای قصه است و هم جذب مخاطب، ضمن این که یک سوپراستار ترکیه چیزی حدود 120 هزار دلار دستمزد دریافت میکند و این رقم دستمزد مشخص است، درحالیکه سوپراستار خودمان رقمی بالاتر از این دریافت میکند، بنابراین با یک حساب سرانگشتی میتوان دریافت که سوپراستار ترکیه از سوپراستار ما دستمزد کمتری دریافت میکند و انتخاب و همکاری آنها برای ما مقرون بهصرفهتر است.
او درباره مزایای این همکاری توضیح میدهد: تا جایی که من میدانم سینما یک بازار تجاری است، اگر این بازار گسترش داده شود خوب خواهد بود. سینماگری اگر بتواند در کشوری دیگر سینما را در اختیار داشته باشد درآمدزایی کرده است. تکلیف هر کشور مشخص است و هرکس این دامنه را بالاتر ببرد برایش بهتر خواهد بود. من وقتی محصول مشترک تولید میکنم درواقع هم سینمای ایران را دارم و هم سینمای ترکیه را، ضمن اینکه وقتی تهیهکننده از کشور دیگر با شما همراه میشود، بحث ارزآوری نیز مطرح میشود. این تفاوت قیمتها به نفع ماست و از سوی دیگر آنها نیز صاحب فیلم میشوند. همچنین تبادل فرهنگی صورت میگیرد، چرا که طبیعت کار هنر و فرهنگ همین است و این ربطی به سیاست ندارد. من فکر میکنم این تولیدات مشترک برای سینمای ایران اتفاقات خوبی را رقم میزند، به این دلیل که سینما صنعت است و باید گردش مالی داشته باشد.
طوفان خاطرنشان میکند: ترکیه به دلیل اینکه از لحاظ زبانی به ما بسیار نزدیک است و تقریباً نیمی از ایرانیان به زبان ترکی اشراف دارند و فرهنگ و آداب و رسومشان به ما نزدیک است مقصد خوبی برای فیلمسازی است. ما انسانهای عاطفی هستیم و هرکسی که به لحاظ حسی نزدیک به ما باشد به آن سمت کشش داریم بهطور مثال فرهنگ ما به چین نیز نزدیک است، اما ارمنستان با وجود آنکه با ما مرز مشترک دارد، از نظر فرهنگی از ما دور است.
او در پاسخ به این سؤال که آیا ممیزیها نیز باعث این انتخاب در فیلمسازان ایرانی میشوند یا خیر، میگوید: کسی که به خاطر ممیزی به آن سمت میرود، دنبال فیلمسازی نیست. هر کشوری برای خود قوانینی دارد. این در همه جای دنیا صادق است و کشور به کشور ممیزیها متفاوت هستند. در همین ترکیه نیز ممیزیها آنقدر زیاد است که فیلمساز ما نمیتواند آنجا کار کند. تمام کشورها همین قاعده را دارند و رعایت میکنند، ما خودمان این قضیه را پیچیده میکنیم.
همکاری مشترک به غنای فرهنگی منجر میشود
در ادامه این بحث بایرام فضلی کارگردان فیلم "جن زیبا" که با حضور نورگل یشیلچای بازیگر سینما و تلویزیون ترکیه آن را ساخت، درباره این همکاری و تولید محصولات مشترک میان ایران و ترکیه میگوید: ارتباطات بینالمللی باعث تعاملات بیشتر بین دو کشور و گسترش فرهنگی است. من بهعنوان فیلمبردار نیز در آثار متعددی با خارج از کشور همکاری داشتم که بیشتر آثار بار فرهنگی داشتند. من بهعنوان فیلمساز لوکیشن را عامل توریستی نمیکنم و بار فرهنگی آن را در نظر میگیرم. استفاده از فضای خارجی برای بار تجاری و تبلیغاتی فیلم بیشتر مورد توجه است که البته برای من که بیشتر آثارم بار هنری دارند این جنبه مورد توجه نیست.
او ادامه میدهد: من بر اساس سوژه از جنبه کارگردانی اگر ضرورت ببینم از لوکیشن خارجی استفاده میکنم در غیر این صورت در ایران فیلمم را میسازم.
فضلی درباره استفاده از بازیگران ترک به لحاظ بعد تبلیغی و ارزان بودن آنها نسبت به بازیگران وطنی توضیح میدهد: ستارهسازی در کشورهای جهان سوم تقریباً همه یک جور است و آنها نیز مانند سوپراستارهای ایرانی دستمزد دریافت میکنند. استفاده از نورگل یشیلچای بازیگر سرشناس ترک در فیلم "جن زیبا" برای من به دلیل این که او در فیلمهای هنری بازی کرده بود و در فیلم فاتح آکین نیز حضور داشت، اهمیت پیدا کرد و همانطور که گفتم به دلیل بار تجاری کار هر دو جنبه را در نظر گرفتم. ما پیش از انقلاب نیز با سینمای ترکیه مراوداتی داشتیم. بازیگران ما نیز به خارج از کشور رفته و در آثار خارجی حضور یافتهاند. این برای تماشاگر جذاب است و کشش ایجاد میکند تا به تماشای فیلم بنشیند. آمدن بازیگر برای ما شگفتزدگی دارد و برای او نیز بهنوعی علاوه بر سفر کاری، یک سفر گردشی است و میتواند جاذبههای کشور ما را ببیند.
وی اضافه میکند: به نظرم این همکاریها ارتباطات بینالمللی ایجاد میکند و با توجه به مشترکات فرهنگی که با کشورهای همسایه داریم میتوانیم بازار و فرهنگ هر دو طرف را داشته باشیم و ارتباطات سینمایی را نیز از این طریق گسترش بدهیم. فکر میکنم این دست همکاریها اشکالی نداشته باشند، چرا که در تمام دنیا هم در حال انجام است. علاوه بر اینها این دست همکاریها جذابیت دارند و به غنای فکری شما بهعنوان فیلمساز نیز کمک میکنند. امیدوارم این ارتباطات گسترش پیدا کند چرا که از این طریق بخشی از مسائل و مشکلات اقتصادی سینما نیز حل خواهند شد.
تولید فیلم در ترکیه حرفهای است
مهرداد غفارزاده دیگر فیلمسازی است که تجربه حضور در ترکیه و ساخت اثر را پشت سر گذاشته است. او با فیلم "ترانهای عاشقانه برایم بخوان" نخستین محصول مشترک سینمای ایران و ترکیه را رقم زد و فیلم را در بیش از 200 سالن سینمای ترکیه به روی پرده فرستاد.
او درباره این همکاری میگوید: ترکیه تنها کشوری است که نسبت به کشورهای دیگر میشود آنجا راحت کار کرد و از لوکیشنهای خارجی بهره گرفت، ضمن این که با سینمای ایران آشنا هستند و فرهنگ، سنت و زبان مشترکی داریم که بسیار تأثیرگذار است. به همین دلیل فیلمسازان بعضاً به سراغ ساخت اثر در این کشور میروند. ضمن این که رفت و آمد به این کشور آسان است. تولید فیلم در ترکیه بهشدت حرفهای است و عوامل آن کاربلد هستند و این صنعت را خوب میشناسند و راحت کار میکنند، اما نباید این نکته را فراموش کرد که هزینههای تولید در این کشور سنگین است و این روزها با توجه به قیمت ارز سنگینتر نیز شده است. بههرحال ترکیه کشوری است که میشود از امکانات خوب فیلمسازی در آن بهره گرفت، چون صاحب صنعت سینما و سریالسازی است و سریالهایش امروز در کشورهای منطقه، اروپا و بخصوص آمریکای لاتین از اقبال خوبی برخوردار است. بنابراین ترکیه عملاً با برد گستردهای در این صنعت مواجه است. درحالیکه ما هنوز به آن گستردگی نرسیدهایم، اما آنها علاقهمند به همکاری با ما هستند.
او درباره بازیگران این کشور و حضور در آثاری خارج از سینمای ترکیه میگوید: بینالمللی شدن بازیگران ترک به عوامل بسیاری بستگی دارد. صنعت سریالسازی آنها باعث شده تا بازیگران ترک بهراحتی در دنیا مطرح شوند و کسانی که محصول مشترک تولید میکنند، دوست دارند از این چهرهها استفاده کنند. به دلیل سبک و سیاق، کار با بازیگران ترک بسیار متفاوت و سخت است، حتی برخی از فیلمسازان که با شیوه کاری آنها آشنایی ندارند در بخش تولید و فیلمبرداری با مشکل مواجه میشوند. بازیگران ترک اغلب امتیازاتی دریافت میکنند که برایشان بسیار اهمیت دارد و وقتی کار میکنند به اصول کار بسیار پایبند و حرفهای هستند. همانطور که گفتم به دلیل متفاوت بودن شرایط کاری اغلب فیلمسازانی که آشنایی با این موقعیت ندارند با بازیگران ترک دچار مشکل میشوند و سخت میتوانند کار مشترک داشته باشند. درواقع باید اصول کار آنها را بدانید تا هم با گروه پشت صحنه و هم بازیگران بتوانید کار کنید.
این کارگردان در پاسخ به این سؤال که تا چه اندازه لوکیشنهای این کشور باعث کشش فیلمسازان ایرانی به این فضا شده است، اظهار میکند: بهطور مشخص استانبول شهر بسیار زیبایی است و نماهای عمومی جذابی هم دارد که هم برای خودشان و هم توریست اهمیت دارد. نمایش این لوکیشنها بخش زیباییشناسی کار را در برمیگیرد. ضمن این که ترکیه مناطق زیبایی دارد که شما هر کجا دوربین را بگذارید جذابیتهای توریستی خودش را نشان میدهد. از سوی دیگر زیباییهای تاریخی و مدرن امروزی دارد. ما سعی کردیم از بهترین مکانها استفاده کنیم تا فیلم زیبا دیده شود نه تبلیغی. در عین حال سعی کردیم همان پلانها را از ایران نیز داشته باشیم، اما در ایران این اتفاق بهراحتی رخ نمیدهد و شما برای دریافت مجوزها با مشکلات بسیاری مواجه هستید. من سعی کردم همان اندازه که استانبول را زیبا معرفی کردم. بهترین فضاهای تهران را نیز نشان دهم که با استانبول تفاوت زیادی نداشته باشد و تهران زیبا را هم داشته باشیم، اما این اتفاق بسیار سخت رخ داد و با پافشاری و مقاومت بسیار همراه بود. ازآنجاییکه میخواستم فیلم نماهای زیبا و شیک داشته باشد به زیبایی بیشتر توجه کردم.
باید از بازیگران درجه یک سینمای ترک استفاده کنیم
کریم امینی کارگردان درباره دلایل همکاری ایران با ترکیه میگوید: برای تماشاگر ایرانی تفاوت فرهنگی جذاب است و ساخت فیلم در کشوری دیگر تنوع بصری ایجاد میکند. سینما به سمت بینالمللی شدن قدم برمیدارد و در این مسیر سوژه نیز بسیار بیشتر میشود، البته از یک جایی این سوژهها به هم نزدیک میشوند. شرکتهای فیلمسازی با هم شریک میشوند و کارها بینالمللی میشوند و فرصت اکران در هر دو کشور ایجاد میشود. در حال حاضر این فقط ما نیستیم که علاقهمند به ساخت فیلم در خارج از کشور هستیم و به دلیل ابعاد اقتصادی کمپانیهای خارجی این تمایل را دارند تا اثرشان در ایران ساخته شود که نمونه آن فیلم "یلدا" ساخته مسعود بخشی است.
او در پاسخ به این سؤال که آیا ممیزیهای داخلی بر ساخت اثر در خارج از کشور اثر دارد یا خیر، بیان میکند: محدودیتهایی که در فیلمسازی ایران هست و خط قرمزهایی که وجود دارد در رفتار اجتماعی کشورهای دیگر نیست، بنابراین به لحاظ بصری تصاویر بسیار متفاوت است و همین عامل نیز فیلمساز را سوق میدهد تا به سمت حضور در لوکیشنهای ترکیه برود و یا از بازیگران شناختهشده ترک استفاده کند که برای مخاطب جذابیت بیشتری دارد.
کارگردان "گربه سیاه" درباره میزان دستمزد بازیگران توضیح میدهد: اگر حساب کنیم یک بازیگر ترک به لحاظ دستمزدی ارزانتر از بازیگر داخلی باشد، قطعاً برای فیلمساز شرایط بهتری ایجاد میشود و کسی شرایط خوب را رها نمیکند به سمت کار سخت برود. بنابراین فیلمساز ما به ترکیه میرود و هم جذابیتهای بصری و تنوع در اثرش ایجاد میکند و هم از نظر هزینه استفاده از بازیگر ترک برای تهیهکننده مقرون بهصرفهتر خواهد بود. اما نباید این نکته را فراموش کرد که با افزایش تعداد آثار و استفاده از بازیگران درجه چند ترک، دیگر حضور در آثار ایرانی برای ترکها جذابیتی ندارد. ما به سراغ بازیگران درجه یک ترک نرفتهایم و اغلب از بازیگران درجه چند سینما و تلویزیون ترک دعوت کردهایم. باید از بازیگران شناختهشدهتر آنها استفاده کنیم تا جذابیت فیلم برای مخاطب بیشتر شود. سینمای ما از ترکیه در سطح جهانی بسیار بالاتر است و باید کاری کرد که این احترام حفظ شود و بازیگران درجه یک آنها خودشان خواستار حضور در آثار ایرانی باشند. فیلمسازان ما حاضرند به هر کاری دست بزنند تا بازیگران درجه چند ترک در آثار ایرانی حضور پیدا کنند که به نظر من این اتفاق خوشایندی نیست. مشکل ما این است که خودمان را دست کم میگیریم و همین عامل و مسائل مالی از سوی دیگر باعث میشود تا این اتفاقات رخ دهد و خوراکی معمولی و یا حتی رو به پایین به مخاطب داده شود که اغلب پس زده میشود و آثار با استقبال خوبی مواجه نمیشوند.
به نظر میرسد ابعاد اقتصادی و بالا رفتن دستمزد بازیگران درجه یک سینمای ایران، عدم همراهی و همکاری بخش دولتی با سینماگران در صدور مجوزها از دلایل اصلی تمایل فیلمسازان به حضور در ترکیه باشد که باعث شده تا علاقهمندی فیلمسازان ایرانی به کار در این کشور بیشتر از سایر کشورها باشد. نزدیک بودن مسافت زمانی و همچنین نزدیکی فرهنگی نیز از دیگر دلایلی است که فیلمسازان را به آن سمت سوق داده است.