سرویس سینمایی هنرآنلاین: این جمله که دچار جشنواره‌زدگی شده‌ایم بسیار به گوشمان آشناست. در نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جشنواره فیلم فجر به شکل رسمی آغاز کرد، اما در ادامه این مسیر، جشنوارههای مختلفی به این مجموعه افزوده شد.
امروز شاهد برگزاری چند جشنواره ملی و بین‌المللی سینمایی در طی سال هستیم که به‌جز جشنواره فیلم فجر، جشنواره‌هایی چون جشنواره جهانی فیلم فجر، جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان، جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت، جشنواره بین‌المللی فیلم شهر و... را شامل می‌شود.
هرچند این جشنوارهها هر کدام در شرایط متفاوت و برای آثاری متفاوت برگزار می‌شوند اما در این بین جشنوارههای سینمایی دیگری نیز در حال برگزاری است که علاوه بر تکرار مکررات، منجر به صرف هزینه‌های بسیار می‌شود. برگزاری هر یک از این جشنوارهها در طی سال برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و زیرمجموعه آن سازمان سینمایی هزینه‌های بسیاری به همراه دارد. و این در حالی است که برخی از این جشنوارهها صرفاً در راستای یک حرکت هیجانی شکل می‌گیرند و بعد از مدتی هم از یادها می‌روند.
در کمال ناباوری، سینمای امروز ما ژانرهای متعدد و گوناگون را کنار گذاشته و صرفاً به دنبال ساخت آثاری در چند ژانر محدود است که در جشنوارههای مختلف روی پرده می‌روند. این عامل موجب شده جشنوارههای سینمایی ما گرفتار تکرار شوند. نتیجه این است که بسیاری جشنوارههای سینمایی عملاً مخاطب واقعی خود را که همان تماشاگران عادی هستند از دست داده‌اند و صرفاً محلی برای دورهمی اهالی سینما شده‌اند.
هرچند بخش زیادی از هزینه برگزاری جشنوارهها را اسپانسرها یا ارگان‌های مختلف برگزارکننده تأمین می‌کنند، اما بخشی از هزینه‌ها به عهده سازمان سینمایی است. با ورود حسین انتظامی به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی اوضاع تا حد زیادی تغییر کرده است. انتظامی که به خاطر حضور فعال در عرصه‌های رسانهای و آشنایی با جامعه رسانهای اعتقاد زیادی به شفافیت دارد، از همان ابتدای انتصاب خود در مقام رئیس سازمان سینمایی با اشاره به این که شفاف‌سازی یکی از رویکردهای وزارت ارشاد و مسیری است که سید عباس صالحی وزیر ارشاد دنبال می‌کند به‌صراحت گفت: شفافیت آن است که ضوابط ما در همه حیطه‌ها روشن باشد... همه آئین‌نامه‌ها، ضوابط و بسته‌های حمایتی‌مان را منتشر کنیم و در مقابل پاسخگو باشیم زیرا وجه دیگر شفافیت این است که بازخورد بگیریم و رفتار خودمان را هم اصلاح کنیم. این موضوع یک امر دوطرفه نیز هست یعنی همچنان که معتقدیم بخش‌های دولتی باید شفاف عمل کنند، بخش مولد هم باید این مسیر را دنبال کنند در غیر این صورت این مسیر هماهنگ نیست.
در راستای سیاست شفاف‌سازی وزارت ارشاد و در قالب آنچه "چارچوب قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات" عنوان شد، جزئیات هزینه‌های انجام‌شده در بخش‌های زیرمجموعه سازمان سینمایی همین‌طور جشنوارهها از جمله جشنواره ملی فیلم فجر منتشر شد.
انتظامی در ادامه اقدام به تشکیل شورای جشنوارههای سازمان سینمایی کرد تا بتواند جلوی این آفت جشنواره‌زدگی و تعدد بیش از اندازه جشنوارهها را بگیرد. علیرضا رضاداد، ابراهیم داروغه‌زاده، محمود اربابی، محسن حدادی، حسین ربانی، مسعود نجفی، جلیل اکبری صحت و مهرزاد دانش نیز به‌عنوان اعضای این شورا انتخاب شدند. همچنین سید روح‌الله حسینی مدیرکل دفتر جشنوارهها و همکاری‌های بین‌الملل سازمان سینمایی ریاست شورای جشنوارهها را عهده‌دار است و بابک رضایی معاون این دفتر به‌عنوان دبیر شورا مسئولیت دارند.
بلافاصله پس از این حکم از سوی رئیس سازمان سینمایی، اعضا جلسه‌ای تشکیل دادند و در نخستین جلسه که در محل دفتر جشنوارهها و همکاری‌های بین‌المللی برگزار شد اعضا به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود درباره موضوعات و اقدامات مهمی که لازم است در شورا و در ارتباط با جشنوارهها مورد توجه قرار گیرند، پرداختند و موارد زیر را به تصویب رساندند.
۱- نظر به اهمیت رویدادهای فرهنگی و به طور خاص جشنوارههای سینمایی در تأثیرگذاری بر فضای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور و نیز حجم بالای تولیدات سمعی و بصری در ایران و ظرفیت محدود فضاها و امکانات توزیع و نمایش در کشور، رویکرد اصلی و محوری دفتر در حوزه جشنوارهها، رویدادسازی، توسعه و مدیریت رویدادهای تخصصی و موضوعی، تمرکززدایی از رویدادها و گسترانیدن آن‌ها در نقاط مختلف، منطبق بر "شعارِ ایران تهران نیست" و تمرکز بر نقش پیشرانی رویدادها در تعریف سپهر سینمایی و توسعه فرهنگی کشور قرار گیرد؛ هدفی که مستلزم تهیه و تدوین اطلس سینمایی کشور در موضوع جشنوارهها با نگاهی فراجناحی و با هدف استعدادیابی و اصلاح خرده‌فرهنگ‌های غلط در جامعه، خواهد بود.
۲- در راستای برنامه‌‌ریزی برای تحقق بند بالا، اقداماتی از جمله برگزاری نشست‌ها و جلسات گفتگو با دبیران جشنوارهها و اخذ پیشنهاد‌ها و انتظارات آن‌ها، مطالعه پراکندگی جشنوارهها در کشور، سطح‌بندی آن‌ها، ایجاد فهم و برداشت مشترک در تعاریف، به‌ویژه در رابطه میان دولت و سایر مخاطبین از یکسو و صنوف سینمایی و جشنوارهها از سوی دیگر، شناسایی نیازهایی که خارج از تفکر و مواضع دولت‌ها در جامعه وجود دارد و در قالب جشنوارهها قابل تأمین است، تدوین پیوست رسانهای جشنوارهها با هدف کاهش آسیب‌‌ها و حواشی احتمالی، ایجاد شفافیت در سیاست‌های اعلامی با هدف حذف رانت‌های اطلاعاتی و احصای ظرفیت‌های موجود برای رویدادسازی، در دستور کار قرار گیرد.
۳- در خصوص تأکید رئیس سازمان مبنی بر تهیه و انتشار ضوابط و مقررات اعطاء یا لغو مجوز و حمایت‌های مالی از جشنوارهها تا پایان خردادماه، مقرر شد پیش‌‌نویسی، جهت اخذ نظرات کارشناسی خارج از سازمان تا پایان خردادماه تهیه و پس از انجام هماهنگی‌های لازم با معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی، منتشر شود.
۴- تا زمان تهیه، تدوین و تصویب فرآیندهای جدید، اقدامات دفتر در موضوع جشنوارهها، مطابق با رویه معمول انجام و در خصوص جشنوارههای پیش رو که متقاضی دریافت مجوز و حمایت هستند، نظر شورا اخذ شود.
۵- آیین‌نامه داخلی شورا، پیشنهادی از سوی دفتر، در اختیار اعضا قرار گرفته و تا جلسه بعدی نهایی شود.
مسعود نجفی که این روزها در مقام مدیر روابط عمومی سازمان سینمایی مشغول به خدمت است و در این گروه نیز نامش دیده می‌شود، پیش از این در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر درباره برگزاری جشنوارههای مختلف در حوزه سینما و با موضوع‌های گوناگون گفته بود: یکی از بزرگ‌ترین حسن‌های برگزاری جشنوارههای سینمایی این است که تولیداتی مانند فیلم‌های کوتاه و مستند در این جشنوارهها دیده می‌شوند، آثاری که به غیر از جشنوارهها، محلی برای دیدن شدن آن‌ها وجود ندارد. در واقع جشنوارههای مختلف فیلم بستری است تا این آثار با نمایش و رقابت در آن فرصتی داشته باشند که حداقل بخشی از هزینه تولید خود را تأمین کنند اما مهم‌ترین نقطه‌ضعف این جشنوارهها در این است تقریباً اکثر موضوع جشنوارهها یکی است و یا در یک زمان برگزار می‌شود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال برطرف کردن این مشکل است تا جشنوارههای مختلف در زمان‌های یکسان و یا نزدیک به هم و با موضوعات یکسان برگزار نشود.
وی همچنین با اشاره به اینکه یکی از معضلات برگزاری جشنوارههای سینمایی هم‌زمانی آن است، بیان داشت: مسئولان برگزاری جشنوارهها باید قبل از هر چیز زمان برگزاری جشنواره خود را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کنند، اما بسیاری از جشنوارهها خود را ملزم نمی‌دانند تا تاریخ برگزاری جشنواره را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بگویند.
نجفی درباره هزینه‌هایی که در طول سال صرف برگزاری جشنوارههای مختلف می‌شود، گفت: اکثر جشنوارههای موضوعی توسط تعدادی از سازمان‌ها برگزار می‌شود، سازمان‌هایی که موظف هستند تا در طول سال بخشی از بودجه خود را صرف فعالیت‌های فرهنگی و هنری کنند. هزینه کردن برای فرهنگ و هنر خوب است، اما می‌تواند با مدیریت مناسب علاوه بر برگزاری جشنوارههای هنری، صرف ساخت سالن‌های سینمایی، پردیس و یا تولید فیلم شود.
این در حالی است که محمدمهدی طباطبایی‌نژاد مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر جشنواره سینماحقیقت نیز در گفت‌وگویی با همین خبرگزاری عنوان کرده بود: می‌توانیم با مشارکت در جشنوارههای معتبر، هزینه‌ای را که صرف برگزاری برخی از جشنوارههای موضوعی می‌کنیم، صرف تولید فیلم و عرضه در آن جشنواره کنیم. در چنین شرایطی سرمایه مناسبی وارد چرخه تولید در سینما می‌شود.
وی همچنین گفت: جشنوارههای سینمایی کارکرد ویترینی دارند، اما ویترین اکثر این جشنوارهها خالی است و هیچ چیز پشت آن وجود ندارد. این نوع جشنوارهها در واقع جشنواره‌هایی هستند که هیچ حمایتی در حوزه تولید ندارند و تنها محلی برای عرضه و نمایش فیلم هستند ولی به‌زعم من کار اصلی یک جشنواره در ایران این است که از تولید حمایت کند.
حال باید دید با توجه به توصیفات و بندهایی که اعضای شورای جشنوارهها در نظر گرفته‌اند، آیا از این پس سازمان سینمایی در راستای اهداف خود نسبت به تعدیل جشنوارهها اقدام می‌کند یا همچنان روند قبلی ادامه دارد. این در حالی است که طبق اعلام رسمی سازمان سینمایی 19 جشنواره و هفته فیلم برای سال 98 در نظر گرفته شده است که از این میان تنها دو جشنواره به شکل رسمی شناخته‌شده هستند و باقی جزو جشنواره‌هایی هستند که یا برای نخستین بار برگزار می‌شوند یا تأثیر چندانی در این چرخه نخواهند داشت.