سرویس سینمایی هنرآنلاین: معاونت سینمایی (بعدها سازمان سینمایی) در سال 1359 در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه‌اندازی شد و این زمانی بود که حسن عارفی که پیش‌تر برای تصدی وزارت فرهنگ و آموزش عالی در کابینه شهید رجایی رأی اعتماد گرفته بود، مهدی کلهر را در مسئولیت حوزه معاونت سینمایی خود معرفی کرد.
پس از استعفای کلهر برای چند ماه کمال حاج سیدجوادی در این مسئولیت فعالیت کرد و سپس فخرالدین انوار معاون سینمایی وزیر شد. انوار از سال 62 تا 72 معاون سینمایی بود و پس از وی مهدی فریدزاده از سال 72 تا 74، عزت‌الله ضرغامی 74 تا 76، زنده‌یاد سیف‌الله داد از 76 تا 80، محمدحسن پزشک 80 تا 81، محمدمهدی حیدریان 81 تا 84، محمدرضا جعفری جلوه 84 تا 88، جواد شمقدری 88 تا 92، حجت‌الله ایوبی 92 تا 95 محمدمهدی حیدریان 95 تا 98 حسین انتظامی 98 تاکنون سکان‌داران این سازمان بوده و هستند.
ایوبی و اقدامات مؤثر
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و در رأس آن حسن روحانی رئیس‌جمهور، سینمای کشورمان نیز با تحولات نو همراه و دریچه تازه‌ای گشوده شد. پس از معرفی علی جنتی به‌عنوان وزیر ارشاد و کسب رأی اعتماد وی، حجت‌الله ایوبی به‌عنوان معاون وزیر و رئیس سازمان سینمایی معرفی شد.
بازگشایی خانه سینما، دعوت به کار دورافتادگان از فیلمسازی، رفع توقیف تعدادی از آثار، ایجاد همدلی میان اهالی هنر هفتم، دیجیتال کردن تمام سالن‌های سینمای کشور، راه‌اندازی گروه سینمای هنر و تجربه، راه‌اندازی مدرسه ملی سینمای ایران و راه‌اندازی سینمای کودک و نوجوان ازجمله اقدامات مدیریت جدید سازمان در دوره جدید فعالیت او به شمار می‌آید.
درواقع ایوبی زمانی سر کار آمد و به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی منصوب شد که رخوت سینما و اهالی‌اش را گرفته بود. غالب سینماگران از مدیریت جواد شمقدری شاکی بودند و چشم به تدبیر و امید دولت یازدهم داشتند. ایوبی در روز دوشنبه 4 شهریور 1392 با حکم جنتی به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی انتخاب شد که هم‌زمان با بازگشایی خانه سینما بود.
نخستین گام ایوبی رفع توقیف آثار سینمایی بود که در این میان فیلم‌های "پاداش"،"قصه‌ها"، "خشکسالی و دروغ"، "نهنگ عنبر"، "زادبوم" و "گس" در دوره او رفع توقیف شدند، اما فیلم‌هایی چون "رستاخیز"، "خیابان‌های آرام"، "گزارش یک جشن"، "صد سال به این سال‌ها"، "خرس"، "خانه پدری"، "عصبانی نیستم"، "ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا"، "آشغال‌های دوست‌داشتنی"، "کاناپه"، "خانه دختر"، "مادر قلب اتمی"، "پریناز"، "بلوک 9، خروجی 2" و "مهمونی کامی" در این دوره موفق به دریافت مجوز نشدند و همچنان در توقیف باقی ماندند.
ایوبی علاوه بر ایجاد گروه هنر و تجربه که قرار بود محملی برای نمایش فیلم‌های هنری باشد، مدرسه ملی سینمای ایران را نیز راه‌اندازی کرد. او که دانش‌آموخته فرانسه است و سال‌ها در مهد سینمای جهان زندگی کرده حالا طرح‌های موفق آنجا را در کشور به مرحله اجرا درمی‌آورد و شکل‌گیری مدرسه ملی سینمای ایران یکی دیگر از این طرح‌ها بود که متأسفانه طرح چندان موفقی در سینمای ایران نشد. همچنین عنوان بین‌المللی جشنواره فیلم فجر سال‌ها محل اختلاف سینماگران و مدیران سینمایی بود و ایوبی راه چاره را در جدایی بخش بین‌الملل دانست و با دبیری سید رضا میرکریمی این ایده را در اردیبهشت‌ماه سال 93 اجرایی کرد که این روند تاکنون ادامه یافته است.
حیدریان و بازگشت فیلم‌اولی‌ها
در ماه‌های پایانی مدیریت ایوبی، او عملاً تصمیم‌گیرنده نبود و در جشنواره فیلم فجر اوج جنجال مدیریت او رقم خورد، نارضایتی سینماگران از عملکرد ایوبی تا حدی پیش رفت که صدای اعتراضات منجر به این شد که او در 17 اسفند 95 تصدی این سازمان را محمدمهدی حیدریان بسپارد. حیدریان در دهه 60 تا 70 از مسئولین وقت سازمان سینمایی بود و در سال‌های نیمه نخست دهه 80 در دولت دوم سید محمد خاتمی با وزارت احمد مسجدجامعی نیز مسئولیت سازمان سینمایی را بر عهده داشت. وی بعد از ده سال مجدداً معاونت سازمان سینمایی را عهده‌دار شد. سال‌های مدیریتی وی در دهه 80 با شکل‌گیری سینمای دینی و معناگرا همراه بود، تا این حد که در این دوران مسابقه سینمای معناگرا "در جست‌وجوی حقیقت" در جشنواره فیلم فجر راه‌اندازی و به‌صورت بین‌المللی اداره شد.
حیدریان در دوره دوم خود برای دو سال مدیریت این سازمان را بر عهده گرفت. او در مدت زمانی که سکان‌دار سازمان سینمایی بود دستور رفع توقیف فیلم‌های "خانه پدری"، "عصبانی نیستم"، "آشغال‌های دوست‌داشتنی"، "خانه دختر"، "مادر قلب اتمی"،"پریناز"، "بلوک 9، خروجی 2" و "مهمونی کامی" را صادر کرد و این فیلم‌ها به روی پرده سینماها رفتند.
علاوه بر این حیدریان بار دیگر فیلم اولی‌ها را به صحنه بازی فراخواند و به تمام اعتراضات که فیلم اولی‌ها و بخش نگاه نو را در جشنواره کنار گذاشته بودند خاتمه داد و در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر بار دیگر فیلم اولی‌ها فرصتی برای عرض‌اندام یافتند.
اما در ادامه سینمای ایران به لطف تصویب و اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان با تغییراتی مواجه شد و حیدریان، از 26 آبان 97 این مسئولیت را به حسین انتظامی سپرد تا او رئیس سازمان سینمایی باشد، مدیری که پیش از این معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد بود، حالا پس از حیدریان و ایوبی، سومین رئیس سازمان سینمایی در دولت حسن روحانی است.
انتظامی، مدیر شفافیت‌های مالی
سید عباس صالحی وزیر ارشاد پس از روی کار آمدن، مدیران تقریباً همه بخش‌های اصلی وزارتخانه را تغییر داد، اما تا مدتی سراغ سازمان سینمایی نیامد. یکی از مهم‌ترین علل عدم تغییرات، حساس بودن سازمان سینمایی به‌عنوان مجموعه‌ای است که یک تصمیم‌گیری کوچک در آن می‌تواند به‌اندازه چهار سال تصمیمات کلان سایر معاونت‌های وزارت ارشاد حاشیه‌ساز باشد، اما درنهایت پس از اعلام قانون منع فعالیت مدیران بازنشسته صالحی مجبور به تغییر شد و انتظامی را از معاونت فرهنگی به معاونت سینمایی فراخواند.
انتظامی یک ویژگی مثبت برای بسیاری از اهالی سینما و در جهت مدیریت سینما داشت و آن هم نداشتن سوابق هرگونه فعالیت جدی در حوزه سینما بود. او به همین دلیل با برچسب تعلق به یکی از جریان‌های سینمایی مواجه نبود و این خود می‌توانست اتفاق خوبی برای او باشد. این بی‌طرفی در ابتدای مسیر انتظامی به او کمک کرد تا بتواند با تمامی جریان‌های سینمای ایران، ارتباط داشته باشد.
انتظامی در عین حال مسلط به حوزه سینما نبود و این می‌توانست چالش‌زا باشد. سینما بی‌شک از پیچیده‌ترین حوزه‌ها در کشور است که برای درک مناسبات درونی آن، باید چندین سال مطالعات مستمر داشت تا پی برد که فرآیندهای این عرصه چگونه رخ می‌دهد و چه اشخاصی بر این فرآیندها تأثیرگذارند. بنابراین او بیشتر از هر چیز دست به تغییرات بنیادی زد. ازجمله این تغییرات می‌توان به بحث شفافیت مالی اشاره کرد. وقتی صالحی در یک سالگی دولت دوازدهم به تلویزیون آمد، از "شفافیت" به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی دوران یکساله مدیریتش بر وزارت ارشاد سخن گفت. وزیر ارشاد در آن روزها نخستین گام‌های حرکت به سوی شفافیت در نهاد زیرمجموعه خود با دستور انتشار هزینه‌های جشنواره فیلم فجر را پیمود. از آن زمان تاکنون، "شفافیت" به مهم‌ترین کلیدواژه سخنان مسئولان ارشاد بدل شده و انتظامی در مقام دستیار ویژه دیروز وزیر و رئیس سازمان سینمایی امروز، جلودار این جریان است.
انتظامی البته مسئولیت سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات نهادها را نیز بر عهده دارد و در مدت حضور در این مسئولیت، بارها و بارها نهادهای حاکمیتی را به انتشار عمومی اطلاعات خود ترغیب کرده است. انتظامی از "شفافیت" به‌عنوان یکی از رویکردهای نه گانه صالحی در مدیریت فرهنگی کشور یاد کرد.
روندی که انتظامی در سازمان سینمایی در زمینه انتشار عملکرد سازمان‌های تابعه به‌خصوص در حوزه مالی پیش گرفته است از آن جهت حائز اهمیت است که سینما به‌عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین مدیوم‌های هنری رسانه‌ای، همواره حساسیت‌های خاص خود را به همراه داشته است. حضور گسترده گروه‌های مختلف اجتماعی از مخاطبان و هنرمندان گرفته تا سرمایه‌گذاران و مسئولان، به سینما جایگاهی چندوجهی و جذاب داده است. بسیاری در آرزوی شهرت از طریق سینما هستند و بسیاری دیگر سودای کسب ثروت و قدرت از آن دارند.
ماجرای دنباله‌دار پول‌های کثیف در سینما و حضور چشمگیر اسپانسرها و سرمایه‌گذاران ناشناخته که از سابقه فعالیت هنری و سینمایی آن‌ها اطلاعی در دست نیست، نقل محافل سینمایی بدل شد و در رویدادهای مختلف، موضوع پرسش از سینماگران و مسئولان سینمایی؛ اهالی سینما به خاطر دارند که تقریباً همه نشست‌های خبری و نشست‌های نقد و بررسی فیلم‌های جشنواره ملی فیلم فجر در دوره سی و هفتم محملی برای طرح دوباره آن شد. تا جایی که موضوع تأمین هزینه‌های جشنواره جهانی فیلم فجر و امتناع رضا میرکریمی دبیر جشنواره از اعلام نام اسپانسرهای جشنواره که نمی‌خواستند نامی از آن‌ها برده شود هم بر ابهامات افزود تا این که بالاخره انتظامی اردیبهشت‌ماه سال 98 در توئیتی از انتشار "ریز هزینه‌ها و درآمدهای تمامی رویدادها ظرف 45 روز " بر مبنای دستورالعمل شفافیت در وزارت ارشاد خبر داد. از سوی دیگر عملکرد انتظامی پس از شفافیت‌های مالی و انتشار ریز هزینه‌های سازمان‌های تابع موجب شد به سؤالات مطرح‌شده درباره مسائل مالی سازمان تا حد زیادی پاسخ داده شود.
اما این همه عملکرد سازمان سینمایی در این دوره نیست. یکی دیگر از نکات قابل توجه این دوره، آغاز فعالیت طرحی به نام سمفا (سامانه مدیریت فروش و اکران) است که از طرف سازمان سینمایی مطرح و با شعار حذف انحصار در سینما ارائه و رونمایی شد. موضوع و مسئله اصلی که همواره سینما با آن درگیر بوده است بحث اکران و مشکلات آن بود که صاحبان آثار همواره نسبت به آن اعتراض داشتند. انتظامی در خصوص آغاز به کار این سامانه گفت: "انتخاب فیلم‌ها از میان متقاضیان اکران بر اساس قرعه از سه گلدان فیلم‌های کمدی، فیلم‌های عام به معنای اجتماعی‌های پرفروش و بعدی که عنوان سایر دارد، صورت می‌گیرد. اصلی‌ترین وظیفه شورای صنفی با وجود سمفا این است که اگر اختلافی بین پخش و سینمادار باشد، در این شورا مطرح می‌شود. در اصل، ۹۰ درصد اختلافات مرسوم به‌صورت اتوماتیک در این سیستم حذف می‌شود."
رئیس سازمان سینمایی همچنین واگذاری امور به ماشین یا فرآیند الکترونیک کردن نظامات اجرایی ازجمله جریان اکران را مثبت ارزیابی کرد و به رفع مشکلات سینماداران و صاحبان آثار اشاره کرد، هرچند این طرح به دلیل شیوع ویروس کرونا با اشکالاتی همراه شد.
در حالی که چند ماه بیشتر از عمر دولت تدبیر و امید باقی نمانده است و همه به دنبال رفع مشکلات و ارزیابی عملکرد مدیران در ماه‌های باقی مانده هستند، اما مشکلات صنوف سینمایی در پی شیوع ویروس کرونا دوچندان شد و با این که برنامه‌ریزی‌هایی برای انجام قرعه‌کشی آثار برای اکران ازجمله اتفاقاتی بود که می‌توانست مشکلات صاحبان آثار را برطرف کند، حال آینده‌ای گنگ و مبهم در مقابل سینمای ایران قرار گرفته است و رئیس سازمان سینمایی با حمایت از صاحبان آثار و اختصاص منابع مالی محدود در راستای حمایت از آن‌ها سعی دارد کشتی شکسته سینمای ایران در سال 99 را به ساحل مطلوب برساند.