به گزارش هنرآنلاین، امیرحسین مکاریانی، روزنامه‌نگار و منتقد سینما، درباره اهمیت مستندهای جنگی گفت: بعد از انقلاب هنوز تکلیف سیاست گذاران فرهنگیِ ما در حوزه سینما با رویکردهای تولیدمحتوا مشخص نشده بود و نمی‌دانستند که باید چه سیاستی پیش بگیرند. همچنین سینماگران قبل از انقلاب هم نمی‌دانستند باید چه برخوردی داشته باشند و چه سیاستی برای آینده سینما در نظر بگیرند که ما با موضوع دیگری به نام جنگ و دفاع مقدس مواجه شدیم. وقتی بررسی می‌کنیم، متوجه میشویم که بحث دیگری به وجود آمد که نیاز به کار فرهنگی و بررسی رویکرد مواجه با این دو رخداد (انقلاب و دفاع مقدس) داشت. اما در این میان یک سری از سینماگران هم بودند که خیلی عملیاتی و انقلابی عمل کردند و دوربین را بر‌داشتند و به سمت جبهه حرکت کردند. حالا اینکه چه رویکردی برای تولید محتوا داشته باشند، شاید مشخص نبود و صرفا آن چیزی که جلوی دوربین اتفاق افتاد، تبدیل به محتوا شد و اینکه اسم آن را مستند، سینمای داستانی یا مستندنگاری بگذارند، حتی برای خودشان هم خیلی ملموس نبود که چه اتفاقی باید بیفتد. اما آن چیزی که در مقابل دوربین اتفاق می‌افتاد، تبدیل به مستند می‌شد و راش‌های خام به بقیه فیلم‌سازان و امثال شهید مرتضی آوینی ایده می‌داد که بیایند و این راش‌ها را به یک روایت مستمر تبدیل کنند. این نقطه آغاز مستندنگاریِ دفاع مقدس بود، همان دوربین‌هایی که به شکل شخصی می‌رفتند جلو و فیلم‌برداری می‌کردند و تبدیل به مستند می‌شدند.
مکاریانی ادامه داد: وقتی این اتفاق به شکل هیاتی و یک باره انجام شد، بعد برای‌اش سازمان سازی کردند و درواقع یک سیاست گذاری تعیین شد که امثال مستندهای روایت فتح از این دیدگاه شکل گرفت و تا سال‌ها مردم در تلویزیون به تماشای آن‌ها می‌نشستند. اینکه که چرا اصلا باید چنین چیزی شکل بگیرد را خود رخداد تعیین می‌کرد. در حقیقت وقتی جنگ شکل می‌گیرد و رویداد به این مهمی اتفاق می‌افتد، قطعا نیاز به مستندنگاری حس می‌شود. بنابراین خود آن رویداد لزوم ساخت مستندهای جنگی و دفاع مقدس را تعریف می‌کرد که یک آرشیو غنی از آن‌ها داریم که البته اصلا از این آرشیو به شکل درست استفاده نکرده‌ایم. خیلی از فیلم‌هایی که در آن زمان گرفته شدهاند، به دلیل اینکه ما هنوز با اصول آرشیوسازی آشنا نبودیم، از بین رفته‌اند و خیلی از آن‌ها درست و حسابی نگهداری نشده‌اند. تعداد محدودی از این مستندها به روایت فتحِ مرتضی آوینی تبدیل شدند و خیلی از آن‌ها به ناکجا رفتند و اثری از آن‌ها در دست نیست.
مکاریانی درباره لزوم دیدن مستندهای جنگی توضیح داد: بخش زیادی از ایده سینمای داستانی و دفاع مقدس ما، مدیون مستندسازی‌های آن زمان است. اگر دقت کنید فیلم‌های پرمخاطب تاریخ سینما مثل «عقاب‌ها»، «کانی مانگا» و... با دفاع مقدس مرتبط هستند. به دلیل اینکه در آن زمان مردم علاقه داشتند تا متوجه شوند چه اتفاقی می‌افتد و این رخداد بود که تعریف می‌کرد که مخاطب به چه سمت و سویی حرکت کند. بخش زیادی از سینما مدیون این حوزه است و ما در بحث سینمای جهان هم ناموفق بوده‌ایم و نتوانستیم فیلم‌های با مضمون دفاع مقدس‌مان را به جهان عرضه کنیم.
این روزنامه‌نگار ادامه داد: یک عده معتقدند ما یک ژانر خاص بومی به اسم ژانر دفاع مقدس داریم که با ژانر سینمای جنگیِ جهان متفاوت است. ما در ژانر دفاع مقدس‌مان حرفی داریم می‌زنیم که شاید بخشی از سینمای جنگی جهان هم از این سینما ایده گرفته باشد اما نمی‌توانیم این را بپذیریم. چون می‌دانیم حرف بزرگی است و نباید زده شود. هیچ‌کدام از آثار سینمای دفاع مقدس ما در جشنواره‌های جهانی عرضه نمی‌شوند و اگر هم عرضه شوند، دیده نمی‌شوند، اما نمونه‌های مشابه جهانی به این شکل نیستند. مثلا فیلم «نجات سرباز رایان» یا «1917» و... چقدر خوب در جهان دیده شدهاند. چند اثر دفاع مقدسیِ ما در جشنواره‌های جهانیِ خودمان درست عرضه شدهاند؟ من به این حوزه علاقه‌مند هستم و خیلی از سینماگرانی که کار حرفه‌ای سینما انجام می‌دهند هم قطعا باید این ژانر را بشناسند، در این حوزه کار کنند و آثار این حوزه را هم ببینند.
او در پایان گفت: ما باید لزوم پرداخت به این نوع از سینما را در نسل جدید ایجاد کنیم. به دلیل اینکه متاسفانه خودشان اغلب روحیه پژوهشگر و محقق گونه‌ای ندارند و تحت تاثیر فضای مجازی و سرعت جهان امروز قرار گرفته‌اند. در حقیقت نسل جدید به جهان نگاه سرگرمی دارند تا نگاه شناختی. نمی‌دانم چطور می‌شود به این نسل لزوم پرداخت به تاریخ و نه فقط دفاع مقدس را اشاره کرد. نسل جدید باید علاقه‌مند باشند و یک نگاهی به تاریخ کشورشان داشته باشند و برای‌شان تبدیل به یک الزام شود. وقتی می‌خواهید امروز و آینده را تحلیل کنید، حتما باید یک اطلاعاتی از تاریخ خودتان داشته باشید. شاید درصد کمی از نسل جدید به مرورِ تاریخ علاقه‌مند باشند و اگر همین عده اندک بخواهند تاریخ کشور را مرور کنند، به طور قطع باید به دفاع مقدس هم بپردازند. فارغ از هر دیدگاهی که دارند و باید به عنوان یک برهه تاریخی به آن نگاه کنند و چه منبعی مستندتر و مستدل‌تر از بررسی مستندهای دفاع مقدس وجود دارد. به طور کلی برای نسلی که علاقه‌مند به نتیجه گیریِ سریع است، مستند می‌تواند بهترین منبع برای بررسی تاریخ و به خصوص تاریخ دفاع مقدس باشد.