سرویس سینمایی هنرآنلاین: سینمای مستند یکی از مؤثرین ارکان سینمای ایران است که بخصوص در سال‌های اخیر در محافل و مجامع بین‌المللی خوش درخشیده است، این در حالی است که مستندسازان داخلی با توجه به کمبود امکانات و تسهیلات لازم اغلب با عشق و علاقه‌ای که به این‌گونه سینمایی دارند اقدام به ساخت اثر می‌کنند.
اولین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران "سینما حقیقت" در سال 1386 برگزار شد و در گذر سال‌ها به یکی از مهم‌ترین رویدادهای سینمای مستند ایران و منطقه خاورمیانه بدل شد. این رویداد سینمایی از بخش‌های گوناگونی چون بخش مسابقه ملی، مسابقه بین‌الملل، جایزه شهید آوینی و بخش‌های جنبی ملی و بین‌المللی، بازار بین‌المللی فیلم مستند و کارگاه‌های تخصصی تشکیل‌شده است. در این دوره از جشنواره 687 اثر به دبیرخانه ارسال شد که از این میان 74 مستند بلند، 188 مستند نیمه بلند و 413 فیلم مستند کوتاه هستند و این آمار طبق گفته محمد حمیدی‌مقدم دبیر جشنواره نشانگر رشد هشت درصدی متقاضیان شرکت در جشنواره است. در این دوره از 73 شهر در سراسر ایران به جشنواره اثر ارسال شد که 335 فیلم از تهران، 36 فیلم از کرج و 35 فیلم از اصفهان بیشترین آرا را به خود اختصاص داده‌اند.
بخش ملی
در این دوره از جشنواره 62 فیلم به بخش مسابقه ملی سینما حقیقت راه یافتند که از این جمع، 27 مستند کوتاه تا 40 دقیقه، 15 مستند نیمه‌بلند 40 تا 70 دقیقه و 20 مستند بلند بالای 70 دقیقه هستند.
مستند کوتاه: "آبشار" علی شهابی‌نژاد، "آشو" جعفر نجفی، "آن‌ها" رضا عبیات، "آهسته و آرام" دلاور دوستانیان، "ارغوان" محمد صحرایی، "اسفوماتو" امیرعلی میردریکوند، "ایرانوود" رضا دانش‌پژوه، "بر فراز صخره‌های مرتفع" علی احمدی زرین‌کلایی، "پدربزرگ" آرش رخشا، "پلاک 13" ریحانه ظهیری، "پنهان" شیرین برق‌نورد، "تا شش مدت دیگر" الهام مرتضوی، "تنها چند متر" حجت طاهری، "خانه سنگی" محمدرضا یزدان‌پرست، "خط بغض" مختار عبداللهی، "دموکراسی" تورج کلانتری، "دیوارهای نخی" عباس عمرانی‌بیدی، "عروسکان" علی دلکاری، "فرزندان خونیار" آرمان قلی‌پور دشتکی، "قاب‌های گمشده" حسن نقاشی، "قیچی" الناز دیبافر، "کارواش" محسن سخاء، "کرار" محسن عقیلی، "ناگفته‌های شهر شلوغ" بابک گودرزی‌نژاد طهران، "هم‌نفس" محمدحسن دامن‌زن، "همه‌چیز درباره آرزو" کتایون جهانگیری، "13 هزار قدم" اشکان احمدی
مستند نیمه‌بلند: "آتش" احسان مقدسی، "آدور" محمدصادق اسماعیلی، "جمیله" محمدباقر شاهین، "چشم‌ها و دست‌ها" پناه‌برخدا رضایی، "خانم و آقای تامپ" فرهاد ورهرام، "رویای سیاه" ارد عطارپور، "سوسن در سحر می‌شکفد" روح‌الله اکبری، "سینما چهارباغ" علیرضا منصوری، "شیب تند" لقمان خالدی، "قصری با دیوارهای قرمز" عباس رزیجی، "کاغذ‌پاره‌ها" بهزاد نعلبندی، "گلوله‌باران" مرتضی پایه‌شناس و حسین مؤمن، "ماهر" مسعود دهنوی، "مهمانشهر" مهدی سقط‌چی، "واکَس‌چه" کامران حیدری
مستند بلند: "بانو عصمت" محمد حبیبی‌منصور، "پروژه ازدواج" حسام اسلامی و عطیه عطارزاده، "تارهای ممنوعه" حسن نوری، "جایی برای فرشته‌ها نیست" سام کلانتری، "خُسوف" محسن استادعلی، "خط باریک قرمز" فرزاد خوشدست، "رنج زیر پوست" محسن جعفری‌راد، "روایت رهبری" مهدی نقویان، "روزگار یک چهل ساله" امین قدمی، "روزی که رفت" هادی معصوم‌دوست، "زمستان است" مهرداد زاهدیان، "صحنه‌هایی از یک جدایی" وحید صداقت، "صد سال تنهایی" مهدی فارسی، "عالیجناب" سجاد ایمانی، "فرزندان شب" بهروز نورانی‌پور، "قُرقبان" فتح‌الله امیری و نیما عسگری، "قصه دختران فروغ" خاطره حناچی، "مهدی که به دنیا آمد" امیرمهدی حکیمی و حجت بامروت، "نت‌های مسی یک رؤیا" رضا فرهمند . "نه کوچک نه بزرگ" محمدصادق رمضانی‌مقدم
بخش بین‌الملل
هیئت انتخاب بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره پس از بازبینی حدود 6000 فیلم ارسالی از 100 بیش از کشور به دبیرخانه، 54 فیلم را برای نمایش و رقابت در هفت بخش مسابقه بین‌الملل و غیر رقابتی سینما حقیقت برگزیدند که در بخش مسابقه بین‌الملل هشت مستند کوتاه، هشت مستند نیمه بلند و هشت مستند بلند حضور دارند.
مستند کوتاه: "مادر قاصدکی" باربورا هولان (نروژ)، "درد از آن من است" فرشید اخلاقی (استرالیا)، "سلفی" نایرا سانس فوئنتس (اسپانیا)، "آنچه رخ داد" محمد کسابی (مصر)، "و آنگاه شب فرا می‌رسد" مایا نواکوویچ (صربستان، بوسنی)، "زمین بازی پنجشنبه‌ها" هری زرنیکی (آمریکا)، "نیاز فوری به تازه‌کار" عثمان چاکر (ترکیه) و "زنان گولاگ" ماریانا یاروفسکایا (آمریکا، روسیه)
مستند نیمه بلند: "مصاحبه پخش‌نشده" محمد صلاح (مصر)، "حیوانات از نفس‌افتاده" لی لی (آمریکا)، "وطنم تا زمانی که برگردم" نوران اوزکان و اردال هوس (ترکیه)، "زخم‌ها" دیدیه کروس (فرانسه)، "قاشق" لایلا پاکالنینیا (لتونی، نروژ، لیتوانی)، "سوما" آندری کوتسیا (لهستان)، "سمفونی کارخانه اورسوس" یاشمینا وویچیک (لهستان)، "راه بازگشت" ماکسیم ینس و دیمیتری پتروویچ (بلژیک)
مستند بلند: "راننده ذاتی" دنیل فاره (نروژ)، "کابل، شهری در باد" ابوذر امینی (هلند، افغانستان، ژاپن، آلمان)، "کنار رینگ" آندره هورمان (آلمان، آمریکا)، "قهرمان گله" تون فانت زانتفورت (هلند)، "روستای رو به زوال" لو فیفانگ (چین)، "بانوی اول" لارن گرینفیلد (آمریکا)، "سهیم شدن یا نشدن" مینا هینت و ملیس موهو (استونی)، "وقتی بره‌ها شیر می‌شوند" جان کاسبه (آمریکا)
بخش ویژه
در بخش نمایش‌های ویژه سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت، هشت فیلم زیر به نمایش گذاشته می‌شود:
"الاغی به اسم جرونیمو" ارجون تالوار و بینیا تامسکین (لهستان)، "با ضربه تکه‌تکه‌اش کن" لخ کووالسکی (فرانسه) ، "به سلامتی!" برونلا فیلی (ایتالیا)، "سرزمین عسل" لوبومیر استفانوو و تامارا کوتفسکا (مقدونیه)، "دیشب تو را دیدم که می‌خندیدی" کاویچ نیانگ (کامبوج، فرانسه)، "تشییع جنازه رسمی" سرگئی لوزنیتسا (هلند، لیتوانی)، "سفر خاویر اِرو" خاویر کورکوئرا (اسپانیا)، "خانواده پریماورا" والنتینا پریماورا (اتریش، آلمان، ایتالیا)
جایزه شهید آوینی
جایزه شهید آوینی ویژه نمایش و تقدیر از فیلم‌های مستند منتخب حوزه مقاومت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که برای ششمین سال متوالی به‌عنوان بخش ویژه جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت برگزار می‌شود. جایزه شهید آوینی هیئت داوری مجزا دارد و جایزه برگزیدگان این بخش تندیس طلایی، نقره‌ای و برنزی شهید آوینی، دیپلم افتخار و مبلغ 120، 100، 150 میلیون ریال برای کارگردانان سه فیلم برگزیده هیئت داوری است که در آیین پایانی جشنواره، به برگزیدگان اهدا خواهد شد.
29 فیلم منتخب جایزه شهید آوینی که هفت اثر آن همزمان در بخش مسابقه ملی جشنواره سینما حقیقت هم حضور دارند، عبارتند از "با صبر زندگی" وحید فراهانی، "بانو عصمت" محمد حبیبی‌منصور، "بوکس برای صلح" محسن جهانی، "بئر عالم‌سوز" محمدطه امیری، "پرسنل اداره سوم" ایمان گودرزی، "پیرمرد و خواننده" امیر اُصانلو، "تنها مدرس" معین شافعی، "خاطرات بادیه" ساسان فلاح‌فر، "خاطرات موتورسیکلت" امیرحسین نوروزی، "خط نورانی" نادر فرجی، "دموکراسی" تورج کلانتری، "دیده‌بان و بانو" محمد صفا، "روایت رهبری" مهدی نقویان، "روایت سیل" مصطفی شوقی، "زندگی میان پرچم‌های جنگی" محسن اسلام‌زاده، "زیر گنبد مینا" بهروز ملبوس‌باف، "صد سال تنهایی" مهدی فارسی، "عیسی" احمد شریف‌زاده، "کاست" حامد سعیدی‌راد، "کرار"محسن عقیلی، "گلوله‌باران"مرتضی پایه‌شناس، حسین مؤمن، "مادر جبهه‌ها"شهرام میراب‌اقدم، "مخترع آهنی" محمدجواد رئیسی، "مرهم" مسعود زارعیان، "مهدی عراقی را بکش" عبدالرضا نعمت‌اللهی، "مهدی که به دنیا آمد" امیرمهدی حکیمی و حجت بامروت، "نبرد امواج" وحید فرجی، "و تن من" حسین همایونفر، "یک کاج، صد گنجشک" سید هاشم مرتضویان
بخش کارآفرینی
در این بخش از مجموع 178 اثر ارسال‌شده به دبیرخانه 13 فیلم زیر به بخش رقابتی موضوعی راه یافتند. "آرزوهایت را زندگی کن" حمید کوهپایی، "بافندگان خیال" محمدصادق جعفری، "خانه روشنان" زهرا نیازی، "خودکار" محمد ثقفی، "در کنار هم" سید مجتبی خیام، "راویج" صادق داوری‌فر، "رؤیای آب" محمد واعظی، "زنان آفتاب: یک گاه‌نگاری درباره دیدن" حامد ذوالفقاری، "فرش چین" امیر منیری، "قصه یک مرد" سیاوش جمالی و عطا مهراد، "ماک در ایران" امین آزاد، "مهمانی خداحافظی" لقمان خالدی و "می‌خوام شاه بشم" مهدی گنجی، فیلم‌های مستندی هستند که با موضوع کارآفرینی، کسب‌وکارهای بدیع، خرید و فروش اینترنتی، رونق تولید، شکوفایی اقتصاد ملی و... انتخاب و به نمایش گذاشته می‌شوند. این بخش با مشارکت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران برگزار می‌شود.
آلمانی‌ها در صدر
از جمع 55 فیلم مستند تولیدی 39 کشور خارجی که در بخش‌های مختلف بین‌المللی سیزدهمین دوره جشنواره سینما حقیقت روی پرده می‌روند، آلمانی‌ها با هشت فیلم در صدر جای گرفتند. پس از آلمانی‌ها، مستندسازان کشور فرانسه با هفت فیلم در رتبه دوم این فهرست جای گرفتند. ایتالیا و آمریکا نیز شش فیلم در این دوره جشنواره دارند. از کشورهای هلند، نروژ، لتونی، لیتوانی و قطر، سه فیلم در سینما حقیقت به نمایش گذاشته می‌شود. مستندسازان روسیه، اسپانیا، لهستان، ترکیه، مصر، صربستان، بوسنی، استونی، افغانستان، اتریش، انگلستان، مجارستان نیز با دو فیلم در جشنواره امسال حضور دارند. سایر کشورهایی که با یک فیلم به سینما حقیقت آمده‌اند، به این شرح هستند: بلژیک، استرالیا، ژاپن، اندونزی، سوئیس، مقدونیه، کامبوج، قبرس، جمهوری چک، سوئد، سودان، چاد، آرژانتین، ایرلند، غنا، مجارستان، رومانی، پرتغال، کرواسی، اوکراین بدیهی است که برخی فیلم‌ها، تولید مشترک کشورهای مختلف است. به این ترتیب، سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت میزبان آثاری از تمامی قاره‌های جهان شامل آسیا، اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه است.
مرور جشنواره "میلنیوم" بلژیک
در بخش "آیینه یک جشنواره" سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت، منتخبی از آثار جشنواره میلنیوم Millennium)) بلژیک به نمایش عمومی گذاشته می‌شود. هدف جشنواره میلنیوم نمایش فیلم‌های مستند مستقل و باکیفیتی است که راجع به مسائل روز جامعه بوده و باعث تشویق مخاطبین به تفکر در مورد ارتباط این فیلم‌ها با جهان پیرامون می‌شود. جشنواره میلنیوم از تولید فیلم‌های مستند نیز حمایت کرده و هر سال دو پنل پیچینگ ملی و بین‌المللی برپا می‌کند. "آرئو" تاتو مورنو (آرژانتین)، "به سودوم خوش آمدید" کریستین کرونس و فلورین وایگن‌زامر (اتریش، غنا)، "رنگ آفتاب‌پرست" آندره‌س لوبرت (آلمان)، "زنی در اسارت" برنادت توزا- رایتر (مجارستان، آلمان)، "سوی دیگر همه‌چیز" میلا تورایلیچ (صربستان، فرانسه، قطر)، "قلب سنگی" کلر بیه و اولیویه ژوبار (فرانسه) و "هنوز تاریک نیست" فرانکی فنتون (ایرلند) فیلم‌هایی هستند که در این دوره جشنواره سینما حقیقت به نمایش درمی‌آیند. همچنین زلاتینا روسوا مدیر جشنواره میلنیوم بلژیک یکی از مهمانان این دوره سینما حقیقت است.
چشم‌انداز سینمای مستند بالکان
در بخش "چشم‌انداز"سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت، منتخبی از آثار مستندسازان کشورهای منطقه بالکان روی پرده می‌رود. در این بخش غیررقابتی، هفت فیلم منتخب از آثار مستندسازان منطقه بالکان اروپا به شرح ذیل به نمایش گذاشته می‌شود:
"بازی‌های خانگی" آلیزا کوالنکو (اوکراین)، "پدر جاسوس من" گینتس گروبه و یاک کلمی (لتونی، آلمان، آمریکا)، "تجدید نسل" امیر کاپتانوویچ (بوسنی و هرزگوین)، "تمشک‌های وحشی" ماریانا واس و هدا بدنارشکی (رومانی، مجارستان، پرتغال)، "خورشید در شرق غروب می‌کند" الکساندر بلینسکی و آگنه دوویدایتیته (لیتوانی)، "کنش و واکنش" نون هیترچ (کرواسی)، "نامیرا" سنیا اوکاپکینا (استونی، لتونی).
بالکان شبه‌جزیره‌ای در جنوب شرقی اروپا است که از شرق به دریای سیاه و دریای اژه، از غرب به دریای یونان و دریای آدریاتیک، از جنوب به دریای مدیترانه و از شمال به کوه‌های آلپ منتهی می‌شود.
بخش بازار
این بخش با حضور 16 میهمان خارجی، 20 تا 23 آذر، از ساعت 16 تا 18 در انتهای طبقه ششم چارسو برگزار می‌شود. مریم چوکراشویل نماینده جشنواره مستند گرجستان، شیلا کاتو مدیر برنامه‌ریزی جشنواره مستند آسترا، دومیترو بودرالا مدیر جشنواره مستند آسترا در رومانی، آرتور واردیکیان مدیر جشنواره مستند درخت زردآلو در ارمنستان، کارول پیکاژیک برنامه‌ریز و عضو هیئت انتخاب جشنواره مستند داکس ایگینس گراوینی، ندا میلانووا نماینده مرکز مستندسازی بالکان، کنیچی ایمامورا نماینده شبکه NHK ژاپن، هاتسویوکاتو نماینده جشنواره یاماگاتا، زلاتینا روسووا مدیر جشنواره مستند میلنیوم بلژیک، لارس سف اشتروم از تلویزیون سوئد، پیتر گوتشالک از شبکه آرته فرانسه، فوآد جلال مدیر جشنواره سلیمانیه عراق، ایتالو اسپینلی نماینده جشنواره آسیاتکا رم، وتون نورکولاری از جشنواره مستند کوزوو، گونی هیونگ مدیر جشنواره مستند کره و منگ ژی تهیه‌کننده مستند از چین مهمانان حاضر در این بخش هستند.
پیچینگ پنل سینما حقیقت
با انتشار فراخوان پیچینگ پنل ((Pitching Panel سینما حقیقت، حدود 110 طرح مستند به دفتر جشنواره ارائه شد که از این تعداد، 18 طرح مورد پذیرش اولیه قرار گرفته است. مستندسازان برگزیده می‌بایست طرح خود را در قالب یک فایل پاورپوینت و یک فایل تصویری [دمو یا تریلر سه دقیقه‌ای] آماده کرده و آن را طی هفت دقیقه و در جریان برپایی جشنواره، در برابر تهیه‌کنندگان ایرانی و خارجی ارائه کنند. در همین ارتباط، هشت داور جهانی در مقام تهیه‌کننده، مدیر مؤسسات تولید فیلم مستند، مسئول بازاریابی و... به تهران سفر خواهند کرد تا مستندسازان منتخب در حضور آنان، اقدام به ارائه طرح خود کنند. اووه ینسن مشاور و تهیه‌کننده مستند و مسئول بازاریابی از دانمارک، برام کرولس تهیه‌کننده از بلژیک، پیتر گوتشالک مسئول خرید و تولید مشترک در تلویزیون آرته از فرانسه، جنیفر دشان فیلمساز و تهیه‌کننده مستند از فرانسه، کریستیان فالش تهیه‌کننده کمپانی نروژی آپ‌نورت فیلم از نروژ، کنیچی ایمامورا تهیه‌کننده و مسئول تولیدات مشترک شبکه NHKاز ژاپن، گونی هیونگ مستندساز شبکه ABS از کره‌جنوبی و لارس سف اشتروم مسئول خرید بخش مستند رسانه ملی SVT از سوئد، هشت داوری هستند که این بخش را ارزیابی می‌کنند.
باشگاه مستند
باشگاه مستند جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت ویژه عموم علاقه‌مندان سینمای مستند است که می‌توانند عضو این باشگاه شده و از مزایای آن در جریان برپایی سینما حقیقت و برنامه‌های جانبی باشگاه در طول یک سال استفاده کنند.
مزایای این کارت عبارت است از: رزرو و تهیه رایگان بلیت‌های سیزدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت، عضویت در پاتوق فیلم مستند که پس از جشنواره برگزار خواهد شد، تخفیف 20 درصدی برای خرید اقلام تبلیغاتی جشنواره و استفاده از کافی‌شاپ طبقه ششم چارسو، تخفیف استفاده از کارگاه‌های آموزشی در زمان عضویت، علاقه‌مندانی که به تماشای برخی فیلم‌ها تمایل دارند هم می‌توانند یک ساعت قبل از شروع فیلم موردنظر خود، بلیت تک‌سئانس از کانترهای چارسو تهیه کنند.
بخش خارج از مسابقه
16 فیلم مستند در بخش خارج از مسابقه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به نمایش در می‌آیند.
" آسوده بخواب کوروش" کارگردان: علی فراهانی،"آقای طیّاب" کارگردان: سیاوش نقشبندی،"امید شهر خسته" کارگردانان: مریم الهامیان، مصطفی حاجی‌قاسمی،"بانوی واژه‌ها" کارگردان: محمد طالبی،"چراغ برق" کارگردان: پوریا خلج طهرانی،"داستان ناخدا خورشید" کارگردان: محمد عارفی‌نیا،"دالیا" کارگردان: کامران جاهدی،"روشنای زندگی" کارگردان: مریم فرهنگ،"سقوط- 64" کارگردان: بهراد مهرجو،"شیر دیت" کارگردان: مسعود بابائی،"صدام کن مامان" کارگردان: بهاره رهنما،"کامی" کارگردان: میترا ابراهیمی،"کمربندی" کارگردان: محمود ذاکری،"گل کوچیک" کارگردان: امیر زوینی،"مستشرق" کارگردان: مسعود طاهری،"هَشاش" کارگردان: محمدرضا خوش‌فرمان
برنامه کارگاه‌های پژوهشی
18 آذر - ساعت 16 تا 18: انتخاب دوربین و فرمت برای فیلم مستند، با حضور ارسطو مداحی گیوی،
19 آذر - ساعت 14 تا 18: تکنیک صدابرداری و صداگذاری؛ با حضور اریک اشپیتزر از اتریش؛ مدیر پنل: حسن شبانکاره
20 آذر - ساعت 14 تا 18: تهیه‌کنندگی خلاق؛ با حضور برام کرولس از بلژیک؛ مدیر پنل: سعید رشتیان
22 آذر - ساعت 14 تا 18: گسترش طرح و فیلمنامه؛ با حضور پیتر گت‌شالک از آلمان؛ مدیر پنل: محسن عبدالوهاب
آیین نکوداشت
در طول زمان برگزاری جشنواره از دو چهره فرهیخته سینمای مستند، منوچهر طیاب و احمد ضابطی جهرمی تقدیر به عمل خواهد آمد.
سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران "سینما حقیقت" 18 تا 25 آذر به دبیری محمد حمیدی‌مقدم در پردیس سینمایی چارسو شهر تهران برگزار خواهد شد.