سرویس سینمایی هنرآنلاین: روز گذشته حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی، اسامی هیئت رده‌بندی سنی آثار سینمایی مرکب از ۳۰ شخصیت آشنا با فیلم و سینما در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی، تربیتی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و رسانه را به شرح زیر معرفی کرد. مرضیه ابراهیمی، حمیدرضا ابک، اسدالله اعلایی، محمود امانی تهرانی، عماد افروغ، رضا امیرخانی، مرضیه برومند، رضا پور حسین، سمیه توحیدلو، مهدی تهرانی، مریم جلالی دهکردی، علی زرافشان، مهری زعفرانی، محمد سلگی، روح‌الله عالمی، افشین علا، مهرزاد دانش، مصطفی رحماندوست، فریدون عموزاده خلیلی، سید علی کاشفی خوانساری، محسن کاشانی وحید، عباس کاظمی، الهه کسمایی، میترا لبافی، جواد محقق، سید محمدتقی معراجی، سید محمدحسین نواب، مهدی نوید ادهم، وحید نیکخواه آزاد و محمدرضا وصفی.
در پیش‌نویس آیین‌نامه رده‌بندی سنی فیلم‌ها آمده است: پیشگیری از هرگونه آسیب به کودکان، نوجوانان و جوانان بر اساس موازین تربیتی، اخلاقی و باورهای اجتماعی، به عنوان ضرورت صنعت تصویر شناخته می‌شود، اهمیت این موضوع بدان خاطر است که گاه نمایش رفتار و گفتار شخصیت‌های منفی و یا رخدادهایی که متضمن خشونت، ترس و مضامین مشابه هستند، برای برخی گروه‌های سنی نامناسب است و از این رو اطلاع‌رسانی، طبقه‌بندی آثار و توصیه‌های آگاهی‌بخش با انواع روش‌ها ضروری به شمار می‌رود. نظام رده‌بندی سنی فیلم‌ها، معیار مناسبی برای خوب یا بد بودن محتوای آثار نبوده و صرفاً هدایتگر مخاطبان در تشخیص مطابقت آثار با موازین تربیتی و روحی روانی می‌باشد. به همین منظور شیوه‌نامه رده‌بندی سنی آثار سینمایی به استناد بندهای ۱۱ و ۱۳ آیین‌نامه نظارت بر نمایش فیلم، اسلاید و ویدیو و صدور پروانه نمایش آن‌ها با اصلاحات انجام‌شده مصوب ۱۳۸۲ هیئت وزیران به شرح زیر ابلاغ می‌شود.
فصل اول: اهداف
ماده ۱: اهداف مورد نظر در اجرای این شیوه‌نامه عبارتند از:
۱. ارزیابی تمامیت فیلم با معیارهای فرهنگی، عرفی و مذهبی جامعه با هدف بدآموز نبودن آثار برای تمامی گروه‌های سنی.
۲. هدایت گروه‌های سنی ناتوان از درک نادرستی فعالیت‌های ضد قوانین و هنجارهای عمومی جامعه.
۳. پرهیز از نمایش تبعیض قومی، نژادی، جنسیتی و مذهبی، معلولیت‌های ذهنی، جسمی و جنسی و نیز پیشگیری از نمایش حرکات و الفاظ رکیک و نامناسب برای کودکان و نوجوانان.
۴. حمایت از گروه‌های سنی در معرض خطر در برابر نمایش خشونت افسارگسیخته، خونریزی، رفتارهای هیجانی و مجرمانه مانند استفاده از اسلحه گرم یا سرد، خودکشی، خودآزاری.
۵. جلوگیری از تأثیرگذاری مثبت نمایش مصرف مشروبات الکلی، سیگار و مواد مخدر با تأکید بر پرهیز از آموزش تولید این‌گونه مواد.
فصل دوم: رده‌بندی سنی
ماده ۲: براساس ماده ۱ این شیوه‌نامه و با توجه به تأثیر پیام‌های مستقیم و غیرمستقیم فیلم‌ها و فضای کلی آن‌ها بر گروه‌های سنی مختلف، رده‌بندی سنی به تشخیص هیئتی مرکب از ۳۰ شخصیت آشنا با فیلم و سینما در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی، تربیتی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و رسانه صورت می‌گیرد. اعضای این هیئت با حکم رئیس سازمان امور سینمایی و سمعی بصری برای مدت یک سال منصوب می‌شوند و انتخاب مجدد آن‌ها بلامانع است.
ماده ۳: رده‌بندی سنی فیلم‌ها به شرح زیر است و حسب مورد، جملات مقابل هر گروه به طور کامل در متن پروانه نمایش و اقلام تبلیغاتی درج می‌شود.
۱. گروه ۹+: تماشای این فیلم برای کودکان زیر ۹ سال توصیه نمی‌شود.
۲. گروه ۱۲+: تماشای این فیلم برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.
۳. گروه ۱۵+: تماشای این فیلم برای افراد زیر ۱۵ سال توصیه نمی‌شود.
تبصره ۱: هیئت رده‌بندی سنی، آثاری را که هیئت پروانه نمایش یا معاون ارزشیابی و نظارت ارجاع می‌دهد، بازبینی کرده و براساس موارد مطروحه در ماده ۱، دلایل انتخاب گروه سنی را با ذکر مصادیق در صورت جلسات خود درج و در پاسخ به درخواست‌های احتمالی صاحبان آثار و یا به تشخیص خود، برای اطلاع عموم منتشر می‌کند.
تبصره ۲: فیلم‌هایی که مصادیق اعلام‌شده هیئت رده‌بندی سنی از آن‌ها حذف شود، از شمول رده‌بندی خارج می‌شوند.
تبصره ۳: رده‌بندی سنی فیلم‌های غیرسینمایی (تله فیلم، سریال، مستند، ترکیبی و...) در صورت نیاز و به تشخیص معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان امور سینمایی، توسط هیئتی بازبینی این فیلم‌ها صورت می‌گیرد یا به هیئت رده‌بندی موضوع این شیوه‌نامه ارجاع می‌شود.
تبصره ۴: مدیران سینما مکلف به جلوگیری از حضور افراد مشمول به سالن‌های سینما نیستند و مسئولیت اجرا به عهده والدین یا همراه بزرگسال است.
ماده ۴: معاونت ارزشیابی و نظارت براساس این شیوه‌نامه و در چارچوب مصوبات هیئت اکران نسبت به کاهش ظرفیت نمایشی فیلم‌های مشمول رده‌بندی سنی اقدام می‌کند.
فصل سوم: ضوابط و مقررات اجرایی
ماده ۵: دفاتر پخش فیلم، سالن‌های نمایش فیلم، مؤسسات ویدیو رسانه، سامانه‌های برخط نمایش فیلم، سامانه‌های پیش‌فروش و فروش اینترنتی بلیت سینما و شرکت‌های پخش ویدیویی مکلف به اطلاع‌رسانی رده‌بندی سنی مندرج در پروانه نمایش فیلم‌ها در تمامی مواد تبلیغی، فضای فیزیکی و مجازی مرتبط با نمایش فیلم می‌باشند.
ماده ۶: اطلاع‌رسانی رده‌بندی سنی هر فیلم در مکانهای نمایش فیلم باید قبل از رسیدن مخاطبان به گیشه فروش بلیت یا در محل گیشه فروش نصب گردیده و قابل رویت باشد.
تبصره: در فروش اینترنتی بلیت و یا تماشای برخط فیلم‌ها، مخاطب باید قبل از پرداخت وجه یا تماشای فیلم از رتبه سنی فیلم آگاه شده باشد.
ماده ۷: هشدار مربوط به رده‌بندی سنی هر فیلم باید قبل از شروع فیلم در سالن‌های سینما و همچنین قبل از نمایش در سایر بسترهای پخش، درج شود و سینماها، دفاتر پخش سینمایی، ویدیویی، مؤسسات ویدیو رسانه و سامانه‌های برخط نمایش فیلم، مسئول اجرای آن هستند.
ماده ۸: حداقل یک شانزدهم مساحت هر یک از مواد تبلیغی مانند عکس، پوستر، پلاکارد، سردر، بیلبورد، استند، مکانهای تبلیغاتی و تلویزیون شهری، فضای مجازی، جلد نسخه ویدیویی، بلیت (اعم از چاپی و الکترونیکی) و سایر موارد تبلیغاتی باید به درج عبارت هشداری رده‌بندی سنی، مندرج در پروانه نمایش به شکلی واضح و قابل رؤیت اختصاص یابد.
فصل چهارم: تخلفات و مجازات‌ها
ماده ۹: معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان امور سینمایی و سمعی بصری در چارچوب مقررات انضباطی آیین‌نامه‌های تأسیس و نظارت بر دفاتر و مؤسسات پخش فیلم، مؤسسات ویدیو رسانه، مراکز عرضه بر خط ویدیویی، احداث سالن‌های نمایش فیلم و طرز کار آن‌ها و نیز مقررات مربوط به سامانه‌های فروش اینترنتی بلیت، مجازات‌هایی را به شرح زیر برای هر یک از متخلفان اعمال می‌کند:
تبصره: تمامی مجازات‌های مندرج در این شیوه‌نامه با تصویب شورای اکران و تأیید رئیس سازمان امور سینمایی و سمعی بصری اجرا می‌شود.
ماده ۱۰: در صورت بروز تخلف از سوی دارندگان مجوز پخش فیلم، ضمن ابلاغ کتبی و درج در پرونده مدیران آن دفاتر، ضروری است متخلفان در اسرع وقت، اقدامات مورد انتظار و جبرانی را انجام دهند تا امکان ادامه نمایش فیلم فراهم شود. در صورت تکرار تخلف در مرتبه دوم از صدور پروانه نمایش فیلم بعدی آن‌ها تا ۳ ماه جلوگیری خواهد شد و در صورت تکرار تخلف برای سومین مرتبه، پروانه فعالیت دفاتر مورد نظر به مدت شش ماه تا یک سال تعلیق می‌شود.
ماده ۱۱: در صورت بروز تخلف از سوی دارندگان مجوز پخش ویدیویی، در مرتبه اول تذکر کتبی و جمع‌آوری نسخه‌های فیلم از بازار و تأمین و انجام اقدامات مورد انتظار برای بازپخش محصول و در صورت تکرار تخلف، پروانه فعالیت این شرکت‌ها تا سه ماه و در مرتبه سوم پروانه فعالیت آن‌ها از ۶ ماه تا یک سال تعلیق خواهد شد.
ماده ۱۲: در صورت سهل‌انگاری مدیر سینما در قبال اطلاع‌رسانی صحیح و کامل رده‌بندی سنی اعلامی در پروانه نمایش، ضمن تذکر به وی برای انجام اقدامات مورد انتظار در اسرع وقت، در صورت تکرار تخلف، کارت فعالیت مدیر خاطی سینما به مدت ۳ ماه به حال تعلیق درمی‌آید و در صورت تکرار تخلف در مرتبه سوم، ضمن ابطال کارت مدیریت وی، حواله اکران فیلم جدید برای سینما به مدت ۳ ماه صادر نخواهد شد و طی این مدت درجه کیفی سینما نیز به مدت ۳ ماه، یک درجه تنزل می‌یابد.
ماده ۱۳: سامانه‌های برخط نمایش فیلم و مؤسسات ویدیو رسانه در صورت تخلف در مرتبه اول ضمن انجام فوری اقدامات جبرانی، تذکر کتبی دریافت می‌کنند و در صورت تکرار تخلف، پروانه فعالیت آن‌ها به مدت ۳ ماه و در صورت تکرار برای مرتبه سوم بمدت ۶ ماه به حال تعلیق درخواهد آمد.
ماده ۱۴: سامانه‌های پیش‌فروش و فروش برخط بلیت سینماها، در صورت تخلف ضمن دریافت تذکر و تأمین سریع اقدامات مورد انتظار، در صورت تکرار تخلف از یک تا سه ماه حق فروش بلیت را نخواهند داشت.
ماده ۱۵: نظارت بر حسن اجرای شیوه‌نامه رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی به عهده معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان امور سینمایی و سمعی بصری است.
در دراز مدت فرهنگ‌سازی می‌شود
اما در اختتامیه جشنواره فیلم کودک و نوجوان حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی در جمع خبرنگاران حاضر شد و درباره پیش‌نویس طرح رده‌بندی فیلم‌های سینمایی توضیحاتی ارائه کرد.
انتظامی درباره چگونگی همراهی چهره‌هایی همچون عماد افروغ، رضا امیرخانی، مصطفی رحماندوست و... که جمع شدن هفتگی آن‌ها در این شورا به نظر بعید و دور از ذهن می‌رسد، گفت: این گروه اعضایی هستند که طبق پیش‌نویس ارائه‌شده جلساتی می‌گذارند، فیلم‌ها را می‌بینند و اعلام نظر می‌کنند. با توجه به تعداد فیلم‌هایی که این کارشناسان باید بررسی کنند، پیش‌بینی ما این است که حداقل هفته‌ای یک جلسه باید داشته باشند تا بتوانند فیلم‌هایی که از طرف شورای پروانه نمایش و معاون سازمان به آن‌ها معرفی می‌شود را بررسی کنند که این نکات در پیش‌نویس ذکر شده است.
او در پاسخ به سوالی دیگر درباره این که همه فیلم‌های سینمای ایران الزاماً توسط این هیئت بررسی نخواهد شد، بیان کرد: حد نصاب به رسمیت رسیدن جلسات با توجه به اینکه 30 نفر هستند، قرار است در آیین‌نامه داخلی معین شود. از این منظر شاید لازم نباشد همه این اعضا در همه جلسات حضور داشته باشند و مهم تعیین حد نصاب است که قرار است در اولین جلسه خود این افراد به جمع‌بندی برسند.
انتظامی درباره بندی از این آیین‌نامه که اشاره به ایجاد محدودیت اکران برای فیلم‌های درجه‌بندی‌شده می‌کند و آیا این بند منجر به محدودیتی تازه برای فیلمسازان نمی‌شود هم گفت: در این مورد ارجاع شده است به نظام‌نامه اکران. بالاخره ما در این مورد از کلمه محدودیت سنی استفاده می‌کنیم و در این شرایط طبیعتاً باید این محدودیت در اکران نیز خود را نشان دهد؛ و این برای اجراست که جنبه مشورتی دارد.
وی درباره اینکه در ابتدای آیین‌نامه تصریح شده که صرفاً کاربرد مشورتی برای خانواده‌ها دارد و چگونه در یکی از بندها اشاره به ایجاد محدودیت در ظرفیت اکران آن هم از سوی سازمان سینمایی شده است، توضیح داد: برای اجرا، حتماً طرح کارکرد مشورتی دارد و رویکرد اصلی ما فرهنگ‌سازی است. برای همین هم در همه اقلام تبلیغاتی تمام موارد هشداردهنده در کنار لوگوی مربوطه درج می‌شود. برای همین هم در آیین‌نامه ذکر شده که مسئولیت اجرای آیین‌نامه برعهده سینمادار نیست و این خود خانواده‌ها هستند که باید به آن توجه داشته باشند تا ان‌شاءالله در ادامه فرهنگ‌سازی هم صورت بگیرد. تأکید شده که محدودیت اکران، در نظام‌نامه پیش‌بینی خواهد شد.
رئیس سازمان سینمایی در پاسخ به این سؤال که آیا این نظام‌نامه موجب ایجاد یک "ممیزی دوم" در فرآیند اکران نخواهد شد هم گفت: قطعاً اسم این نظام‌نامه ممیزی نیست. مخصوصاً که کاملاً جنبه تعاملی دارد. در آیین‌نامه تصریح شده است که پلان‌هایی که توسط این هیئت حائز درجه‌بندی تشخیص داده می‌شوند، از سوی هیئت به تهیه‌کننده اعلام می‌شود و انتخاب با تهیه‌کننده است که آیا می‌خواهد فیلمش با درجه‌بندی اکران شود یا خیر. این یک نوع نظام نظارتی تازه‌ای است که یکطرفه نیست.
انتظامی درباره ایده مطرح‌شده از سوی غلامرضا موسوی از تهیه‌کنندگان سینما درباره امکان رسیدگی به شکایات تهیه‌کنندگان از درجه‌بندی اعمال‌شده برای فیلمشان هم گفت: این یک پیشنهاد خوب است که می‌توان در ادامه به آیین‌نامه اضافه کرد. در حال حاضر متن منتشرشده، پیش‌نویس است و سوالی که ما هم در این مورد داریم این است که طرح‌ها و ایده‌های جدید در قالب همین پیش‌نویس ارائه شود تا گام‌به‌گام و براساس بازخوردها نسخه نهایی آماده شود.
رئیس سازمان سینمایی درباره اعمال نظر سینماداران دراین مورد نیز تأکید کرد: که سینماداران در این زمینه دخل و تصرفی ندارند و در آیین‌نامه تصریح شده است که سینماها برای جلوگیری از افراد مسئولیتی ندارند. ما معتقدیم که وقتی این به صورت گسترده اعمال شود تبدیل به یک فرهنگ عمومی می‌شود مثل بسیاری از موارد که در سال‌های گذشته صورت گرفت و تبدیل به فرهنگ شد؛ مانند بستن کمربند ایمنی که امروز تبدیل به یک فرهنگ شده است.