سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: عصر روز گذشته، سه‌شنبه 4 مهر ماه چهارمین نشست کتاب تهران با حضور سید محمد بهشتی به نقد و بررسی کتاب "داستان تهران" اختصاص یافت.
در این نشست ناصر تکمیل همایون جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار ایرانی درباره پیشینه تاریخی تهران‌پژوهی سخن گفت و اظهار کرد: در عرصه تهران‌پژوهی مسائلی نظیر معماری، زبان‌شناسی و مسائل اجتماعی و تاریخی مطرح است.
وی افزود: نتیجه اقداماتی که یک‌زمانی در دفتر پژوهش‌های فرهنگی انجام گرفت، منجر به چاپ کتاب‌های نظیر "از ایران چه می‌دانیم" شد. این کتاب‌ها امروز به 150 موضوع رسیده است که البته قابلیت ادامه یافتن تا 400 موضوع را نیز دارد.
این پژوهشگر، کتاب "داستان تهران" را اندیشمندانه خواند و بیان کرد: به نظر من آنچه که خیرالکلام است در این کتاب وجود دارد به‌نحوی‌که این کتاب اندیشه انسان را راجع به تهران تغییر می‌دهد و سبب می‌شود که دیدگاه وسیع‌تری ایجاد شود.
در ادامه این جلسه سید احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر تهران قدیم و عضو کمیته طرح ساماندهی میدان مشق نیز کتاب "داستان تهران" را نمونه ارزشمندی خواند و دراین‌باره گفت: پس از اینکه تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد تغییرات و تحولات اجتماعی مختلفی را تجربه کرد، همین امر نیز سبب شد که پژوهش در باب تهران به علاقه‌مندی برخی از پژوهشگران نظیر مرحوم کسروی و استاد محمدتقی مصطفوی بدل شود؛ زیرا تهران امروز بسیار وسیع‌تر از روستای قدیمی گذشته است.
وی ادامه داد: پژوهشگران حوزه‌های مختلف را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد. در این تقسیم‌بندی دسته نخست روایت‌گر هستند و تنها مستندسازی می‌کنند؛ اما دسته دوم این روایت‌ها و مستندات را به تحقیق بدل می‌کنند و برای آن رشته ارائه می‌کنند.
این پژوهشگر افزود: دسته سوم کسانی هستند که مستندات و پژوهش‌ها را به‌صورت جامعه و کامل ارائه می‌کنند به این معنا که زوایای مختلف یک مسئله را مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد که البته من فکر می‌کنم کتاب "داستان تهران" از آن جمله است.
در ادامه این جلسه، سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره دلایل نوشته شدن این کتاب گفت: تهران در یک دوره تاریخی رفته‌رفته در وضعیتی قرار گرفت که اهالی تهران روایت‌های آن را فراموش کردند و دچار بی‌قصه‌ای شدند. این در حالی است که زمان کودکی من افرادی چون پدرم از تهران روایت و داستان‌های بی‌شماری در کنار مکان‌ها و آدرس‌ها می‌دانستد زیرا همه نقاط تهران دارای هویت، کاراکتر و ماجرا بود.
وی افزود: متأسفانه از سال 53 به بعد شهر در تاریکی واقع شد و ارتباط روایی مردم با آن قطع شد که این روند تا اواخر دهه 70 نیز ادامه داشت، لذا نسل‌هایی که در این فاصله به دنیا آمدند خاطراتی از شهر تهران ندارند و بیشتر خاطرات آن‌ها مربوط به محیط خانه است. این در حالی است که نسل ما از خیابان‌های مختلف تهران نظیر: میدان فردوسی، لاله‌زار، ولیعصر و ... خاطرات فراوانی دارند.
رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: در یک دوره تاریخی شهر تنها برای عبور و مرور استفاده شد به همین خاطر هر روز بزرگراه‌ها بیشتر شدند تا بتوانند افراد را از مبدأ به مقصد و بالعکس شلیک کنند زیرا در این زمان سرعت رسیدن اهمیت زیادی پیدا کرد.
بهشتی توجه شهروندان به فضای بیرونی را متعلق به اواخر دهه 70 خواند و گفت: از اواخر دهه 70 تمنای بیرون رفتن در شهروندان قرار گرفت لذا این سؤال که هستم و این شهر کجاست؟ مطرح شد به این معنا که این نسل از شهروندان به کیستی و چیستی تهران توجه کردند به همین خاطر در همان سال سفارش‌هایی برای ساخت فیلم درباره تهران از سوی شهرداری ارائه شد زیرا این خواسته از سوی اجتماع ایجاد شده بود.
وی با انتقاد از روند فیلم‌سازی در کشور گفت: متأسفانه اغلب فیلم‌های ما فاقد هویت مکانی هستند به این معنا که همواره در روند ساخت فیلم نام خیابان‌ها و کوچه استتار می‌شود زیرا در فیلم‌نامه‌ها ناکجاآباد مطرح می‌شود به همین خاطر سینمای ایران بعد از فیلم "قیصر" تا "سعادت‌آباد" و "پل چوبی" عملاً هویت مکانی را فراموش کرد.
رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص نحوه شکل‌گیری کتاب "داستان تهران" اظهار کرد: متخصصان ما در عرصه شهرسازی بلد نیستند که با مردم به زبان خودشان صحبت کنند زیرا عموماً سعی دارند که مطالب را در شکل تخصصی به مردم نشان دهند. این در حالی است که ارتباط با مردم تنها از طریق قصه و روایت امکان‌پذیر است زیرا ما می‌خواهیم که مردم تهران را بشناسند و به عبارتی مزه کنند.
بهشتی تهران را در مرحله ورود به بهار شهرنشینی خواند و بیان کرد: تهران تنها پایتختی است که شرکت‌کنندگان تورهای تهران‌گردی آن خود تهرانی‌ها هستند زیرا این شهر به‌تازگی توسط شهروندان در حال شناخته شدن است لذا من فکر می‌کنم که تهران در مرحله ورود به بهار شهرنشینی است.
چهارمین نشست "داستان تهران" به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر تهران و در جریان سلسله نشست‌هایتهران پژوهی برگزار شد.
شایان‌ذکر است؛ کتاب "داستان تهران" که توسط دفتر پژوهش‌های فرهنگی منتشر و به بازار کتاب عرضه شد، خوانشی فرهنگی از شهر تهران است؛ خوانشی مبتنی بر جایگاه شهر تهران در عرصه تاریخ تعاملات جهانی، نقش آن در سرزمین ایران، بستر طبیعی، تاریخچه شهر شدن، و تأمل در کیستی تهرانی‌ها است.